Басқару психологиясы

Әлеуметтік басқару жүйесі екі индвидуалды субъектінің белсенді қарым- қатынас үрдісі болып табылады, олардың әрқайсысының реттуші қасиеті бар.

      Басқаруш  мен орындаушы субъект бола  тұрып мақсатқа бағытталған саналы  іс- әкетет атқарады. Олардың іс- әрекетін ақпаратты өңдеудің 4 деңгейінен тұрады.

1. Ақпаратты жинау ж/е бағалау( афференттік синтез). Түскен ақпараттың бағасы субъектіге тән мотивацияға, оның кәсіптік дайындығына, басқару іс- әрекетінің нәтижесіне байланысты.
2. Мақсат қою, Әрекет бағдарламасын құру. Бұл кезеңде мақсаттың алдын алу қалыптасады- ол қажетті  мүмкін болатын нәтиже  бейнесі.
3. Нақты міндетті шешудегі  мақсатқа жетудегі практикалық  әрекет.
4. Нәтиже бағасы ж/е істі орындауды бақылау. Алынған нәтижені алға қойған мақсатпен салыстыру.

    Егер алынған нәтиже мақсатпен сай келсе онда алға қойған мақсат орындалды деуге болады.

    Кез келген  әлеуметтік жүйенің жүйе түзуші  факторы болып мотив пен мақсат  есептеледі, себебі әлеметтік бірлестіктер  мен жеке тұлғалардың(басшы мен  орындаушы) іс- әрекеттің бьағыты мен мазмұнын көрсетеді. Басқару қатынасының әр түрлілігі ретінде тәртіп пен инициатива көрінеді.

    Бұл қатынас  горизанталь бағытта да вертикаль  бағытта да көрінеді.

     Әлеуметтік  басқару психологиясының негізгі  тірегі адамдар, топтар, мекемелер  арасындағы қатынастардың психологиялық аспектісі саналады.

    Қазіргі біздің  еліміздегі мемлекеттік құрылымның  дамуыны нарықтық қатынастың  даму кезеңінде басқару мәселесін  бөліп  көрсету ғылыми талдау  мен іс жүзіндегі әрекеттің  негізгі сферасы ретінде бөлінеді. Жоғарыда айтқандай ағылшын тіліндегі американдық термин «менеджмент» қлданылады.

    Менеджмент  басқарудың жалпы принциптерін  қарастыруды мақсат етіп қояды.

   .

 

 

 

 

 

 

 

5.БАСҚАРУ СТИЛЬДЕРІ.

Стиль- басқарушы орган басшы қызметкер жұмысының тәсілі ретінде өзіндік формалық сипатқа ие. Белгілі бір басқарушы орган өздерінің жетекшілік іс-әрекетінде қолданған әдіс-форма тәсілдер жүйесімен сипатталады.Левиннің басқару жүйесіндегі 3 типтік классификациялық белгісі бар:

1.демократиялық

2.авториторлы

3.либералды

 Демократиялық стиль- негізгі сұрақтарды шешу кезінде қызметкерлерді іске қосумен, белгілі бір шешімді қабылдаумен, өзбеттілікті дамыту, өзара бақылауды кеңейту үшін құқықтар мен міндеттерді сипаттайды. 

Авториторлы стиль- барлық сұрақтарды басшының өзі шешетін, жетекші ролінің тым жоғарылығымен байланысты.

Либералды стиль- қызметкерлердің жұмысына кіріспейтін басқарушы үшін арналған.

  Қазіргі кездегі басқарушылық стильдерінің спектрі:

Авториторлы- соңғы сөз әрқашан басшы қолында болады.

Коллегиалды- бұл басқарушыға тән қасиет.Ең соңғы сөз ұжымның шешімімен байланысты болады.

Жоспарлық- бұл жоспар, бағдарлама. Нақты және терең дайындалған жоспар негізінде басқару – жағымды қасиет.

Авралды- асығушы, өз мақсатына қайткен күнде де жетуге тырысқан басқарушылардың стилі.

Либералды- қызметшілері пайда болған проблемеларды көбінесе өздері  шешіп ғана қоймай, басқарушы ойымен санаспауы да мүмкін.

Регламенттеуші- оны бақылаушы деп те атауға болады.

Өзгертуші- бұл стиль басшысында әр-түрлі идеялар мен проектары көп.

Консервативті- дәстүрлерді негіз ететін арнайы орнатылған ритуалдар бойынша жүретін жетекшіге арналған.

Дипломатиялық- ол жағдайға бөлінген өз нұсқауларын өзгерту деген стиль.

Документальды- уақыттын көбін әр-түрлі документтерді жөндеумен өткізген.Бұл басшы тексеру жағдайда өзін сақтандырып қалғысы келеді.

Лидердік- басшының коллективті проблеманы шешуге ынталандырумен ерекшеленеді.Ол өз-өзіне сенімді.

Административті- жоғарыдан келетін барлық тапсырмаларды қатаң сақтаумен қайткен күнде де оларды дұрыс орындаумен ерекшеленеді.

Интелектуалды- жекелік қасиеттер жалпылай түсіне, айыра классификациялай біледі.

Эмоционалды-еріктік – қоршаған ортаға позитивті қарау,контактілік түсе алушылық сезімін басқара алу қабілеті. Әлеуметтік топтық касиеттер билікке қойылған мақсатқа жетуге бейімділік, еркіндікке деген қажеттілік.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

 

1. Агеев В.С. Межгрупповое взаймодействие. – М., 1990.
2. Андреева Г.М. Социальная психология. – М., 1980.
3. Бандурка А.М., Бочарова С.П., Землянская Е.В. Психология управления. – Харьков, 1998. – 464с.
4. Беседин А.Н., Карпенко А.С. Некоторые психологические аспекты военного управления (менеджмента). – Харьков, 1996.
5. Роберт М.А. Психология индивида и группы. – М., 1988.
6. Бандурка О.М. Коллектив и социально-психологические проблемы руководства. – М., 1988.