Ұйымның қаржылық есебі және оның талдауы

     Кесте 1- «Асыл-Дизайн» ЖШС қызметінің негізгі технико-экономикалық көрсеткіштері 

1- кестенің берілгендері бойынша көріп отырғанымыздай, тауар өнім көлемінің өсуі өнімді (жұмыс, қызмет) өткізуден түсетін кірістің 1130мың теңге (4049-2919) жоғарылауына әкеледі. Дегенмен талданылатын кезең ішінде өткізілген өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнының 2120 мың теңге (4793-2673) өсуі, бұл шикізатқа, материалға, жанар майға, отынға және басқа элементтерге бағаның біршама қымбаттауымен туындап отыр.

«Асыл-Дизайн» ЖШС қаржы нәтижелері: жалпы кіріс есеп беру жылында 990 мың теңгеге төмендеп, 744 мың теңге шығың құрады. «Асыл-Дизайн» ЖШС мерзімдік шығындарының мөлшері есеп беру жылында болғанжоқ, өткен жылы 458 мың теңгені құрады. Нәтижесінде кәсіпорын бойынша барлық шығын 2007ж 212 мын тг құраса есеп беру жылында бул көрсеткіш өсіп  744 мың теңге құрады. Қысқа мерзімді активтердің орташа құны 2008ж. 420 мың теңге құрады. Бул көрсеткіш 2007ж. салыстырғанда 1416 мың теңгеге төмендеді. Қысқа мерзімді активтердің айналымдылығы 1 кұнге кеміді. Негізгі құралдардың орташа құны есепті жылы өткен жылғы қөрсеткішпен салыстырғанда  өзгергенжоқ. Еңбек өнімділігі 2008ж 128,1 мың теңгеге көтерілді. Бұл кәсіпорын қызметінің төмендеген нәтежесі

1.2 Кәсіпорының есеп-аналитикалық қызметі

Бухгалтерия және экономикалық бөлім жұмыстарымен танысу. Есеп беру «Бухгалтерия» 3 бөлімнен тұрады, олар кәсіпорынның материалдар мен статистикалық есептер негізінде құрылған. Кәсіпорынның экономикасын жүргізуде шешімді қажет ететін сұрақтар туындайды. Олар: кәсіпорынның экономикасы қалай жұмыс жасауы қажет, тұтынушылармен және жабдықтаушылармен қалай жұмыс жасауы қажет; өз өнімін сату үшін делдалды араластыру қажет пе; жоғары өнімді еңбекті қалай ынталандыру; бәсекелес ортада қандай факторлар табысқа жетуге әсер ететінін; өндірісті басқару жүйесі қандай болу керек, қалай өткізу керек тағы сол сияқты.

Өндірістің бухгалтерия бөлімі есеп және талдау жұмыстарымен айналысады. Бухгалтерия жұмысын бас бухгалтер басқарады және ұйымдастырады.

Бас бухгалтер барлық шаруашылық операциялардың бухгалтерлік есеп шоттарында бейнелеуін бақылайды, бухгалтерлік баланста жетіспеушіліктердің, дебиторлық қарыздардың және басқа да жоғалтуардың көрсетілуіне жауап береді, сонымен бірге белгіленген мерзімде бухгалтерлік есеп беруді құрастыруды қамтамасыз етеді. Сонымен қатар көмекші бухгалтердің қызметі бухгалтерия құрылымымен тікелей айналысады, бухгалтерлік есептің дұрыс жүргізілуін қамтамасыз етеді, сондай-ақ кейбір есеп берулердің дер кезінде орындалуын қамтамасыз етеді. Сонымен басқа да бухгалтерлер қызмет атқарады және кәсіпорын бухгалтериясында 1 кассир бар. Олардың әр қайсысының өздеріне жүктелген міндеттері бар.

Материалдар есебі бойынша бухгалтер-материалдардың түсуінің, жұмсалуының есебін жүргізеді.

Негізгі құралдардың есебі бойынша бухгалтер - негізгі құралдардың түсуінің, олардың тозуының, есептен шығуының есебін жүргізеді.

Есеп айырысу бухгалтері - еңбеккерлердің еңбек ақысымен, жабдықтаушылармен, сатып алушылармен және тапсырыс берушілермен, сондай-ақ басқа да дебиторлармен және кредиторлардың қарызынан болған есеп айырысулар есебін ұйымдастырады.

Жоспарлы есептеу, талдау кезінде шығындар пайда болу орындарында топтастырылады. Негізгі өндіріс және қосалқы шаруашылықтар деп өнімнің өзіндік құнына кіру тәсіліне байланысты шығындар тура және жанама болып бөлінеді. Статьялар бойынша шығындарды топтастыру кезінде тура шығындар элементтер кесімінде, ал жанама шығындар кешендік статьялар түрінде құрылады.

Бухгалтериядағы міндеттері есеп беруді жасауды және кәсіпорынның шаруашылық қызметінің айсайынғы нәтижесін дер кезінде шығарады. Сонымен қатар әрбәр айда дебиторлық қарыздар, еңбек ақы анықталуы тиіс. Сондықтан әрбір айдың 1-ші жұлдызында касса, банк айналымдары жабылуы, материалдық есеп берудің жасалуы дер кезінде еңбекақыны журнал-ордерлер арқылы есептеліп, жылу энергиясы үшін қарыздар анықталады.

Табельдермен бухгалтер айналысады, еңбек ақы есептеп, негізгі құралдардың қозғалысы мен амортизациясын есептеумен айналысады, материалдық столда екі бухгалтер отырады. Олар тауарлы-материалдық құндылықтардың түсуін және жабдықтаушылар қызметін есепке алса, тауарлы-материалдық құндылықтардың ішкі қозғалысын есепке алады.

         Қаржы-шаруашылық қызметін талдау үшін кәсіпорынның экономикалық көрсеткіштерінің және олардың нәтижелерінің сипаттамасы қажет, олар жоспардың, есеп берудің және басқа ақпарат көздерінің көрсеткіштерінде өз көрінісін табады. Өнім шығару көлеміне факторларының әсерін бірінші модель бойынша есептеу үшін тізбекті ауыстыру, абсолюттік айырма, қатысты айырма, индекстік және интегралдық әдістерді, ал екінші модель бойынша тек қана тізбекті ауыстыру немесе интегралдық әдісті қолдануға болады.

        Еңбек өнімділігі өндіріс тиімділігін арттырудың және қызметтің өзіндік құнын кемітудің маңызды факторы болып табылады. Еңбек өнімділігі дегеніміз- жұмыс уақытының бірлігінде шығарылған өнім көлемі, ал оған кері көрсеткіш өнімнің еңбек сыйымдылығы болып табылады.

  Шаруашылық жүргізу субъектісінің жұмысының өндіріс тиімділігін арттыру жөніндегі еңбек өнімділігі мәніне қарай келесі негізгі міндеттер анықталады: еңбек өнімділігінің өсуі бойынша тапсырманың орындалу дәрежесін анықтау; еңбек өнімділігінің өсуі бойынша тапсырманың орындалу және өнімінің өсуін анықтау; еңбек өнімділігі көрсеткіштерінің өзгеруіне әсер ететін факторларды анықтау; еңбек өнімділігінің өсу резервтерін шешу, табу және оптималды басқару шешімдерін қабылдау.

Шаруашылық жүргізуші субъектінің еңбек өнімділігінің өсуі жөніндегі жоспарды өңдеу кезінде негізгі көрсеткіш 1 жұмысшының орташа жылдық еңбек өнімділігі болып табылады.

              Кесте 2 - «Асыл-Дизайн» ЖШС-нің өнімді өндіру мен өткізуін бағалау

2-Кестенің мәліметтері бойынша, бір жұмысшының орташа жылдық еңбек өнімділігі өткен жылмен салыстырғанда, есеп беру жылында 113 мың теңгеге өсті, өсу қарқыны 138,7 % құраған. Негізгі құралдардың орташа жылдық құнының өзгергенжоқ, есеп беру жылында өнімді (жұмыс, қызмет) өткізуден түскен кіріс қор қайтарымның өсуіне әсер етті, ол 8,05 теңгеге көтерілді және өсу қарқыны 6 есе құрады. Осының себебінен қор сыйымдылығы есеп беру жылында 0,53 теңгеге төмендеп, өсу қарқыны 15,9 % құрады.

Өзіндік құнның маңызды көрсеткіші – көрсетілген қызметтің 1 теңгеге шаққандағы шығыны, біріншіден өндірістің кез-келген саласында өте тиімді болып саналады. Екіншіден, пайда мен өзіндік құнның арасындағы тікелей байланысты көрсетеді.

Өнімнің өзіндік құны және өндіріс шығындарының талдауы көрсетілген қызмет шығындарымен байланысты болады.

Кәсіпорынның төлем қабілеттілігі оның қаржылық тұрақтылығының маңызды белгілерінің бірі және сондықтан онымен тығыз байланысты болады. Сол себепті нарық экономикасы жағдайында оған көп көңіл бөлінеді.

Көрсетілген қызметтің 1 теңгеге шаққандағы шығынын талдауына мыналар кіреді:

-    қызмет көрсетуден түскен кіріс;

-    көрсетілген қызметті өзіндік құны;

-    өндірілген өнімнің 1 теңгеге шаққандағы шығыны;

осылардың барлығын біріктіріп, ауытқуларын салыстырып, көрсетілген қызметтің 1 теңгеге шаққандағы шығынын толық талдап көрсете аламыз.

Кесте 3 - Өткізілген өнімнің бір теңгеге кеткен шығынын бағалау