Бұрынғы кезеңмен
салыстырғанда шығыстардың құрылымында
бюджеттік ресурстардың әлеуметтік
бағыттылығы арта түсуде. Республикалық
деңгейдегі білім беруді, денсаулық
сақтауды, әлеуметтік сақтандыру мен
қамсыздандыруды және басқа бағдарламаларды
қамтитын әлеуметтік-мәдени шараларға
жұмсалатын тікелей шығындар барлық
шығыстардың 60 пайызынана асып отыр. Сонымен
бірге өнімсіз мақсаттардың: басқаруға,
армияға, құқық қорғау органдарына,
үкіметтік борышқа қызмет көрсетуге,
дипломатиялық жұмыстарды атқаруға,
дүниежүзілік қауымдастықтағы біріккен
шараларды жүргізу квоталары
бойынша жарналарға жұмсалатын шығындарда
күннен-күнге өсуде. Бұл мақсаттарға
жыл сайын бюджет қаражаттарының
1/3 бөлігі жұмсалады.
Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан
Назарбаевтың Қазақстан халқына
Жолдауында:
«Біз Қазақстанның жаһандық
экономикалық үрдістерге сәйкес
дамып келе жатқан ел болуын
қалаймыз. Әлемдегі жасалған жаңа
мен озық атаулыны бойына сіңірген,
дүниежүзілік шаруашылықтан шағын
да болса өзіне лайық «орнын»
иемденген, әрі жаңа экономикалық
жағдайларға жылдам бейімделуге
қабілетті ел болуын қалаймыз»
- деді.
Қазақстан экономикасын
ойдағыдай дамыту мақсатымен
қаржы ресурстарын неғұрлым толық
және ұтымды пайдаланудың әдістері
мен амалдарын көре білудің
маңызы зор.
Сонымен, экономикалық
категория ретінде мемлекеттік
бюджет мемлекеттің орталықтандырылған
ақша қорын жасау және оны
ұдайы өндіріс пен қоғамдық
қажеттіліктерді қанағаттандыру
мақсаттарына пайдалану жолымен
қоғамдық өнімнің құнын бөлу
және қайта бөлу процесінде
мемлекет пен қоғамдық өндірістің
басқа қатысушылары арасында
пайда болатын ақша қатынастарын
білдіреді.
Мемлекеттік бюджет біздің
елімізге қажетті және маңызды.
Бюджет қаражаттарының әлеуметтік
бағыттылығының зор маңызы бар.
Әлеуметтік саясаттағы басымдықтар
- халықтың табысы аз жіктерін
(зейнеткерлерді, мүгедектерді, аз қамтылған
от бастарын) қолдау, сондай-ақ денсаулық
сақтау, білім беру және мәдениет
мекемелерінің жұмыс істеп тұруы.
Мемлекеттік
бюджеттің негізінде жүргізілетін
шаралар арқылы дағдарыстық жағдайда
одан шығуға байланысты қызметтер, қолдау
мен ынталандыру саясаттары жүргізіледі.
Осындай дағдарыстық кезеңдегі негізгі
бюджеттік қолдау шараларын ескере отырып,
келесідей ұсыныстарды топтастыруға
болады:
- Экономиканы реттеудің, ынталандырудың бірден-бір көзі салық болғандықтан, ал салық мемлекеттік бюджеттің кірісінің негізгі көзі ретінде экономиканы бюджеттік-салықтық реттеу саясаты, яғни ынталандырушы және тежеуші бюджеттік-салық саясаттары жүзеге асырып отыру;
- Әлеуметтік саланы қолдау, елдің білім беру, денсаулық сақтау мен қарулы күштерін қызметін үздіксіз жүргізуге, ұстап тұруға байланысты оларды қаржыландыруда ең тиімді бюджеттік шараларды іске асыру, әлеуметтік саланың әлсіз жақтарына нақты көмек көрсетіп отыру;
- Экономиканың өндіріс секторларын, өнеркәсіпті, ауыл шаруашылығын, технологияны және шағын бизнесті дамыту мен қолдауға байланысты оларға бюджет тарапынан жеңілдікті несиелер беру, субсидиялар тағайындау, жеңілдікті салық режимдерін пайдалану болып табылады.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
- 1. Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі
(2007 ж. 24 сәуірдегі
N 548-II)
- Қазақстан Республикасының “Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы” Заңы. (Салық Кодексi). – Алматы, 2005ж.
- Iлиясов
Қ.Қ., Құлпыбаев С. Қаржы: Оқулық. – Алматы:
2006. – 448 бет.
- Мельников
В.Д. Ли В.Д. Общий курс финансов. Учебник.
– Алматы: Институт развития Казахстана,
2004. – 285с.
- Мамыров Н.Қ., Тiлеужанова М.Ә. - Макроэкономика: Оқулық. – Алматы: Экономика. - 2006. – 432 бет.
- Мэнкью Н.Г. Принципы экономикс. – Спб: Питер Ком, 1999. – 784 с.
- Ивашковский С.Н. - Макроэкономика: Учебник. – 2-е изд., испр., доп. – М.: Дело. 2005. – 472 с.
- Мельников В.Д. Ильясов К.К. Финансы. Учебник для вузов. – Алматы: 2004. – 252 с.
- Финансы, денги, кредит. Учебник. Под. ред. О.В. Соколовой. – М: ЮРИСТ, 2004. – 784 с.
- Ильясов К.К., Зейнелғабдин А.Б., Ермекбаева Б.Ж. Налоги и налогообложение. Алматы, Рауан, 1995.
- Ермекбаева Б.Ж. Салықтар және салық салу: Оқу құралы – Алматы: - 2006. – 131 бет.
- З.С. Мұхамбетова «Мемлекеттің әлеуметтік аяны рететудегі фискалдық саясаттың маңызы» // Вестник КазНУ. Серия экономическая. №4, 2010г.
- Л. Бурлаков «Совершенствовать межбюджетные отношения» // Қаржы-Қаражат, №6, 2010г. 12-17стр.
- Қазақстан Республикасы үкіметінің 2009-2011 жылдарға арналған орта мерзімді фискалдық саясаты.
- «Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009-2011 жылдарға арналған орта мерзімді фискалдық саясаты туралы» - Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы, 2010 жылғы 29 тамыз, №754, Астана, Үкімет Үйі.
- «Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру мемлекеттік саясаттың басты мақсаты» Н.Назарбаев 2009 жылғы Қазақстан халқына Жолдауы. – Астана, Ақорда, 2009 ж. 5 ақпан.
- Қазақстан Республикасының
Заңы «2010 жылға арналған республикалық бюджет туралы».
- Статистический ежегодник, 2010 год. – 462 стр.
19. Қ.Р. статистика
агенттігі «Республика Казахстан», Алматы
2010
20. www.minfin.kz
21. www.google.kz
22. www.kz-today.kz