Автобус қозғалысының кестесін құру

Мазмұны:

Кіріспе...................................................................................................................3

Ι. Аялдамалық пунктардың ара –  қашықтығын анықтау................................4

    1.1 Аялдамалардың ара  – қашықтығы.

    1.2 Бастапқы пункттан келесі пунктқа дейінгі қашықтық.

ІІ. Автобустардың рейс уақытын анықтау.......................................................10

    2.1 Рейс туралы  жалпы түсінік.

ІІІ. Автобус қозғалысының жылдамдығын анықтау......................................15

    3.1 Қозғалыстың  техникалық жылдамдығы.

    3.2 Қозғалыстың қатынас жылдамдығы.

    3.3 Қозғалыстың  пайдалану жылдамдығы.

ІV. Жолаушы ағым және оларды анықтау әдістері.......................................17

    4.1 Жолаушы ағым  түсінігі.

    4.2 Маршрут бойынша  жолаушы ағымды анықтау.

V. Тасымалданатын жолаушы  санын анықтау...............................................23

    5.1 Жолаушы ағымның  эпюрасын құру.

VІ. Тасымалдауға қажетті  автобустар санын анықтау.................................28

    6.1 Жылжымалы  құрамның түрін таңдау.

    6.2 Автобус қозғалысының  интервалын анықтау.

    6.3 Автобус қозғалысының  желілігін анықтау.

    6.4 Жанар –  жағармай шығынын анықтау.

VІІ. Автобус қозғалысының кестесін  құру.....................................................33

    7.1 Қозғалыс кестесіне  қойылатын талаптар.

    7.2 Жүргізушінің жұмыс және демалыс уақытының нормасы.

Қорытынды.........................................................................................................40

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.....................................................................41

Қосымша А

Қосымша Б

 

 

 

 

                                                      Кіріспе

 

Көлікпен байланыс Тәуелсіз Қазақстанның тыныс тіршілігінде аса маңызды рөл атқарады. Бір жағынан бұл еліміздің орасан үлкен аумағымен оның халқының сирек орналасуымен шикізат және өндіріс ресурстарының шашырыңқылығымен сабақтасады. Осындай ахуалда көлік коммуникациялар кешені еліміздің экономикалық ғана емес сонымен бірге саяси тұтастығында қамтамасыз етеді.

Халық шаруашылығының барлық салалары мен өндірістің дамуы және халық  санының көбеюіне байланысты, экономиканың өсуіне байланысты көлікпен тасымалдау жүйесі көлемін ұлғайтып отыруды  қамтамасыз етті. Жалпы жолаушы тасымалында жолаушылар санының басым көпшілігі 72 % астамы автомобиль көлігімен тасымалданатыны белгілі болды. Ол яғни қалааралық, халықаралық олар өздерінің санаттары бойынша бөлініп тасымал қызметін кеңейіп келе жатқанын аңғартады. Бірақта тасымалдың қозғалысының реттелуі үнемі бақылауда ұстауды  қажет етеді.

Қазіргі таңда заман талабына сәйкес адамдардың көпшілігіне  жұмыстарын тиянақты атқаруға көптеген жағдайлар  жасалған. Соның ішінде осы тасымал  түрін де  олар өздерінің талғамына  сай қолдана алады. Оның ішінде күнделікті өмірге қолданатындары жеңіл автомобиль таксилерге тапсырыс беру арқылы жасалатын тасымал және маршруттардағы автобустар арқылы жасалатын тасымалдар болып саналады.

Бұл курстық жұмыстың мақсаты:  жолаушы ағымды сапалы қызметпен  қамтамасыз ету үшін айтылған маршруттық көлік құралдарының жай-күйін, пайдалану жарамдылығын жақсарту, аялдамалық пункттар ара – қашықтығының жолаушылардың келіп кетуіне кеткен уақыттарына ыңғайлы болуына тексеру жүргізу. Жолаушы көп шоғырланған жерлерде автобустарын күтуіне кеткен уақытының көп болуына көңіл бөлу, жолаушы ағымының тығыздығы мен сиреуіне қарай автобустарды орналастыру.

Осы көрсетілген кемшіліктер автобуспен жолаушы тасымалдауда көліктік қызмет көрсетуде ғылыми ізденістік жұмыстарды оқуды, жолаушылар тасымалдау жүйесінің негізін білуді, халыққа сапалы қызмет көрсетуді, жылжымалы құрамды тиімді пайдалануды талап етеді.

Осы курстық жұмысты теориялық  және практикалық жағынан қолдана  отырып, алдағы уақытта маршруттардағы автобустардың қозғалысын жақсартуын, кемшіліктерінің жойылуын, сол сияқты тағы да басқа ауқымды жұмыстардың іске асырылғанын қалар едім.

 

 

              І. Аялдамалық пункттардың ара – қашықтығын анықтау

Аялдамалық пункттар өз қызметіне  қарай бастапқы, соңғы және аралық болып бөлінеді. Бастапқы және соңғы аялдамалық пункттарда жолаушыларды түсіріп мінгізуден басқа, автобустардың бұрылуы үшін, ауысым ішілік демалыстар үшін және басқа да маневр жасау үшін қолданылады. Аралық аялдамалық пункттар қаланың халық көп жиналатын орындарында, өнеркәсіп мекемелерімен әкімшілік, мәдени мекемелер және сауда орталықтары, оқу орындары және тағы да басқа жерлерге жақын орналасады.

Аялдамалық пункттардың орналасуына  қойылатын талаптардың бірі –  халықтың аялдамаға жетуге кеткен уақытының 10 – 15 минуттан аспауы керек.  Аялдамалық пункттардың арасындағы қашықтықта маңызды көрсеткіш болып табылады.

Қаладағы жолаушының қауіпсіздігі үшін және жаяу жүргіншілердің жолдан өту қауіпсіздігі мен жол қиылысының өткізгіштік қабілеті, автобустардың  қозғалыс жылдамдығы сақталуы үшін  аялдамалық пункттар жол қиылысынан 20 – 25 м. Қашықтықта орналасуы керек болса, жіңішке көшелердегі қарама – қарсы бағыттардағы аялдамалардың ара – қашықтығы бір – бірінен 25 – 30 м. кем болмауы тиіс.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.1.Аялдамалардың ара – қашықтығы

Қарастырып отырған нұсқа бойынша спидометр көрсеткіші 78000,3 км құрайды.

Аялдамалар арасындағы ара – қашықтықты формула бойынша анықтау:

,км

 

Мұндағы,   ПС – спидометр  көрсеткіші

                    - келесі аялдамалық пункттың спидометр көрсеткіші

                    – кеткен пункттағы спидометр көрсеткіші

 

Есеп былай орындалады:

1. 78001,7 – 78000,3 = 1,4 км
2. 78004,3 – 78001,7 = 2,6 км
3. 78005,8 – 78004,3 = 1,5 км
4. 78007,2 – 78005,8 = 1,4 км
5. 78009,9 – 78007,2 = 2,7 км
6. 78013,7 – 78009,9 = 3,8 км
7. 78015,5 – 78013,7 = 1,8 км
8. 78017,4 – 78015,5 = 1,9 км

 

 

1.2.Бастақы пункттан келесі пунктқа дейінгі ара – қашықтық

Бастапқы аялдамалық пункттан келесі аялдамалық пунктқа дейінгі ара – қашықтық және маршрут бойынша жалпы қашықтық мына формуламен анықталадым:

                       L = - , км.

Мұндағы,   - өтіп кеткен спидометрдің көрсеткіші

                    - бастапқы пункттағы спидометр көрсеткіші

 

 

1. 78001,7 – 78000,3 = 1,4 км
2. 78004,3 – 78000,3 = 4 км
3. 78005,8 – 78000,3 = 5,5 км
4. 78007,2 – 78000,3 = 6,9 км
5. 78009,9 – 78000,3 = 9,6 км
6. 78013,7 – 78000,3 = 13,4 км
7. 78015,5 – 78000,3 = 15,2 км
8. 78017,4 – 78000,3 = 17,1 км

 

Төмендегі формула бойынша  тексереміз:

 

, км

 

1,4+2,6+1,5+1,4+2,7+3,8+1,8+1,9=17,1 км

 

Осы есептер және тексеру бойынша өз нұсқам бойынша жалпы маршруттардың ұзындығын анықтадым. Яғни 17,1 км құрады.

Осыдан кейін 1.1 кестеге барлық аялдамалық пунктар  арасындағы ара – қашықтық және бастапқы пунктардан бастап, әрбір аялдамалық пунктқа дейінгі ара – қашықтықты спидометр көрсеткіші арқылы түсірдім.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кесте 1.1            Маршрут ұзындығын есептеу деректері.

 

Аялдамалық  пунктардың нөмірі	Спидометр көрсеткіші,к  м	Аялдамалық  пункттар арасындағы қашықтық, км	Бастапқы пунктпен арасындағы ара – қашықтық, км
1-2	78001,7	1,4	1,4
2-3	78004,3	2,6	4
3-4	78005,8	1,5	5,5
4-5	78007,2	1,4	6,9
5-6	78009,9	2,7	9,6
6-7	78013,7	3,8	13,4
7-8	78015,5	1,8	15,2
8-9	78017,4	1,9	17,1

 

Аялдамалық пунктардың ара – қашықтығын берілген нұсқаға сәйкес тапсымаларды  орындау арқылы  анықтадым.  Ол үшін ең алдымен спидометр көрсеткіші керек болды. Спидометр көрсеткіші арқылы алдымен берілген аялдамалық пункттардың ара – қашықтығын есептеп, әрі қарай бастапқы және келесі пункттардағы ара – қашықтықты, жалпы аялдамалардың ара – қашықтығын анықтадым. Ол 17,1 км тең болды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

            

                      ІІ. Автобустың рейс уақытын анықтау

Маршруттағы автобус қозғалысының реттелуін бақылау диспетчерлік қызметтің негізгі жұмысының  бірі болып табылады.

Автобус қозғалысы 1 қалыпты қозғалыс деп мынандай жағдайларда аталады:

• Егер автобус рейске уақытында шықса;
• Барлық аялдамалардағы уақытының интервалы кесте бойынша болса;
• Автобус срңғы аялдамаларға кесте бойынша нақты уақытта келсе;

Қозғалыс 1 қалыпты 2 шартпен орындалады: қажетті шарт, қалдықты шарт. Қажетті  шарт деп – кестеде көрсетілген рейстерді толықтай 100% орыындау аталады. Қалдықты шарт – жүргізушілер кестесі нақты орындалғанда және әрбір рейстің 1 қалыптытығын қамтамасыз еткенде аталады.

1 қалыпты рейс деп – автобус  жүргізушісі бастапқы пункттан  өз уақытында шығып, аралық аялдамаларды өз уақытында өтіп, соңғы аялдамаға кестедегідей өз уақытында келген рейс аталады. Ал кестеде ауытқушылықтар болған рейстер оның болуына қарамастан әр келкі рейс деп аталады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 2.1. Рейс туралы жалпы түсінік

Жолаушыларды баратын жерлеріне жеткізу үшін жасалған аяқталған кешенді операцияның жиынтығы көліктік процестің циклы деп аталады. Бұл цикл рейс болып табылады.

Сурет 2.1.Автобустың рейс уақыты.

 

                                                                                          

                                                            

 

Автобустың 1 бағыттағы бастапқы пункттан соңғы пунктқа дейінгі жүрісі рейс деп аталады. Рейс уақыты қозғалыс уақытынан, жолдағы барлық аялдамаларға тоқтап тұрған уақыттарынан және 1 соңғы  пункттағы демалып тоқтаған уақытынан  тұрады.

Маршрут бойынша автобус қозғалысының хронометражды бақылау деректерін сипаттайтын кесте 2.1. құрамыз. Бұл кестені толтыру үшін маршруттық автобустың қозғалыс уақытын анықтауымыз керек.

 

2.2.Автобустардың қозғалыс уақыты  – автобустардың маршруттағы  бастапқы пункттан соңғы пунктқа дейінгі жолды өтеуге шығындалған уақыты және жол қозғалысы жағдайына байланысты уақыт шығындары. Маршруттағы автобустардың қозғалыс уақыты мына формуламен анықталады:

 

Мұндағы, маршруттың ұзындығы, км.

  автобус қозғалысының техникалық жылдамдығы, км/сағ.

 

  = 0,37 сағ. 22 мин.

Қозғалыс уақытын есептеп әрбір  аялдамалық пунктқа бөлдім.

 

 

 

 

Кесте 2.1.Маршрут бойынша хронометраждық  бақылау деректерін өңдеу.

 

Аялдамалық пункттар	Уақыт,мин.
	Қозғалыс	Аралық аялдамалардың пункттарында тоқтау уақыты	Соңғы аялдамаларда тоқтау уақыты
1	5	-	10
2	2	1,3	-
3	1	0,4	-
4	3	1,3	-
5	1	0,7	-
6	1	0,5	-
7	3	1,6	-
8	1	0,7	-
9	5	-	10
Барлығы	22	5,5	20