Автокөліктерге техникалық қызмет көрсету. Кәсіпорынның құқықтық формалары

№

Топ

Пән мұғалімі

МТ-31

Еставлетова А.А.

1

Сабақтың тақырыбы:

Тема урока

Автокөліктерге  техникалық қызмет көрсету. Кәсіпорынның құқықтық формалары 

2

Сабақтың мақсаты:

Цель урока

1.Білімділік

Кәсіпорын экономикасының  қоғамдағы рөлі туралы түсінік. Экономика элементтері туралы жалпы түcінік.

 2.Тәрбиелік

Оқушылардың өздік бағалауына өзінің жеке психологиялық     ерекшеліктерін тануға көмектеседі.  Ортада өзін – өзі дұрыс ұстау мәдениетіне тәрбиелеу.

  3.Дамытушылық

Оқушыларды көптеген ақпараттан ең негізгісін сұрыптай білу, тыңдау, түсіндіре  білуге қабілеттерін арттыру.   Кәсіпорын экономикасының  элементтерін талдай отырып оқушы білім  жинақтау , ой-өрісін дамыту.

3

Сабақтың түрі:

Тип урока

Теориялық және практикалық  жұмысты қолдана отырып жүргізілген  білімді жинақтау сабағы

4

Дидактикалық  материал:

Дидактический материал

Суреттер, тапсырмалар мен  оқулықтарды пайдалану, жаңа  сөздермен  жұмыс істеу. Жасалған материал-бизнес цикл, бизнес цикл таблицасы.

5

Қолданылған әдбиеттер:

Литература

Бакаева М.А. Өндірістегі экономика. Монография. Астана, 2011ж

 Карин  Н.Е.  Өндірістік экономика. Астана, 2005. Оқулық Қазақстанның ұлттық электрондық кітапханасының вэб-порталы арқылы (www.kazneb.kz) еңгізілген.

Қойшыбаев А.К. Өндірістік экономика . Оқу құралы. Астана, 2010.

 Глушко А.П . Экономика. М.: 1986.

Тинтнер Г. Экономика АТП. М.: 1999.

6

Оқыту жүргзіу  тәсілі:

Методы проведения обучения

Сұхбат/беседа, көрнекілік/наглядность, тәжірибе/практика

7

Пән аралық байланыс:

Межпредметные связи

Экономика, маркетинг, микроэкономика, менеджмент

8

Сабақтын барысы:

Ход урока

1.Ұйымдасытру  кезені/Организационный момент

ҚР-ның туының авторы?

ҚР-ның гимнінің авторы?

ҚР-ның елтаңбасының авторы?

ҚР-ның рәміздері қай  жылы қабылданды?

2. Жаңа сабақты  түсіндіру/Изложение нового материала

Автомобиль көлігі еліміздің  тасымал кешенінде маңызды орын алады. Миллиондаған мекеме, ұйым, фирма, компания, ферма-кооператив ұжымдық  клиенттерді халық шаруашылығында ретті атқарып және еліміздің  халқына тынымсыз қызмет етеді.Жыл  сайын автомобиль көлігімен халық  шаруашылығында 80 %-дан астам жүк  тасылатын болса, тасымалдың көпшілік пайдаланымында 75 %-дан астам жолаушы  тасымалданады. 
Автомобиль көлігінің алдында тұрған бірден-бір мәселе, автомобильдің пайдалану сенімділігін арттыру болып табылады.Бұл мәселені шешу бір автомобиль өндірушілерінің анағұрлым сенімді автомобиль шығарумен қамтамасыз етілсе, екінші жағынан – автомобильдің техникалық пайдалану әдістерін жетілдіру болады.Бұл қозғалыс құрамын қалыпты жағдайда ұстап тұру үшін қажетті өндірістік базаны құруды, техникалық күтім көрсету мен жөндеудің алдыңғы қатарлы және қор үнемдеу технологиялық үдерісін тиімді жақсартуды талап етеді. 
Автомобильдерді пайдалану кезінде оның сенімділігі мен басқа да қасиеттері төмендейді.Осыған байланысты автомобильдерде әр түрлі ақаулар пайда болады.Сондықтан осы ақауларды техникалық қызмет көрсетуде және жөндеу кезінде шегертеді. 
Автомобильді ұзақ пайдалану кезінде оның жағдайын АКМ – рде, жөндеуі техникалық жарамсыз және экономикалық тиімсіз болады.Бұл жағдайда автомобильді жөндеу мекемесіне оны күрделі жөндеуге жібереді. 
Автомобильдерді жөндеудің қажеттілігі және экономикалық ұтымдылығы айтылып, қазіргі кездегі жөндеу өндірісінің жағдайы Қазақстан Республикасы бойынша мәліметтерден тұрады. 
Күрделі жөндеудің құны ежаңа агрегаттар немесе автомобильдің құнына қарағанда бірщама төмен, алавтомобильдің күрделі жөндеуден кейінгі жүру қашықтығы тек 20 % шамасында ғана кемиді.Сондықтан күрделі жөндеу ұтымды өндіріске жатады. 
Автомобильді жөндеуде негізгі экономикалық тиімділігі – қалған қорлардың бөлшектерінің қолданылуы болып есептелінеді.Автомобильдің 70–75 %-ға жуық бөлшектері күрделі жөндеуге түскенде қайтадан қолданылып немесе біраз жөндеуді керек етеді. 
Өзінің жұмыс қоры біткен немесе ауыстыруды керек ететін бөлшектер 25-30 % құрайды.Оларға поршень, поршень сақиналары, мойынтіректер, резинотехникалық бұйымдары т.с.с бөлшектер жатады. 
Жұмыс беттерінің тозуы мүмкіндік шегі бар және оларды жөндеусіз пайдалануға болатын бөлшектер саны 30-35 %.Автомобильдің қалған бөлшектері 40-45 % қалпына келтіріліп, оларды қайта пайдалануға болады.Осындай бөлшектерге күрделі құрылысты, металл сыйымдылығы көп, және қымбат бөлшектер жатады : цилиндрлер бірікпесі, цилиндр бастиегі, иінді және таратқыш білік, беріліс қорабының, ілініс берілісінің және артқы көпірдің картері және т.с.с. бөлшектер жатады.Осы бөлшектерді қайта қалпына келтіру бағасы 10-50% жасалу бағасынан аспайды. 
Автомобильдің және қосалқы бөлшектерінің күрделі жөндеудің өзіндік құны 60-70 % жаңа бұйымның бағасынан аспайды.Осыған байланысты металл мен энергетикалық қор тиімділігіне жетеді. 
Автомобильдің істен шығуы, бөлшектердің тозуы, жабдықтың қажалуы және коррозияға ұшырау, көбінесе қажалудан, материалдың шаршауынан, межаникалық, тоттану зақымдарынан болады.Бөлшектердің астам көпшілігінің қалдық ресурстары бар, сондықтан оларды шағын көлемді жөндеуден кейін қайта колдануға болады.Соңғы кезде жүк автомобильдерінің жаңа түрлеріне, олардың бөлек агрегаттарын күрделі жөндеу ескерілген. 
Маған берілген тақырып – ЗИЛ– 431810 жүк автомобилінің алдыңғы осінің, оның басқару көпірінің арқалығын жөндеу. 
Кәсіпорынның ұйымдық-құқықтық нысаны дегеніміз – заңмен және басқа да құқықтық нысанмен қарастырылған, кәсіпорынның қалыптасуының құрылымдық тәсілі мен түрі, оның меншік формасы, шығаратын өнім көлемі мен ассортименті, оның капиталының қалыптасуы, қызметінің сипаты мен мазмұнына тәуелді болғандықтан және әртүрліфирмааралық одақтарға кіру тәсілі мен бәсеке күресін жүргізу әдісіне байланысты жіктелуі.

Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексіне сәйкес кәсіпорынның ұйымдық-құқықтық формалары мынадай түрлері бар:

Шаруашылық серiктестiк;

Акционерлiк қоғам;

Өндiрiстiк кооператив;

Шаруа қожалықтары;

Жеке (дара) кәсіпкерлік.

Жоғарыда аталған ұйымдық-құқықтық нысандардың барлығы біздің нарықтық экономикадағы ҚР үшін инновациялық шаруашылық нысандары болып табылады. Өйткені жоспарлы экономикада меншіктің барлығы мемлекет қарамағында болды. Ал нарықтық экономикаға көшу барысында кәсіпорындарды жекешелендіру операцияларының арқасында кәсіпорындардың жаңа ұйымдық-құқықтық нысандары қалыптаса бастады.

Жарғылық капиталы құрылтайшылардың (қатысушылардың) үлесiне (салымдарына) бөлiнген коммерциялық ұйым шаруашылық серiктестiк деп танылады. Құрылтайшылардың (қатысушылардың) салымдары есебiнен құрылған, сондай-ақ шаруашылық серiктестiк өз қызметi үрдiсiнде өндiрген және алған мүлiк меншiк құқығы бойынша серiктестiкке тиесiлi болады.

Шаруашылық серiктестiктер толық серiктестiк, сенiм серiктестiгi, жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк, қосымша жауапкершiлiгi бар серiктестiк нысандарында құрылуы мүмкiн. Толық және сенiм серiктестiгiнен басқа, шаруашылық cepіктестікті бiр тұлға құра алады, ол оның жалғыз қатысушысы болады.

Құрылтай шарты мен жарғы шаруашылық серiктестiктiң құрылтай құжаттары болып табылады.

Жарғы бiр адам (бiр қатысушы) құрған шаруашылық серiктестiктiң құрылтай құжаты болып табылады. Шаруашылық серiктестiктiң құрылтай құжаттарын (жарғы және құрылтай шартын) нотариат куәландыруға тиiс. Шаруашылық серiктестiктiң құрылтай құжаттарында әрбiр қатысушының үлес мөлшерi туралы; серiктестiктiң жарғылық капиталына олар салатын салымның мөлшерi, құрамы, мерзiмi және тәртiбi туралы; серiктестiктiң жарғылық капиталына салым салу жөнiндегi мiндеттердi бұзғаны үшiн қатысушылардың жауапкершiлiгi туралы ережелер, сондай-ақ заң құжаттарында көзделген өзге де мәлiметтер болуға тиiс. Шаруашылық серiктестiк басқа шаруашылық серiктестiктердiң құрылтайшысы болуы мүмкiн.

Шаруашылық серiктестiк бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесiн жүргiзу жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензиясы бар бағалы қағаздар нарығыныңкәсiби қатысушысымен шаруашылық серiктестiгiне қатысушылар тiзiлiмiн жүргiзу шартын жасасуға құқылы.

9

Жаңа сабақты  бекіту:

Заключение нового урока

Басқару көпірі жүк автомобилінің  негізгі бөлшегі, агрегаты болып  саналғандықтан, оның ақаулары жүріс  қауіпсіздігіне қатты әсер етеді. Қазіргі  заманда техника, технологиялық  процесстер, құрал – жабдықтар, саймандар  өте жақсы дамыған.Сондықтан автомобильдердің ақауға ұшырамай, сынбай сенімді жұмыс  істеуін осы технологияларды, технологиялық  процесстерді, құрал – жабдықтар  мен саймандарды пайдаланып, қолданып автомобильдерге техникалық қызмет көрсету мен жөндеу жұмыстарын жүргізуіміз  шарт.Сол – себепті де қазіргі  заманда автомобильдердің сенімділігіне  жоғары талаптар қойылады.Менің оқып, алып жатқан білімім осы автомобильдерді  жөндеу мен пайдалану болғандықтан, автомобильдерді пайдалануда болатын  ақаулар мен сынуларды қарастырамыз.

Құрылтай шартының қолданылуы шаруашылық серiктестiгiне қатысушылар тiзiлiмi қалыптастырылған күннен бастап тоқтатылады. Шаруашылық серiктестiгiне қатысушылар тiзiлiмiнен үзiнді-көшiрме қатысушылар тiзiлiмiн жүргiзудi бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесiн жүргiзу жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензиясы бар бағалы қағаздар нарығының кәсiби қатысушысы жүзеге асыратын шаруашылық серiктестiгiнiң жарғылық капиталындағы үлеске құқықты растайтын құжат болып табылады.

Акционерлiк  қоғам қатысушылар тiзiлiмiн жүргiзудi бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесiн жүргiзу жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензиясы бар бағалы қағаздар нарығының кәсiби қатысушысы жүзеге асыратын шаруашылық серiктестiгi болып қайта құрылған жағдайда құрылтай шарты жасалмайды.

Қатысушылар тiзiлiмiн жүргiзудi бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң  жүйесiн жүргiзу жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензиясы бар бағалы қағаздар нарығының кәсiби қатысушысы жүзеге асыратын шаруашылық серiктестiгiнiң  жарғылық капиталына қатысу үлесiне құқықтар шаруашылық серiктестiгiне қатысушылар  тiзiлiмiнде осы құқықтардың тiркелген  кезiнен бастап туындайды.

Шаруашылық серiктестiгiне қатысушылар тiзiлiмiн қалыптастыру, жүргiзу және сақтау тәртiбi Қазақстан  Республикасының заң актiлерiнде  белгiленедi.

Ақша, бағалы қағаздар, заттар, мүлiктiк құқық, санаткерлiк қызмет нәтижесi құқығын қоса алғанда және өзге де мүлiк (Қазақстан Республикасының секьюритилендіру туралы заңнамасына сәйкес құрылатын, жарғылық капиталы тек қана ақшамен қалыптастырылатын арнайы қаржы компанияларын қоспағанда) шаруашылық серiктестiктiң жарғылық капиталына салынатын салым бола алады.

Құрылтайшылардың (қатысушылардың) жарғылық капиталға заттай нысанда немесе мүлiктiк құқықтар түрiнде салған салымдары барлық құрылтайшылардың келiсiмi бойынша немесе серiктестiктiң барлық қатысушыларының жалпы жиналысының шешiмi бойынша ақшалай нысанда бағаланады. Егер мұндай салымның құны жиырма мың айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiне барабар сомадан асып кетсе, оның бағасын тәуелсiз сарапшы растауға тиiс.

Шаруашылық серiктестiгiн қайта тiркеген кезде оған қатысушының салымын ақшалай бағалау серiктестiктiң бухгалтерлiк құжаттарымен не аудиторлық есеппен расталуы мүмкiн.

10

Қорытынды:

Итоги

Серiктестiктiң құрылтайшылары (қатысушылары) осындай баға берiлген кезден бастап бес жыл бойы серiктестiктiң  несие берушiлерi алдында салым  бағасы арттырылған сома шегiнде  бiрлесiп жауап бередi.

Серiктестiкке салым ретiнде  мүлiктi пайдалану құқығы берiлетiн  жағдайларда бұл салымның мөлшерi құрылтай құжаттарында көрсетiлген барлық мерзiмге есептелген осы мүлiктi пайдалану  төлемiмен анықталады.

Салымдарды мүлiктiк емес жеке құқық және өзге де материалдық  емес игiлiк түрiнде, сондай-ақ қатысушылардың серiктестiкке қойған талаптарын есептеу  жолымен енгiзуге жол берiлмейдi.

Егер құрылтай құжаттарында өзгеше көзделмесе, жарғылық капиталдағы  барлық қатысушылардың үлестерi және тиiсiнше  олардың шаруашылық серiктестiгi мүлкiнiң  құнындағы үлестерi (мүлiктегi үлес) жарғылық капиталдағы салымдарына  барабар болады.

Шаруашылық серiктестiкке  қатысушы серiктестiк мүлкiндегi өз үлесiн, егер заң құжаттарында немесе құрылтай құжаттарында өзгеше көзделмесе, салып  қоюға және сатуға құқылы.

Жарғылық капиталға салым  салудың тәртiбi мен мерзiмi, сондай-ақ жарғылық капиталды құру жөнiндегi мiндеттердi орындамағаны үшiн жауапкершiлiк  заң құжаттарында және құрылтай құжаттарында белгiленедi.

Шаруашылық серiктестiгiнiң  жарғылық капиталын азайтуға оның барлық несие берушiлерiне хабарланғаннан кейiн жол берiледi. Олар бұл жағдайда серiктестiктiң мерзiмiнен бұрын  тоқтатылуын немесе тиiстi мiндеттемелерiн  орындауын және оның зиянды өтеуiн  талап етуге құқылы.

Осы тармақта белгiленген тәртiптi бұза отырып жарғылық капиталды азайту мүдделi адамдардың арызы бойынша  сот шешiмiмен серiктестiктi таратуға негiз болып табылады.

Шаруашылық серiктестiктiң  жоғары органы оның қатысушыларының  жалпы жиналысы болып табылады.

Толық серiктестiктен және сенiм  серiктестiгiнен басқа, бiр тұлға  құрған шаруашылық серiктестiктерде жалпы  жиналыстың өкiлеттiгi оның бiрден бiр  қатысушысына тиесiлi болады.

Шаруашылық серiктестiкте  оның қызметiне күнделiктi басшылық жасайтын және оның қатысушыларының жалпы  жиналысына есеп берiп отыратын атқарушы орган (алқалық және (немесе) жеке-дара құрылады). Жеке-дара басқару органы оның қатысушылары арасынан сайланбауы мүмкiн.

Серiктестiктiң алқалы органдары  ретiнде:

басқарма (дирекция);

байқаушы кеңес;

заң актiлерiнде немесе шаруашылық серiктестiгi қатысушыларының жалпы жиналысының шешiмiнде көзделген жағдайларда басқа да органдар құрылуы мүмкiн.

Шаруашылық серiктестiктiң органдарының құзыретi, оларды сайлау (тағайындау) тәртiбi, сондай-ақ олардың шешiмдер қабылдау тәртiбi Азаматтық Кодекске, заң құжаттарына және құрылтай құжаттарына сәйкес белгiленедi. Шаруашылық серiктестiгi қаржы есептерiнiң дұрыстығын тексеру және растату үшiн серiктестiкпен немесе оның қатысушыларымен мүлiктiк мүдделер жөнiнен байланысы жоқ аудиторлық ұйымды тарта алады (сыртқы аудит). Шаруашылық серiктестiгiн аудиторлық тексеру серiктестiк бiр немесе бiрнеше қатысушысының талап етуi бойынша солардың есебiнен кез келген уақытта жүргiзiлуге тиiс. Шаруашылық серiктестiгiнiң қызметiне аудиторлық тексерудi жүргiзу тәртiбi заңдармен және серiктестiктiң құрылтай құжаттарымен белгiленедi.

Шаруашылық серiктестiкке қатысушылардың:

құрылтай құжаттарында белгiленген тәртiппен шаруашылық серiктестiктiң iстерiн басқаруға қатысу;

шаруашылық серiктестiктiң  қызметi туралы ақпарат алуға және құрылтай құжаттарында белгiленген тәртiппен оның құжаттамаларымен танысуға;

таза табысты бөлiсуге қатысуға құқығы бар. Құрылтай құжаттарының бiр немесе бiрнеше қатысушыны пайданы бөлiсуге қатысудан шеттетудi көздейтiн ережелерi жарамсыз болып табылады;

шаруашылық серiктестiк таратылған жағдайда несие берушiлермен есеп айырысқаннан кейiн қалған серiктестiк мүлкiндегi өздерiнiң үлесiне сәйкес мүлiктiң бiр бөлiгiн немесе оның құнын алуға құқылы.

Шаруашылық серiктестiкке қатысушылар:

құрылтай құжаттарының талаптарын сақтауға;

салымдарды құрылтай құжаттарында көзделген тәртiп, мөлшер, әдiстер және мерзiмдер бойынша салып отыруға;

шаруашылық серiктестiк коммерциялық құпия деп жариялаған мәлiметтердi жария етпеуге мiндеттi.

Шаруашылық серiктестiктер заң құжаттарында белгiленген реттер мен тәртiп бойынша қатысушылардың жалпы жиналысының шешiмiмен шаруашылық серiктестiктiң бiр түрiнен екiншi түрi не акционерлік қоғамдар немесе өндiрiстiк кооперативтер болып қайта құрылуы мүмкiн.

Толық серiктестiк немесе сенiм серiктестiгi акционерлiк қоғам, жауапкершiлiгi шектеулi немесе қосымша жауапкершiлiгi бар серiктестiк болып қайта құрылған жағдайда акционерлiк қоғамның, жауапкершiлiгi шектеулi немесе қосымша жауапкершiлiгi бар серiктестiктiң қатысушысы болған әрбiр толық серiктес толық серiктестiктен немесе сенiм серiктестiгiнен акционерлiк қоғамға, жауапкершiлiгi шектеулi немесе қосымша жауапкершiлiгi бар серiктестiкке көшкен мiндеттемелер бойынша екi жыл бойы өзiнiң барлық мүлкiмен субсидиялық жауапты болады. Бұрынғы толық серiктестiң өзiне тиесiлi акцияларды (үлестердi) иелiктен шығаруы оны мұндай жауапкершiлiктен босатпайды.

11

Үйге тапсырма беру:

Домашнее задание

Автокөліктерге  техникалық қызмет көрсету. Кәсіпорынның құқықтық формалары

12

Бағалау:

Оценивание

Сабаққа қатысу деңгейіне  қарай