Әлеуметтік ойдың даму тарихы

    Дефиционистік парадигманы, оған символикалық интеракционизм, феноменологиялық социология, этнометодология.

    Бихевиоризмнің  әлеуметтік парадигмасын (әлеуметтік айырбас концепциясы және бихевиористік  социология).

    Бірінші парадигма («әлеуметтік фактілердің» парадигмасы) әлеуметтік шындықты әлеуметтік фактілердің екі тобына – әлеуметтік құрылымдарына және әлеуметтік институттарға түйістіреді.

    Екінші  парадигма – «әлеуметтік дифференциялардың» парадигмасы – әлеуметтік фактілерді оқуға емес, оларды анықтайтын тәсілдерді оқуға негізделген. Зерттеу объектісі  болып ішкі және субъектаралық және әрекет нәтижесі ретінде болып табылады. .

    Үшінші  парадигма – «әлеуметтік тәртіп»  парадигмасы. Әлеуметтік бихевиористер  ойынша, алғашқы екі парадигмалар метафизикалық болып келеді. Өйткені  олар жалғыз әлеуметтік шындықты көрсететін адам тәртібін байқамайды.

    Екі кезеңнің келесі парадигмастикалық  ерекшеліктерін бөліп көрсетуге  болады. Марксті, Дюркгеймді, Веберді  және т.б. біріктірген классикалық  социологиялық көзқарас, ол «экономикалық  адам» түсінігіне, яғни еңбек адамына  және тұтынушы адамға негізделген. Қазіргі батыстық социологиялық ойлау «ақпаратты адамды», «постиндустриялық қоғамды», яғни еңбек пен тұтыну құныдылықтары орнына, басты мәдениет құндылықтары болған адамдарды оқуға негізделген.

    Қазіргі теоретикалық жағдайдың ішіндегі бағыттарына келесі социологиялық бағыттарды жатқызуға болады: неомарксизм (Т. Адорно, Г.Маркузс, Ю.Хабермас), әлеуметтік қайшылықтардың теориялары (Т.Дарендорф, Я.Озер және т.б.), символикалық интеракционизм (Джордж Мид), этнометодологияны (Г.Гарфинкель), постмодернизм (Э.Гидденс және т.б.) 

     Қорытынды 

    Әлеуметтік  ырықта да, физикалық эволюцияны да, оларды ғылыми татуластыру негізінде  біріктіруге саналы талпыныспен  бірге мойындауды біз тек жүйелі әлеуметтанудан ғана табамыз.

    Конт  философиясында мүлдем шынжау объективті тәнсір кейінгі ойшыларда шапшаң дамып кеткені секілді, сорымызға қарай, соншалық дәрежеде болмаса да, субъективті тәпсірлер де дәлсолай дамыды. Контғылымы білімі бар мемлекет қайраткерлер қоғамды қайта құрып, оның прогресіне жетекшілік ете алады деп топшылады. Спенсер философиясында бұл пікір ішінара теріс ыңғай алды. Мемлекеттік қайраткер өз өнерімен қоғамды жақсарта алмайды, есесіне оны шексіз құлдырата алады. Лестер Уолд шығармаларында(Dinamic Sosiology, Psychis Factors of Civilization) бұл пікір қайтадан оң ыңғайда көріне бастайды. Ол өзінің тағдырын қалай болса солай өзгерте алды. Ол теологиялық жағынан прогресшіл бола алды. Натуралисттік ойлау жүйесі салтын ұстанатын, бірақ өздерінің шығармаларында социализм талаптарынының мұқият зерттелуін берген Лименфильдтің (Gedanken uber eine Sozialwissenshaft der Zukunft) А. Шефленнің(Ban und Leben des sozialen Korpers) және профессор Гильом де Грифтің (Introduction a la sociologie) аса көрнекті туындыларында біз әлеуметтік философия саласындағы идеализм мен натурализмнің тарихи қарым-қатынасының егжей-тегжейлі шолуы мен физикалық және ырыстық құбылыстардың бірдейлігін дәлелдеудің тамаша әрекетін көреміз, оларды Фулье «Күштер идеясы»(La Psychologie des idees forses6 L Evolutionisme des idees forses) эволюциясының фазасы қарастырады.

    Осынау  ауқымды еңбектерді неғурлым зейінді  зерттеу, алайда, бізге олардың қоғамды  ырық процесі арқылы түсіндіру, олардың  физика арқылы түсіндірілуіндегідей ғылыми дәлдікпен талдап әзірленбегендігін  көрсетеді. Шынында да, ең көрнекті әлеуметтанушылардың кейбіреулері устанатын әдісте олардың ғылымына орынсыз кінәларды төндірген маңызды кателік жатыр.

    Осының  барлығына сәйкес әлеуметтанушылар алдында үш міндет пайда болады. Біріншіден, ол қарапайым агрегация  мен бірігуді анықтайтын талаптарды ашуға тырысуға тиіс. Екіншіден, ол әлеуметтік таңдауды басқаратын заңды, яғни субъективті процесс заңын ашуға тырысуға тиіс. Үшіншіден, ол сондай-ақ жаратылыстық сұрыптауды және таңдауын басқаратын заңды, яғни объективті процесс ашуға тырысуға тиіс. 
 
 
 

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Антикалық философия (2 том) – Қ. Ә. Әбішев, Т. Ы. Әбжанов (Алматы 2005)

2.  Аристотель философиясы 3-том.Қ. Ә. Әбішев, Т. Ы. Әбжанов ауд.: Қ. Ә. Әбішев,   А.Сағиқызы, Т. Рысқалиев, Ә. Қодар, М. Сәбит.(Алматы 2005)

3. Әлемдік әлеуметтану антологиясы (2-том) К. Ү. Биекенов қазақш. ред. басқ. Н. Оразбек ; аударма сарапшы: Ж. Ысмағұлов.-(Алматы 2005)

4. Әлемдік әлеуметтану антологиясы (4-том)К.Ү.Биекененов, Б. Ғ.Аяған, М. С. Әженов қазақш. ред. басқ. Н. Оразбек ;аударма сарапшы: Ж. Ысмағұлов. (Алматы 2006)

5. Әлемдік әлеуметтану антологиясы 1-том.К.Ү.Биекенов қазақш. ред. басқ. Н. Оразбек ; аударма сарапшы: Ж.Ысмағұлов. (Алматы 2005)