Қазақстан Республикасындағы туристік қызметті ұйымдастыру мәселесі

    Бұл Заңға қазіргі уақытқа дейін  біраз өзгертулер мен толықтырулар енгізілді (кесте 3).

    Қазақстанда әзірге дейін туризмнің толық  жүйесі жоқ. Сондықтан да, туристерді барлық керекті жабдықтармен, жарнамамен, сауда қызметімен, көлікпен, қонақ  үйлерге орналастырумен, тамақтандырумен қамтамасыз етумен байланысты сұрақтар өз шешімін таппай отыр.

    Туризмнің дамуының жеткіліксіздігінің тағы бір  себебі – туризмді дамытуға қажетті  факторлардың ғылыми негіздемелерінің жоқтығы. Біліктілігі жоғары мамандарсыз  туризм саласын дамыту мүмкін емес. 
 
 
 

Кесте 3 - Қазақстан Республикасының «Қазақстан республикасындағы туристік қызмет туралы» Заңына енгізілген өзгертулер мен толықтырулар 

    Туризм  саласындағы фирмалар елге ұлттық табыс  ретінде валюталық ресурстарды  тартатын болғандықтан, оларға белгілі  бір жеңілдіктер қарастырылуы тиіс.

    Қазақстан жерінің таңғажайып табиғаты кез  келген саяхатшының көзін қызықтырады. Қазіргі міндет барды ұқсатып, көрікті мекендердің сұлулығын жарнамалау арқылы туризмнің қазақстандық брендін қалыптастыру. Сонымен қатар, көрсетіліп отырған бар туристік қызметтер түрлерін сақтай отырып, ішкі туризмді дамыту.

      Бұдан басқа, бүгінде  шешілуі көзделген мақсатқа – Қазақстанды Орталық Азия өңіріндегі туризм орталығына айналдыруға қол жеткізуге мүмкіндік беретін бірқатар проблемалық мәселелер бар.

1. Туристік және көліктік инфрақұрылымның жеткіліксіз дамуы

      Қонақ үйлерді, пансионаттарды, демалыс үйлері мен базаларын қоса алғанда, орналасу объектілерінің, сондай-ақ санаторийлік-курорттық мекемелердің материалдық базасы жоғары дәрежеде моральдық және физикалық тозғандығымен сипатталады. Бүгінгі таңда туризм ауқымы, туристер үшін ұсынылатын тұратын жерлердің түрлері, сапасы халықаралық талаптарға сай емес.

2. Сервистің төмен деңгейі және Ұлы Жібек жолының қазақстандық бөлігінде танымал тарихи орындарға жетудің қиындығы  қазақстандық та, шетелдік те туристерді қызықтырмайды. Біздің тарихи мұрамыздың туристік бағдарларларын халықаралық насихаттау мен жылжыту да сапалы түрде қайта қарауды талап етеді.

      Туризмді  дамыту көлік инфрақұрылымының жағдайымен тікелей байланысты болғандықтан, әуе  және темір жол жолаушы тасымалы географиясының шектеулілігі, ішкі және сыртқы туристердің топтық сапарлары үшін көліктің барлық түріне жол жүру билеттеріне жеңілдіктер жүйесінің болмауы едәуір проблемаға айналып отыр.

      3. Кадрларды даярлаудың, қайта даярлаудың  және олардың біліктілігін арттырудың  төмен деңгейі және туризмнің  ғылыми базасының болмауы.

      Туризмді  дамытуға кедергі жасайтын негізгі  проблемалардың бірі қызмет көрсететін салада мамандандырылған туристік кадрлардың болмауы болып табылады. Бұл туризм индустриясы объектілерінде білікті  мамандардың болмауы проблемасына ғана емес, сонымен қатар туристік сала үшін кадрлар даярлау сапасына да қатысты.

      4. Туристік индустрияда ұсынылатын  қызметтердің төмен сапасы.

      Бұл проблема жоғарыда аталған мәселемен  өзара байланысты, өйткені қызмет көрсету саласындағы төмен сапа туризм индустриясы объектілерінде көрсетілетін қызметтер сапасының төмендеуіне әкеледі. Бұған басқа, бұл Қазақстанда туристік визаларды ресімдеу мерзіміне, шетелдік туристерді тіркеу рәсімдеріне, кедендік және паспорттық бақылауға қатысты.

      5. Туризм елі ретінде Қазақстанның жеткіліксіз деңгейдегі тартымдылығы.

      Елдің оң туристік имиджін ілгерілету жөніндегі  іс-шаралар жүйесіз сипатта, туризм жөніндегі көрмелерге қатысу мемлекеттің  жарнамалық қызметінің тиімділігін  толық өлшемде қамтамасыз етпейді. Осы уақытқа дейін туристерді тартуда Қазақстан үшін бірінші басымдықты нарықтар болып табылатын елдер – Германияда, Ұлыбританияда, Оңтүстік Кореяда туристік өкілдіктер (шетелдердегі мекемелер жанынан туризм бөлімдерін) ашу және олардың жұмыс істеу мәселесі шешілмей отыр. Сонымен қатар, жыл сайын орасан көп туристерді қабылдайтын, туризм саласында дамыған елдердің (Франция, Испания, Германия) тәжірибесі аталған мәселені шешу қажеттігін растап отыр.

      Ішкі  және сыртқы факторларды бағалау

      Қазақстан туризмінің әлемдік туристік нарықтағы бәсекеге қабілеттілігінің қалыптасқан деңгейі сақталған жағдайда, отандық туристік нарықты дамыту мүмкіндігі тұрмыс деңгейін жақсарту және халықтың еңбекпен қамтылуын  арттыру, сапалы туристік қызметтерге деген артып келе жатқан сұранысты қанағаттандыру және елде туризмді тұрақты дамытуға жағдай жасау үшін жеткіліксіз болады.

      Туристік  саланың дамуына негізінен сыртқы фактор, оның ішінде әлемдік экономиканың жағдайы, құқықтық реттеу, ел ішіндегі және сыртқы экономикалық және саяси  жағдайлар және т.б. ықпал етеді.

      Бүгінгі күні туристік саланы дамыту үшін Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама (бұдан әрі – ҮИИДМБ) («Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі               2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп тану туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы           № 958 Жарлығы) негіз болып табылады.

      ҮИИДМБ  шеңберінде Қазақстан Республикасының  туристік индустриясының перспективалық бағыттарын дамытудың  2010 – 2014 жылдарға арналған салалық бағдарламасы  әзірленді.

      Сонымен қатар, саланың дамуына ішкі факторлар  да әсер етеді, оған кадрлық саясатты (кадрларды даярлау және қайта даярлау, олардың біліктілігін арттыру, еңбекті ұйымдастыру) отандық туристік өнімнің кәсіби маркетингін жатқызуға болады.

      Бүгінгі күні туристік сала үшін кадрларды  даярлау жоғары, жоғары білімнен кейінгі, техникалық және кәсіптік білім беру мекемелерінде жүзеге асырылуда. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің деректеріне сәйкес 11 мамандық және 33 біліктілік бойынша 77 ТжКБ (техникалық және кәсіптік білім беру) оқу орындары бар.  

      Министрліктің әлемнің жетекші телеарналарында  жарнамалық бейнероликтерді жүргізу, ақпарттық турларды өткізу арқылы Қазақстан  туризмін ақпарттық насихаттау жөніндегі  тұрақты жұмысы қазақстандық туристік өнімге жоғары сұранысты қамтамасыз ете алмайды. Осы бағытта туроператорлардың шетелдерден туристерді тарту жөнінде күшейтілген жұмыстары қажет, бұл тек келу туризмі туристердің ағынының тұрақтылығын қамтамасыз етіп қоймай, туристік саланың кірістілігін арттырады.

     Сонымен, Қазақстанның экономикалық дамуындағы туристік қызметтердің ерекшеліктерін сипаттайтын көрсеткіштерді және оны реттеудің әдістемелік негіздерін зерделей отырып, туризмді ұйымдастырудың ұтымды бағыттарын айқындау және тетіктерін белгілеу үлкен зерттеулік жұмыстарды қажет ететін күрделі үрдіс екеніне көз жеткізуге болады. Сондықтан, туристік қызметтердің сапалылығы мен деңгейін дұрыс бағалау заман талабы. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қолданылған әдебиеттер: 

1. Туризм  саласының дамуын болжамжаудағы  тиімді экономикалық-математикалық  әдістер // «Қазақстан жоғары мектебі». - Алматы. - 2008. №4 263-265 б. (бірлескен авторлықпен).
2. Экономические механизмы управления туристической деятельностью.   // Монография – Шымкент, - 2008. – 126 бет. (бірлескен авторлықпен).
3. Научные основы организации рынка туристских услуг // Аль-Пари. – 2008. - №4. – С.160-162
4. Зарубежный опыт организации туристкого кластера // Транзитная экономика. – 2009. - №1. – С. 117-120.  
5. Развитие туристкого бизнеса города Астаны // Материалы Республиканской научно - практической конференции, посвященной 10-летию ЕНУ им. Л.Н.Гумилева. – Астана, 2006. – С. 334-337.
6. Перспективы развития туристкого кластера. Организационно-правовые аспекты инновационного развития АПК // Сборник научных трудов. - Минск, «Экоперспектива», 2007. - 1 часть. - С.324-327 
7. Зарубежный опыт развития туристкой отрасли // Материалы международной научной конференции студентов, аспирантов и молодых ученых. – Астана,  2007. – С. 291-293.
8. Инвестиционная поддержка туристкой отрасли Республики Казахстан // Материалы международной научной конференции студентов, аспирантов и молодых ученых «Ломоносов – 2009».  - Астана, 2009. – С. 346-347.