Мектепке дейінгі жас

Ересек топтағы он көлеміндегі сандарды дұрыс санай білуге үйрету, көп, артық, аз, кем, ұғымдарын қолдануға және сандардың peт қатарын жаңылмай айтып, топтастыра білуге машықтандыру әдістемесі. 6-7 жаста жиырмаға дейінгі сандарды тура және кері санау, 10 көлеміндегі сандарды ауызша есептеп шығаруға үйрету әдістемесі.

       Есептеу және есеп туралы ұғымын қалыптастыру әдістемесі

Есептеу, өлшеу барысында балалардың сандардың қатары туралы ұғымдарының даму ерекшеліктері. Есептеу іс-әрекеттерінің даму кезеңдері. Әр жас топтарында балаларды есептеуге үйретудің міндеттері. Жиын мен пішінді салыстырғанда пайда болатын саннын шығуы. Реттік және сандық есептеу. Есептеудің ережесі. Берілген санды қайта санау(санап aлy). Есептеу, есептеудін заттық сапалық белгілері, не кеңістікте орналасуына қатыссыз болуы. Есептегенде әр анализатордың қатысуы.

Берілген нақты құралмен, сандық құрамның бірліктен тұратынын үйрету әдістемесі. Ауызша санау және арифметикалық есептерді кұрастыру және шығару. Цифрлармен таныстыру, көп, аз, тең ұғымдарының шартты белгілерін үйрету жолдары. Топтарды есептеу. Бүтін затты тең бөліктерге бөлуге үйрету әдістемесі.

      Арифметикалық есептер

Балалардың арифметикалық есептерді түсіну ерекшеліктері. Есептермен жұмыс кезіндегі әдістемелік тәсілдер мен жүйелік +, -, >, <, = белгілерді қолдану әдістемесі.

Заттардың көлемі және өлшеу тәсілдері. Өлшемнің көлемі мен сан арасындағы функциональды байланыс.

 Балалардың заттардың көлемі мен оларды өлшеу туралы ұғымдярын қалыптастыру

Көлем мен өлшем туралы жалпы түсінік. Көлемнің негізгі қасиеттері; Мектеп жасына дейінгі балалардың заттың көлемін қабылдау ерекшеліктері. Заттардың өлшеміне қарай өсуі. Заттардың көлемін салыстыру мен қабылдауда сөздің ролі. Айналадағы заттардың ұзындығын, биіктігін, енін шартты өлшеуішпен (условный прибор) өлшеуге үйрету әдістемесі.

Мектеп жасына деиінгі балаларға заттың ені, ұзындығы, биіктігі бойынша салыстыру мен зерттеу тәсілдерін үйрету жолдары. Заттардың көлемі, өлшеміне қарай өсуі бойынша реттеу тәсілдері. Көзбен өлшеуін үйрету әдістемесі. Заттардың кеңістікте орналасу жағдайына тәуелсіз өлшемін көру қабілетінің ерекшеліктері.

Берілген өлшемнің көмегімен әртүрлі көлемдегі өлшемін өлшеу туралы түсініктері. Санмен өлшем арасындағы байланыстық қызмет. Сұйық және сусымалы денелердің көлемін шартты өлшеуішпен анықтау жолдары. Заттың салмағы (масса) туралы түсінік қалыптастыру әдістемесі.

Балалардың зат түсінігі туралы ұғымын қалыптастыру

Мектеп жасына дейінгі балалардың геометриялық түсініктері. Қарапайым геометриялық пішін туралы түсініктер қалыптастыру әдістемесі. Геометриялық пішін - заттың формасын қабылдаудағы эталон. Зат формасымен геометриялық пішіндерді қабылдау ерекшеліктері. Зерттеу әрекеті және оның форманы тандаудағы ролі. Форма туралы түсініктерді қалыптастырудағы және қабылдаудағы сөздің орны. Әртүрлі белгілеріне байланысты геометриялық пішіндерді топтастыру әдістемесі, геометриялық пішіндерді бұрыш, қабырға сандарына байланысты салыстыру әдістері. геометриялық пішіндерді трансфигурациялау бейнелеу, таяқшалардан  кұрастыру әдістемесі.

Дидактикалық ойындар мен жаттығулар. Заттарды формасы бойынша жіктеудегі дидактикалық ойындар мен жаттығулар.

Балаларда кеңістік ұғымын қалыптастыру әдістемесі

Кеңістікті бағдарлау туралы түсінік. Балалардың кеңістікгі бағдарлау генезисі. Кеңістікті бағдарлаудың сезімдік негіздері. Кеңістікті бағдарлау және қабылдаудағы сөздің ролі. Кеңістікті бағдарлауды қалыптастыру міндеттері.

Статистика мен қозғалыста өзінен негізгі бағытты ажырату ерекшеліктері. Қоршаған ортада өзінен және заттардан бағдарлана білуі, заттардың бір-бірінен қатынастағы орнын анықтау. Балалардың қоршаған кеңістікті бағдарлауды меңгеруі. Көру және өлшеу арқылы арақашықтықты анықтау әдістемесі. Кеңістікте бағдарлауды дамытуға арналған дидактикалық ойындар.

       Балалардың уақыт туралы түсініктерін қалыптастыру

Уақыт және оның өлшемі. Мектеп жасына дейінгі балалардың уақытты қабылдауы. Балаларды уакыггы бағдарлауға оқытудың міндеттері. Балалардың уақыт сезімін қалыптастыру әдістемесі. Тәулік бөліктерін ажырату, олардың кезектесуін анықтау ерекшеліктері.

Тәулік ұғымы. Уақыт кезеңдерінің алмасу кезектігін түсіну және кеше, бүгін, ертең сөздерінің мағынасын түсінуі. Ересектер тобындағы балалардың уақытты сөзінуін дамыту жолдары. Екі өлшемді кеңістікте бағдарлауға үйрету әдістемесі. Кеңістікті бағдарлауды дамыту үшін қолданылатын дидактикалық ойындар. Балаларға уақытты бағдарлауды үйретудің міндеттері. Уақытты сағатпен анықтауға үйрету әдістемесі.

Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыруда балабақша, мектеп және отбасы жұмысының сабақтастығы. Математиканы оқытуға қойылатын жаңа талаптар. Балабақша мен мектептің математика пәні бағдарламасының сабақтастығы. Тәрбиешінің шеберлігі мен білім деңгейін көтерудің формалары (әңгімелесу, кеңес, сабақтарға қатысу, педагогикалық кеңестегі хабарламалар).

Мектеп жасына дейінгі балалардың математикалық түсініктерін дамыту жұмыстарын жоспарлау

Мектеп жасына дейінгі ұйымдағы қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру бағытындағы тәрбиелік шараларды жоспарлау түрлері. Жылдық, айлық және күнделікті жоспардағы қарапайым математикалық түсініктерін қалыптастыру міндеттерінің шешілуі. Күнделікті жоспарға және жұмыстын есебіне қойылатын талаптар.

 

 

1.3 Мектепке дейінгі педагогика

  Кіріспе

Мектепке дейінгі педагогика - мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту, тәрбиелеу, оқытту және оның негізгі зандылықтары туралы ғылым. Мектепке дейгнгі педагогика пәнінің мақсаты, міндеттері, мазмұны. Негізгі педагогикалық ұғымдары "даму", "тәрбие", "оқыту", "білім беру", "қалыптастыру", "педагогикалық үрдіс". Мектепке дейінгі педагогиканың басқа ғылымдармен байланысы.

          Педагогикалық зерттеу әдістері

Мектепке дейінгі педагогика ғылымының өзекті мәселелері. Зерттеу кезеңдері. Теориялық және эмпирикалық зерттеу әдістері. Эмперикалық зерттеу әдістері: бақылау, эксперимент, әңгімелесу, іс-құжаттарды зерттеу. Мектепке дейінгі ұйымда анықтау, қалыптастыру, бақылау эксперименттік зерттеу кезеңдері. Әдебиеттермен жұмыс. Жинақтапған материалды өңдеу. Зерттеу әрекетінің нәтижелерін безендіру.

          Балалардың дамуы және тәрбиелеу

"Адам", "индивид","жеке тұлға" ұғымдары. Жеке тұлғаның даму және қалыптасуы. Балалардың жеке тұлтасының дамуы мен қалыптасуына әсер ететін факторлар ( тұкым куалаушылық, орта, тәрбие).

Жеке тұлға дамуының жас кезеңдері. Сәби және мектеп жасына дейінгі балаларға сипаттама. Балалардың дамуы мен қалыптасуында әрскеттің ролі. Белсенділігі. Мектеп жасына дейінгі балалар дамуында қарым-қатынастың орны.

         Мектепке дейінгі тәрбиенің дамуы

Мектепке дейінгі тәрбиенік маңызы. Шет елдердегі мектеп жасына дейінгі тәрбиенін тарихи дамуы (Я. А.Коменскнй. Г.Пестолоций, Р.Оуэн, Ф.Фребель ) Ресейдегі алғашқы балабақшалар (Л.К.Шлегер, А.С.Симонович, E.Н. Тихеева). Қазақстандағы алғашқы балабақшалар. Қазіргі Қазақстан Республикасында қоғамдық мектепке дейінгі тәрбиенің дамуы. Мектепке дейінгі ұйым типтері және олардың  ерекшелігі.

         Тәрбиешінің тұлғалық бейнесі

Тәрбиеші мектепке дейінгі ұйымнын оқу- тәрбие үрдісіндегі негізгі тұлға. Оның қызметі мен міндеттері. Тәрбиеші-педагог мамандығының тарихы. Тәрбиеші мамандығының әлеуметтік мәні. Педагогикалық әрекетіне сипаттама. Жеке тұлғалық сапалары. Тәрбиешілердің білімділігі, мәдениеттілігі, шеберлігі, кдбілеттілігі, біліктілігі, әдептілігі, балалармен қарым-қатынас стилі, педагогикалық квалиметрия. Профессиограмма. Кәсіптік мінездеме. Мектепке дейінгі ұйымға тәрбиешіні теориялық және практикалық дайындау. Тәрбиеші-педагогтардың білімін жетілдіру жүйесі, жолдары.

         Мектепке дейінгі ұйымдағы педагогикалық үрдіс

Педагогикалық үрдіс. Мектепке дейінгі ұйымдағы педагогикалық үрдістің ерекшелігі. Мектепке дейінгі ұйымдағы педагогикалық үрдістегі балалар әрекеттерінің (ойын, оқу, еңбек, тұрмыстық) ұйымдастырылу үйлесімділігі. Күн тәртібі. Күн тәртібінің бірінші және екінші жартысын ұйымдастыру. Ертеңгілік қабылдау. Серуен және балалар белсенділігі. Мектеп жасына дейінгі балалардың ұйқысы жәңе тамактандыру әдістемесі. Мектепке дейінгі ұйымдағы педагогикалық үрдісті жоспарлау. Жоспардың түрлері.

         Мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу бағдарламасы

Мектепке дейінгі балаларды тәрбиелеу бағдарламасы және қалыптасу тарихы. Мектепке дейінгі балаларды тәрбиелеу тужырымдамалары. «Бал бөбек»бағдарламасы. Балаларды мектепалды дайындау бағдарламалары және оқу-әдістемелік кешендер. Мектепке дейінгі білім беру стандарты. 1 жас және 6 жасаралығындағы балаларды оқыту және тәрбиелеудің базалық 
минимумы. Ресейдегі балама бағдарламалар. Қазақетандағы «Тәй-тәй», 
«Қарлыгаш» бағдарламалары және мазмұнынын ерекшелігі, Бейімделген (вариативті)  бағдарламалар.

         Сәби шақтағы балалардың дамуы және тәрбиелеу

Сәби шақтық ерекшелігі. Пренаталдық педагогика - онтогенез туралы ғылым. Пренаталдық кезеңдегі дамудың маңызы. Шет елдегі және  еліміздегі сәби шақтағы балардың дамуы мен тәрбиелеу мәселесінің теориялық негіздері. Психологиялық госпитализм. Мектепке дейінгі педагогика ғылымында сәби шақтағы балалардың ерекшелігі туралы зерттеулердің бағыттары. Халық педагогиқасында сәби шақтағы балаларды тәрбиелеудегі салт-дәстүрлер. Сәби шақтағы балалрдың үлкендермен қарым-қатынасының маңызы.

         Нәрестелік шақтағы балалар тәрбиесі

Нәрестелік шақтағы балалар тәрбиесі. Баланың жөргектегі тәрбиесі. Туғаннан 2,5- 3 айға дейінгі кеэеңге сипаттама. Нәрестенің күн тәртібі ( тамактандыру, сергіту сәттері, балалар агзасын шынықтыру). Жандану кешені. 2,5-3 айдан 5-6 айға дейінгі кезеңдегі балалардың дамуы және тәрбиелеу ерекшелігі. 5-6 айдан 9-10 айға дейінгі кезеңдегі нәрестенің даму және тәрбиелеу. 9-10 айдан 1 жаска дейінгі кезең. Бір жастағы балалардың күн тәртібін ұйымдастыру. Туғаннан бір жасқа дейінгі балалармен жүргізілетін тәрбие жұмыстары.

 Екі және үш жастағы балалардың дамуы және  оларды тәрбиелеу

2 жастағы балаларға сипаттама. 1 жас - 1 жас 6 айдағы және 1 жас 6 айдан 2 жастағы балалардың дамуы және тәрбиелеу ерекшеліктері. Күн тәртібі. Қимылдары. Заттармен жасайтын әрекеттері. Тілінің дамуы.

3 жастағы балалардың дамуы және тәрбиелеу ерекшелігі. Дене бітімінің дамуы. Күн тәртібі. Өздігімен әрекеті. Үш жастағы балалар ойыны және балалармен қарым-қатынасы. Оқу әрекетін ұйымдастыру.

            Дене тәрбиесінің теориясы мен әдістемесі

"Дене тәрбиесі", "дене дамуы", "дене жетілуі" ұғымдары. Мектеп жасыңа дейінгі балалардың дене тәрбиесінің теориялық негіздері. Дене тәрбиесінің мақсат міндеттері. Дене тәрбиесі кұралдары. Қимыл-қозғалыс белсенділігі.

Шет ел ғалымдарының /В.Трейер, В.Етерн, К.Бюлер және т.б/ зерттеулерңідегі мектеп жасына дейінгі балаларға дене тәрбиесін беру мәселелері. Мектеп жасына дейінгі балалардың дене тәрбиесі туралы педагогтар мен педиатрлардың көзқарастары /Бенджиман Спок/. ТМД елдерінде дене тәрбиесінің теориясы мен тәжірибесінін қалыптасуы. ( Е.Г.Леви-Горниевская,    П.Ф.Лесгафт,    А.И.Бықова,    Т.И.Осокина,  ДВ.Хухлаева).

Қазақстандық ғалымдардың мектеп жасына дейінгі балалардың дене тәрбиесі туралы педагогикалық ой-пікірлері. /А.Қаржаубаев, М.Турыскелдина, Т.Иманбеков және т.б/. Қазақ халқының тәжірибесіндегі дене тәрбиесіне байланысты салт- дәстүрі (кұрсақтағы тәрбие, нәрестені күту), спорт түрлері, ұлттық киымылды ойындардың орны. Мәдени-гигиеналық дағдыларын тәрбиелеу.

            Ақыл-ой тәрбиесі теориясы және әдістемесі

"Ақыл-ой тәрбиесі", "Ақыл-ой дамуы" ұғымдары. Мектеп жасына дейінгі балалардың ақыл-ой тәрбиесі туралы Я.А.Коменский, И.Г.Пестолоций, Ф.Фребель, М.Монтессори және т.б еңбектері. Мектеп жасына дейінгі балалардың ақыл-ойының оқыту процесінде дамуы /ДЖ.Брунер, Ж.Пиаже және т.б/.

Мектеп жасына дейінгі балалардың. ақыл-ой тәрбиесішн психологиялық негізі ( А.В.Запорожца, Л.А.Венгер, А.Г.Рузская) Ресейдегі мектеп жасына дейінгі балаларға ақыл-ой тәрбиесін беру теориясы (Е.И.Водовозова, П.Ф.Каптерев, Е.И.Тихеева, А.П.Усова).

Ақыл-ой тәрбиесінің мақсат, міндеттері. Ақыл-ой әрекетінің қарапайым дағдылары мен біліктілігін қалыптастыру. Мектеп жасына дейінгі балалардың танымдық белсенділігі және қызығушылығын қалыптастыру. Мектепке дейінгі дидактика. Мектеп жасына дейінгі балаларды оқыту үрдісі және ерекшеліктері. Оқыту әдіс-тәсілдері және оның жіктелуі. Оқыту формасы. Оқыту принциптері және моделі. Мектеп жасына дейінгі балаларды оқыту технологиясы.

Мектеп жасына дейінгі балалардың ақыл-ой тәрбиесінд білім жүйесінің орны. Балабакдіада берілетін білім мазмұны. Балаларды қоршаған ортамен таныстыру әдістемесі. Ақыл-ой тәрбесінін құралдары және шарттары. Мектеп жасына дейінгі балалардың интеллектуальдық дамуы және тәрбиесі. Мектеп жасына дейінгі дары иды балалармен жұмыс ерекшелігі.

         Сенсорлық тәрбие

Ақыл-ой тәрбиесінін негізі - сенсорлық тәрбие. "Сенсорлық тәрбие", "сенсорлық даму", "сенсорлық эталон" ұғымдары. Сенсорлық тәрбие әдістемесі (Ф.Фребель, О.Декроли, Е.И.Тихеева, Л.А.Венгер, Н.Н.ГТодьякова, В.И.Аванесова). Мектеп жасына лейінгі балалардың сенсорлық дамуында М.Монтессоридың технологиясы. Әр түрлі топтағы сенсорлық тәрбие мазмұны, міндеттері және әдістемссі. М.Жұмабаев, Н.Қулжанованың сңбектеріндегі сенсорлық тәрбие мәселелері. Сенсорлық тәрбие құралдары.