Қонақ үй шаруашылығын жоспарлау

Жоспра

 

Кіріспе

Қонақ үй шаруашылығын жоспарлау  туралы жалпы түсінік

Қонақ үй шаруашылығын жедел  жоспарлау.

Қонақ үй жайлылық индустриясы

Қонақ үй негізі мен менеджменті 

Қонақ үйлердегі көрсетілетін қызметтермен олардың қалыптасуы

Қонақ үйлердегі негізгі  қызмет көрсету түрлері

Пайдалнылған әдебиеттеh

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

Әлемдік қонақ үй индустрияның негізгі кезеңдеріне шолу жасайтын болсақ, саяхатта жүрген адамдарға  қызмет көрсету алғашқы қонақ  үйлер (Керуен сарайлар) БЭД 2000 жыл бұрын  көне шығыс елдерінде кең таралған.

Ежелгі Греция, Ертетегі Рим кезеңінен бастап әртістерге, саяхатшыларға арналған ертедегі конақ  үй түрлері: хаинны, инны, пошта бекеттері  т.б. болып саналған. Жоғарыдағы қонақ  үйлер қазіргі қонақ үй функцияларына  ұқсас қызмет түрлерін көрсеткен. Сол  замандағы негізгі көлік ретінде  аттарды пайдалану, ат қоршаулары мен  тұрақтар болуымен қатар адамдар  тынығуға арналған, ас ішетін бөлмелерден  тұрған. Ал Орта ғасырларда саяхатшыларға  арналған бұл кешендерге әжептәуір  өзгерістер енгізілген. Қосымша театр  сахналары пайда болған. Қонақ  үй иелері өз жанұясымен, кұлдары мен  кызметшілері келген қонақтарға кызмет көрсеткен. Олардың қызмет көрсету  деңгейі жоғарғы сапалы көлемді  қызмет көрсетумен ерекшелінген. Қонақ  үй - қала мен ауыл қысқа мерзімге келген жолаушылардың уақытша тұруына, жолшыбай түнеуіне арналған жай.

Қонақ үй отырықшы қалалы елдердің бәрінде ерте кезден болған. Әсіресе  сауда жолы бойындағы базарлы  қалаларда көп болды. Оны қазақтар керуен сарайлар, қонақ жай, мейрамхана деп атады. Ертеде саудамен, діни мақсатпен  жолға шыққан жолаушылар үшін жеке адамдар керуен сарайлар ұстады. Керуен сарайларда тағам әзірлейтін, қонақтар түнейтін үйлер, жүк сақтайтын, көлік  байлап жемдейтін қора-жайлар болды. Сарай иелері жолаушылардан мол  төлем алып тұрды. Сонымен қонақ  үй шаруашылығы ертеден пайда  болғанына күмәніміз жоқ. Осындай  мысалдармен бірге айта кететін  бір жай бар. Бізге белгілі  болғандай адам баласының бойында  қыдыру, көру, сезу, тану сияқты үлкен  жан сезімдер, алдына қойған мақсаттар  арқылы саяхат жасау ниеті пайда  болды. Біздің эрамызға дейін 4000 жыл  бұрын Египет халқы Сүмерлер дөңгелекті ойлап тапты, сонымен біршама  жолдарды өту кезінде уақыт ұтты. Сонымен қатар біздің эрамызға дейінгі 200-ші жылдары жолаушылар үшін хандықтар  және таверналар пайда болды. Біздің эрамызға дейінгі 700- ші жылдары антик  гректердің олимпияда ойындары спорт  туризмінің дамуында тарихи жағдай болып  есептелді.

Сауда қатынасын жандандырған Ұлы Жібек Жолы бойында бекеттер және тамақтану орындары қалыптасты. Америка континентінің халықтарының дүние жүзін аралау ниетінің әсерінен көптеген саяхаттар жасалды.

Жоғарыда айтып кеткендей  Ұлы Жібек жолын қонақ үй шаруашылығының даму ордасы деп тұжырдасақта болады деп есептеймін. Ұлы Жібек жолы кейбір мәліметтерге көз салсақ , 7-12 мың км деседі . Бірақ осы Ұлы  Жібек жолының барлығын басып  өткен саудагер жоқ екендігін  айқындайды. Негізінде саудагерлер  тездетіп өздерінің тауарларын айырбастап , сатуға икемденген. Әрине олар мұндай әрекеттерден пайда көріп отырған  және уақыт ұтқан. Осы аталған  ұлы жолымыз, әр-түрлі жолдар жүйесін  құраған. Сонымен қатар Шығыс  пен Батысты яғни әлемдік цивилизация  Рим империясымен Хан империясын біріктірген. Мұндай жол қатынасы тек  әлемдік цивилизация емес, сауда  қатынасы, мәдени шаралардың жасалып  даму жолында маңызы зор.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қонақ үй шаруашылығын жоспарлау туралы жалпы түсінік

Жоспарлау – кез-келген кәсіпорн алдына қойған мақсаттарының келешекте  сапалы, уақытылы әрі орынды жүзеге асырылуының кешенді процессі. Негізінде, жоспарлау процессінде кәсіпорынның алдына қойылған нақты мақсатары  мен оған жету жолдарындары жайында  шешім қабылданады. Қонақ үй кәсіпорнының шаруашылығын жоспарлау әлеуметтік әрі экономикалық  қажеттілік болып  табылады.

Жоспар өз кезегінде кәсіпорынның келешектегі жағдыйының әлеуметтік-экономикалық көрсеткіші болып табылады. Әдетте кәсіпорын шаруашылықты басқарудың негізгі ортақ (стратегиялық) жоспарын құрастырады, ал кәсіпорынның жекелеген бөлімдерінде ортақ үлгіге сүйене отырып бөлім менеджерлері өзіндік нақтылы іс-әрекетке бағытталған қосымша жоспар құрастырады.Осылайша, белгілі мерзім аралығында қонақ үй кәсіпорнының жол картасы өзірленеді.

Суретте қонақ үй шаруашылығын жоспарлаудың интегралды көрсеткіштері  берілген.

 

1 топ		2 топ		3 топ
Жұмыс көлемі мен түрі		пайда		Қаржылық жағыдай
		2.1 топ рентабельділік		3.1 топ  Өзін-өзі қаржыландыру мүмкіншілігі
		2.2 топ Қортынды есеп (кіріс/шығын)		3,2 топ Қаржылық ахуал
Бөлмелер саны, мейрамханадағы орын саны, нөмерлік фонл т.б
		2.3 топ  Ақша айналымының анализі		3.3 топ Қода бар ақша структурасы

 

1. сурет. Қонақ үй шаруашылығын жоспарлаудағы интегралыды көрсеткіштер.

 

Жоспарлаудың схемалық функциясын қонақ үй басшылығының кешенді іс-әрекеті  ретінде қарастыруға болады:

 

Мақсатты анализ      Мәселені қарастыру        Альтернативті  шешім іздеу         Жорамал        Қортынды жоспар         Шешім  қабылдау

Қонақ үй шараушылығының функционалды түрде жұмыс атқаруы үшін негізгі  жоспарда келесі мәселелер қарастырылуы қажет

• қонақтарды қабылдау мен орналастыру
• брондау
• тамақтандыру
• техникалық және т.б

Негізгі жоспар көмегімен  қонақ үй бөлімдерінің проблемалық  аймақтары анықталып, олардың шешілу жолдары қарастырылады. Бұндай проблемаларды  анықтау үшін жасалған жоспардың  орвндалу жолын мұқият бақылап отыру  қажет. Қойылған мақсат пен жүргізіліп жатқан жұмыстардыңнәтежиелерін салыстыра  отырып жұмыс барысында өткізілген қателіктер мен олқылықтарды анықтап  алу қажет. Анықталған олқылықтарды альтернативті шешім не болмаса  басқа жолдармен қалпына келтіру  жұмыстары жүргізіледі. Ең алдымен  өзекті мәселелердің ушығып кетпеуіне  тосқауылдар қойылады. Нәтежиесінде қойылған мақсатқа жеті үшін ең тиімді әрі продуктивті іс-әрекеттердің жүзеге  асырылуының схемасы әзірленеді.

Жоспардың қабылданған схемасын қатаң қадағалаудың қажеті жоқ. Кейбір жағыдайда жекелеген мәселелерді  ситуацияға байланысты ескерусіз қалдырса да болады.

Жоспардың тиянақты әрі функционалды түрде орындалуы бірқатар артықшылықтар  мен келессідей мүмкіншіліктерді жоғарлатады:

• басқару тиімділігін арттырады;
• қауіп-қатар мен жаңа мүмкіндіктерді алдын-ала болжауды;
• қонақ үй шаруашылығын басқару системасын жетілдіруді;
• ең тиімді шешімдерді саралауды.

Қонақ үй шаруашылығын жоспарлау  кезінде жекелеген процесстерді толық қамту үшін келесідей этаптарды  бөліп көрсетуге болады.

І этап. Жопарды басты  және қосымша жұмыстарға топтастырып  алу керек.

1. Ақпарат жинау
2. Басты проблемалардың шешілу жолдарын топтастыру
3. Қосалқы жұмыстарды саралау

ІІ этап. Барлық жұмыс  проуессін жинақтау

1. Маңызды және қосалқы жұмыстардың айырмашылығын анықтау.
2. Қатар жүргізуге болатын жұмыстардың тізімін құрастыру.

ІІІ этап. Қызметтерді орындауға  кететін уақытты анықтау.

1. Күтуге кететін уақыт
2. Жұмыстардың атқарылу кезіндегі уақыт аралығы.

 ІV этап. Жұмыс қортындыларын негізгі жоспарға қосу.

1. Жұмыстың ең қысқа уақыт аралығында орындалу мүмкіндігі
2. Жұмыстың орындалуының ұзаққа созылу қаупі
3. Мәселелерді шешудің экстрималды жолдарын қарастыру.

 

Жоспардың бұл этаптық  түрі қонақ үйдегі жағыдайдың күн  сайын өзгеріп отыруындығы салдарынан құрастырылады.

Міндетті түрде  жоспарланатын  жұмыстар тізіміне:

• Мейрамхана мен барлардың ашылуы
• Қ онақ үйдің жарнамалық науқаны
• Қонақ үйде өтетін шаралар (банкет, конференция т.б.)
• Қонақ үйде фирмалық тағамдар апталығын ұйыдастыру
• Қонақ үй бөлмелерін жинау программасы
• Персоналдың жұмысын ұйымдастыру

Және тағы басқалары жатады.

 

 

Қонақ үй шаруашылығын жедел жоспарлау.

 

Жоспарды қандай мерзімге жасау керек? Онақ үй шаруашылығында жоспар көбінде қысқа мерзімге жасалады, көбіне 1 жылға дейінгі мерзімге. Ал ұзақ мерзімді жоспар көбінесе қонақ  үйдің стратегиялық мақсатта құрастырылатын жоспары болып табылады. Жоспардың  нақты уақыт өлшемі қонақ үйдің  типіне, қызмет көрсету сферасына  және менеджмет деңгейіне байланысты болады.

Кейбір қысқа мерзімді жоспарлар жоғары менеджметтік ақпараттандырылған деңгейде құрастырылған ұзақ мерзімді жоспармен орайластырылып жасалады. Нәтежиесінде қосымша жұмыстар негізгі  жоспардың алғашқы нәтежиелерін көрсете бастайды. Осылайша қонақ  үйдің жетістіктерін байқауға болады. Қысқа мерзімді жедел жоспарлар  жұмыстың орындалу тұрақтылығын көрсеткіші болып табылады. Қонақ үйбөлімдері  өз алдына жеке-жеке қызмет атқара алмайтындықтан қысқа мерзімді жоспарлар да бір-бірімен  тығыз байланыста болады.

Мысалы: Қонақ үйдегі пансиондық бөлмелердің  (толық немесе жартылай) сатылуы, қонақтарды қабылдау мен орналастыру  және қамтамассыздандыру бөлімдерінің жұмысына ықпалын тигізеді.  Бөлмелердің  ұзақ мерзімге сатылуы өз кезнгінде, қонақтарды қабылдау мен орналастыру, брондау, тамақтандыру, серыис бөлімдерінің жұмысын тапсырыс көлеміне байланысты мобильдендіреді. Ал қонақ үйдегі мейрамхананың  аталған бөлімдермен байланысы  тығыз емес. Себебі мейрамханаға келушілер  қонақ үй қонақтары ғана емес сонымен  қатар қала тұрғындары да болып табылады.

Сонымен қатар қысқа мерзімді жоспарлар қонақ үйдің сервистік  пакетіне де тікелей байланысты.

Келесі схемада қонақ  үйдің жедел жоспарлау кестесі  көрсетілген.

 

 

 

 

жолы

объектісі

 

                             

                          бөлмелердің                                   Брондау                              қызмет пен қыз-

                                 сиымдылығы                     қонақтарды қабылдау               метшілер жоспары

                                      (пайда)                           тұрмыстық қыз. көр.                 қажет тауарларды

                                                                                                                                Сатып алу жоспары

 

                            Мейрамханадағы                     өндірістік жоспар                  иныестициялық

                                        орын саны                             ас бөлме, серыис                   және қаржылық 

                        азық-түлікке кететін орташа       және шаралардың                      жоспар

                                   баға, тауар айналымы                     жоспары

 

 

 

Нәтежиенің

эконамик-қ ресурстар

көрсеткіші

 

2. схема

 

 

 

1. Қонақ үй жайлылық индустриясы

 

Бүгінгі таңда қонақ жайлылық индустриясы экономикамыздың дамуының әлуетті және болашағы зор салаларының  бірі болып танылып отыр. Қонақ үй бизнесі туризмнің маңызды құраушысы ретінде жүреді. Ал туризм болса , әлеуметтік – тұрмыстық инфрақұрылымның салааралық кешені ретінде әлемдік экономикада басты рөлді алады, әлемдік ұлттық өнімнің 1\10 бөлігін қамтамасыз етеді. Қазіргі кезде әрбір он бесінші қызметкер қонақ үй бизнесінде жұмыс істейді. Туризм үлесіне әлемдік капиталдың шамамен жеті проценті, салық түсімдерінің бес проценті, тұтынушы шығындарының он бір проценті келеді. Бұл көрсеткіштер, әрине туризм индустриясының, оның ішінде, қонақ үй саласының жұмыс істеуіне тікелей экономикалық тиімділікпен сипатталынады. Туризм тек қана экономикалық мағынаға ғана емес, сонымен мемлекетаралық байланыстардың әлеуметтік және мәдени дамуына ықпалын тигізіп,  халықтың танымдық деңгейін көтереді.

Қазақстанның туризм саласында  келесідей қайта құрулар орын алды: туристік қызметтердің жалпы  көлемінде ішкі туризм көрсеткіштері  өсуде, келу туризмінің көрсеткіштер динамикасы жыл сайын артуда, кету туризмінің көрсеткіштерінің үлесі тұрақталуда.