Халықаралық қатынастағы АҚШ

Халықаралық  қатынастағы  АҚШ

АҚШ президенті Обама жылдық жолдауында сыртқы саясат пен экономикаға назар аударуы

АҚШ президенті Барак Обама президенттік тұғырдағы алғашқы жолдауында Ауғанстан мен Ирақтағы соғыстардың аяқталып келе жатқандығы туралы мәлімдеп, ел экономикасы мен жұмыссыздықты азайтуға қатысты жоспарлар жайлы баяндады.

Конгресс алдында сөйлеген сөзінде АҚШ президенті Барак Обама сегіз жылға жалғасқан Ауғанстан соғысы Ирақтағы жеті жылдық соғыс аяқталып келеді деп мәлімдеді.

Сонымен қатар ол Конгресс алдындағы бұл жылдық жолдауында елдің экономикасы мен жұмыссыз қалған американдықтарға жаңа жұмыс орындарын ашу шараларын қалай жоспарлап отырғанын да баяндап берді.

АҚШ президенттігіне соғысқа қарсы үміткер ретінде түскен Барак Обама жылдық жолдауында өз әкімшілігінің Ирақ пен Ауғанстандағы соғыстарды аяқтауға табысты түрде қол жеткізіп қалғанын атап көрсетті:

– Біз Ауғанстандағы әскерлер санын көбейттік, олар сол елдің қауіпсіздік күштерін жаттықтырып жатыр, демек олар 2011 жылдың шілдесінде Ауғанстан қауіпсіздігін өз қолдарын ала алатындай деңгейге жетеді. Біз басқаруды жақсы жүргізуді қолдаймыз, жемқорлықты жоюмен күресеміз және барлық ауғандықтардың – әйелдер мен ерлердің құқтары сақталуы үшін күресеміз.

Ирақ соғысына Иллинойс штатынан сенатор болып тұрған кезеңнен-ақ қарсы болған Барак Обама сөз соңында былай деді:

– Біз әл-Қаидамен соғысқандықтан да енді Ирақты оның өз халқына қалдыруға да жауаптымыз. Мен президенттікке кандидат кезімде бұл соғысты бітіруге уәде еткен едім, президент ретінде мен соны жасап жатырмын. Осы жылдың тамыз айының соңына дейін біздің барлық әскерлеріміз Ауғанстаннан шығады. Біз Ирақ үкіметіне сайлау өткізуге көмектесіп, ирақ жұртының аймақтық қауіпіздігі мен дамуы жолында әріптестікті жалғастыра береміз.

Обама мұнымен қатар сыртқы саясат саласында атқарылып жатқан тағы бір шараға басты назар аударды.

Ол 1991 жылғы Қарулануды қысқарту келісімі стратегиясының екінші нұсқасы туралы еді. Сейсенбі күні Ресей сыртқы істер министрлігінің ресмилері аталған келісімдер бойынша келісссөз жүргізушілер алдағы бірнеше аптада нәтижеге қол жеткізеді деп айтқан-ды.

Сәрсенбіде Обама мен Ресей президенті Дмитрий Медведев бұл мәселе турасында телефон арқылы сөйлескен болатын.

Обама өзінің жылдық жолдауының басым бөлігін АҚШ экономикасына, оның қазіргі жағдайына арнады десе болады. Көптеген экономистердің сөзіне қарағанда, техникалық жағынан алғанда АҚШ-тағы рецессия кезеңі артта қалды.

Бірақ жұмыссыздық әлі де белең алып отырғандықтан, жалпы ілгерілеушілік болса да, дағдарыс еңсерілді дегенге жұмыссыздар сенімсіздікпен қарайды.

Өткен жылы Америкада жұмыссыздар саны 10 пайыз деңгейінде болған. Және көптеген американдықтар жыл барысында Обаманы президенттік күш-қуатының көбін ұлттық медициналық реформаларға жұмсады деп те кінәлаған еді.

Барак Обама алда ынталандыру пакетінен тұратын экономикалық реформалар жүргізілетінін мәлімдеді. Реформа бойынша шағын кәсіпкерлік саласында жаңа жұмысшыларды қызметке алу үшін салықтық жүйені жеңілдету қарастырылған. Сондай-ақ қаржылық реформалар да жоспарланып отырғанын айтты президент Обама.

Жүргізілген сауалнамаға қатысқандардың пікірі Барак Обама жақсы жұмыс жасап жатыр ма, болмаса оның жұмысы нашар ма деген тұрғыда екіге жарылған болатын. Бұл өзінің президенттік қызметтегі алғашқы бір айын 75 пайыз қолдаумен өткізген президент үшін онша жақсы жаңалық емес еді.

Нью-Йорк университетінің саяси ғылымдар профессоры Роберт Спайзер президент Барак Обаманың жыл ішіндегі басты баяндамасында экономикалық реформаларға көп көңіл аударылғаны жаңа жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік береді деп бағалайды.

– Сауалнамалар көрсеткендей, американдықтардың арасында экономика ең басты алаңдаушылық туғызатын мәселе. Бұл, сондай-ақ, президент Обама экономикаға басты назар аудармады деп сезінушілікке де қатысты. Сонымен президент енді жұмыссыздық әлі де 10 пайыз болып тұрған экономиканы басты бағыт етіп ұстанбақшы, өйткені жұмыс орындары баяу ашылуда, экономиканың еңсесі де шындығында баяу көтеріліп келеді, – дейді профессор.

Араб әлемімен қарым-қатынастағы АҚШ-тың жаңа міндеттері

АҚШ президенті Дж. Буш жақында Ирақ пен Палестина жерінде өткен сайлауларды Ливанда демократияны дамытуға ықпал бола алатындай жайттар деп атап өтті. Вашингтондағы тәуелсіз зерттеулер орталығы Дж. Буш бұл ретте біршама жетістіктерге жеткенімен, соңғы 10 жылдықтар барысында американ-араб қарым-қатынасы ең төменгі жағдайда қалып отыр деп атап көрсетеді. Дүйсенбі күні жарық көрген зерттеулерде Таяу Шығыста АҚШ дипломатиясындағы өзгерістер байланыстарды жақсартып қана қоймай, бұл аймақтағы демократияны да жетілдіре түсуге көмектескені жөн болар еді деген ой айтылады.

Бұл жарық көрген хабарламада АҚШ үкіметіне Таяу Шығыстың экономикалық саласына көмектен бастап, екіжақты мақсатты топтарды құруға дейінгі кеңейтілген тұрғыдағы ұсыныстар айтылған. Бірақ, бұл зерттеулерде жазылған ең бір маңызды ұсыныс деп, АҚШ-қа қаратып айтылған тек қана ұлттық жетекшілерді тыңдап қана қоймай, қарапайым адамдарға да құлақ асу керектігінің айтылғандығы деуге болады. Сөйтіп, Халықаралық және стратегиялық зерттеулер орталығы демеушілік еткен бұл сауалнамада Марокко мен Сауд Арабиясындағы, Иордания мен Ливандағы, Біріккен Араб Әмірлігі мен Египеттегі 3 мыңнан астам адам қатыстырылған.

Араб-американ институтының өкілі Джеймс Зогбидың айтқанына қарағанда, арабтардың пікірінше, мұндағы басты проблема жақында болған оқиғаларға қарамастан, Ирақ немесе жергілікті реформа мәселелері емес. Дүйсенбі күні болған баспасөз-мәслихатында ол былай деген:

- Біздің талқылаулардан айқын болғанындай, АҚШ тұрғысында арабтардың көзқарасында Араб-Израил жанжалынан басқа ешнәрсе де басымдық танытпайды. Бұл хабарламада біз айтып отырған ұсыныстар, егер АҚШ демократиялық және қауіпсіз Палестинаның қатарында дәл сондай демократиялық және қауіпсіз Израилдың болуына ықпал ететіндей жан-жақты шешімдердің жасалуына жетекшілік етпесе, табыс та болмайды дегенге келіп саяды.

Сарапшы, сондай-ақ, бұл сауалнамада пікір білдірген арабтар АҚШ бір кездері Израилға қатты қолдау көрсеткенін тоқтата қояды деген ойдан өздерінің аулақ екенін айтқан. Олар сонымен бірге бейбіт процестерде Вашингтон маңызды элемент деген де көзқарас білдіреді. Алайда, олар таяу уақытта Америка үкіметі адал делдалдық қызмет атқарды дегенге де шүбәмен қарайтынын жасырмаған.

Зогбидың айтуынша, Израил-Палестин дау-жанжалын ең басты деген бағыттардың бірі ретінде қарастыратын арабтар өз елдерінде де өзгерістердің болғанын қалайды екен. Бірақ, олар үшін ең басты нәрсе демократия емес дегенді айтады сарапшы:

- Біз оларға сіздер үшін қандай мәселе маңызды, еліңіздегі қандай жайттарды өзгерту керек деп ойлайсыз деген сауал қойдық. Олардың басым көпшілігі бізге өмірлік сапа, әлеуметтік мәселелерде өзгеріс қажет деп айтты. Олар білім беру жүйесінің жетілдірілгенін, жұмыс болуын, денсаулық сақтау жүйесі жақсарғанын қалайды. Міне, содан кейін, осындай істер жасалған соң ғана олар демократия, реформа, саяси пікірталастар, әйелдер хұқының сақталуы турасында сөз болғанын қалайтынын білдірген.

Зогбидың атап көрсетуінше, сауалнамада пікір-көзқарастарын білдіргендердің көпшілігі өз еліндегі қандай бір ішкі реформаларға, саяси жүйелеріне АҚШ-тың араласқанын тіпті де қаламайды екен. Хабарламада ұсыныс ретінде жазылған бір мәселе - Буш әкімшілігінің сыртқы саясаты Таяу Шығыс елдері басшыларына ғана бағытталмай, қарапайым араб адамдарына да бағытталып, олармен де есептескені жөн делінеді.

Мароккода бұрын елші болған Эдуард Габриел хабарламаның құндылығы да міне осында деп атап көрсетеді. Габриелдің пікіріне сәйкес, АҚШ-тың өте қымбат тұратын сыртқы саясаты оның өзіне жаңа әріптестік деп аталатын бағытының жемісін беруге және Таяу Шығыстағы қарым-қатынастарында мақсатты айқындай түсуге көмектесуі керек.

- Менің ойымша, бұл хабарлама бойынша өте анық көрініп тұрған жайттардың бірі - біз өте терең және кеңейтілген әріптестікті тек бізбен келісетін әріптес адамдармен ғана орнатпауымыз керек, - дейді Габриел.

Осы сөз болып отырған зерттеу хабарлама үшін жауапты комитеттің жетекшісі, бұрынғы сенатор және президент Клинтон тұсында қорғаныс министрі болған Уиллям Коэн Таяу Шығыс аймағында демократияны кеңінен дамыту тез арада жүзеге асатын шаруа емес, бұл ретте АҚШ шыдамдылық танытқаны абзал деп атап көрсетеді.

Коэн сондай-ақ, араб әлемінің халқын өте мұқият тыңдап, олардың айтқандарына құлақ асса - АҚШ үшін жаулық пиғыл мен көзқарасты азайтып, кеміте білудің ең тиімді және қарапайым жолы сол дейді. Ол мұнымен қатар, аталған аймақта одақтастар табудың ең жақсы жолы да осы болады деген пікірді қоштайды.

АҚШ президенті Барак Обама ауған стратегиясын жариялады

АҚШ президенті Барак Обама американдық әскерилердің Ауғанстаннан шығу стратегиясын жариялай отырып, әзірше ондағы соғысқа қосымша әскер жіберетінін хабарлады. Обаманың айтуынша, АҚШ бұл елдегі әскерилерін бір жарым жылдан кейін шығара бастайды.

АҚШ ӘСКЕРИЛЕРІ АУҒАНСТАННАН 2011 ЖЫЛДЫҢ ЖАЗЫНА ҚАРАЙ ШЫҒА БАСТАЙДЫ

Нью-Йорк штатындағы Уэст-Пойнтта орналасқан АҚШ әскери академиясында сөйлеген сөзінде Барак Обама 2001 жылғы 11 қыркүйектегі Әл-Қаида шабуылдарынан кейінгі Американың «маңызды ұлттық мүддесін» ескере отырып, осындай шешім қабылдағандығын атап көрсетті.

«Мен бұл шешімді жақсылап ойластырып қабылдап отырмын. Ауғанстан мен Пәкістанда біздің қауіпсіздігімізге қауіп төніп тұрғандықтан мен осындай шешімге келіп отырмын. Осы елдер Әл-Қаиданың экстремистік зорлық-зомбылық әрекеттерінің эпицентрі деп есептеледі. Осы жерден 2001 жылдың 11 қыркүйегінде бізге шабуыл жасалды. Осы жерден жаңа шабуылдар жоспарлануда», - деді Обама.

Іс жүзінде соңғы бірнеше айда американдықтарға қарсы лаңкестік шабуылдар жасауды жоспарлаған экстремистер АҚШ-та қамауға алынды деп атап көрсетті Обама. Оның айтуынша, әлгі экстремистер Ауғанстан мен Пәкістанның шекаралық аймағынан шыққан азаматтар.

Егер Вашингтон Әл-Қаида басымдығын жоймаса және Ауғанстанда Талибанның билікке келуінің алдын алмаса, мұндай қауіптер күшейеді деді Обама.

Президенттің атап көрсетуінше, мұның бәрі американдықтардың ғана жауапкершілігіне жатпайды. Ауғанстандағы АҚШ күштерінің саны 2010 жылдың көктемінде шамамен 100 мыңға жетсе, НАТО әскерилерінің саны қазіргі 40 мыңнан 45 мыңға дейін, тіпті 50 мыңға дейін жетпек.

АУЫРТПАЛЫҚТЫ АУҒАНСТАН ДА БӨЛІСУІ ТИІС

«Бұған қоса американдық және халықаралық сарбаздар жауапкершілікті ауған күштеріне тапсыру үдерісін тездететін болады және біздің 2011 жылдың шілде айында Ауғанстаннан әскерилерімізді шығара бастауымызға мүмкіндік береді. Ирақта дәл осылай жасағанымыздай, жергілікті жағдайды ескере отырып, өтпелі кезеңді жауапкершілікпен жүзеге асыратын боламыз. Ауғанстан қауіпсіздік күштерінің ұзақ жолдан сәтті өтуі үшін оларға кеңес беруіміз бен көмектесуімізді одан әрі жалғастырамыз. Бірақ ақыр аяғында ауған үкіметінің әсіресе ауған халқының өз елдері үшін жауапты болатындықтары айқын болуы тиіс», - деді Обама.

Кабул мен Вашингтон қарым-қатынастары Хамид Карзай билігінің жемқорлығы мен басшылықтың нашарлығына байланысты шиеленісе түскен болатын. Обама Ауғанстан президентінен көбірек жұмыс атқаруын күтетінін және ауған халқына қолдау білдіретінін атап көрсетті.

Обаманың мәлімдеуінше, ондаған жылдар бойғы соғыстан кейін Ауғанстан бейбітшілікте өмір сүруі тиіс. АҚШ президенті ауған халқына қайырылып, елдегі соғыс қимылдарын тезірек жоюға ниеттеніп отырғанын айтты.

«Сіздің еліңізді басып алуға мүдделі емеспіз. Зорлық-зомбылықтан бас тартатын және адам құқықтарын құрметтейтін талибандықтарға жол ашу туралы Ауған үкіметінің әрекеттерін біз қолдаймыз. Ауғанстанмен өзара құрмет негізіндегі әріптестік орнатуға тырысамыз», - деді Обама.

ТҰРАҚТЫЛЫҚТА ПӘКІСТАННЫҢ ДА РӨЛІ МАҢЫЗДЫ

Президент сондай-ақ Ауғанстанды тұрақтандыруда оның көршісі -Пәкістанның маңыздылығын атап өтті. Барак Обама АҚШ болашақта Пәкістанның мықты қолдаушысы болса, Вашингтон Исламабадқа экономикалық және әскери жағынан көмектесетін болады деп атап көрсетті.

Жүргізілген сауалнамаларға қарағанда, зерттеуге қатысқан американдықтардың жартысынан көбі Обаманың Ауғанстан соғысындағы әрекеттерін мақұлдамайтындықтарын айтқан. Осыған байланысты Обама ауған соғысы басталған кезде американдықтардың Әл-Қаида мен Талибанға қарсы күресті бірлесе отырып қолдағандығы естен шығарылуда деп атап көрсетті. Обама осы мәселеде АҚШ халқын бірлікке шақырды.