Модульдік оқыту технологиясы

 

Қазақстан Республикасы білім  және ғылым министрлігі

Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті

 

 

 

 

 

 

КО кафедрасы

 

 

 

ЖОБА

 

 

Пәні: Педагогикалық бағдарламалық құралдарды жобалау негіздері

Тақырыбы: «Модульдік оқыту технологиясы»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  Орындаған: ПО-10-3 тобының

                                               ст. Жаббаров Қ.

                                                        Тексерген: п.ғ.к., доцент

                                         Самашова Г.Е.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қарағанды 2012

Көкейкестілігі

 

Қазақстан Республикасының  «Білім туралы» заңында оқыту  формасын, әдістерін, технологияларын  таңдауда көп нұсқалық қағида атап көрсетілген. Бұл білім беру мекемелерінің  мұғалімдеріне өзіне оңтайлы  нұсқаны қолдануына, педагогикалық  үрдісті кез келген үлгімен құра беруіне мүмкіндік береді. Қазіргі  уақыттағы оқу-тәрбие үрдісінің  ерекшелігі баланың тұлғалық дамуына  бағытталған жаңа оқу технологияларын  ұтымды қолданысқа алуы.

Білім алу - адамзат әрекетінің ең маңызды бір түрі. Ол білім  мен тәрбиенің негізін қалайды. Білім алуда адамның ішкі мүмкіндігі мен қабілетінің дамуы, қалыптасу  үрдісі байқалады. Қабілет, бір жағынан, адамның білім, дағды, іскерлікті қалыптастырудағы саналы әрекетінің нәтижесі болса, екінші жағынан, адамның табиғи-генетикалық  ерекшелігімен тікелей байланысты. Осыған орай, қазіргі білім беру парадигмасында білім алушыға тұлғалық-әрекеттік  тұрғыдан қарауға үлкен мән беріп  отыр. Өйткені, әрекет дегеніміз-саналы мақсатқа тәуелді үрдіс. Демек, мақсатқа жетудің басты жалпы білім  беруші мен білім алушының бірлескен  іс-әрекеті болып табылады. Осыған орай оқытуды екі жақты әрекетке, субъект-субъектілік, диалогтық қарым-қатынасқа  құру мәселесі шешімін табуда.

Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаев  «ХХІ ғасырда білімді  дамыта алмаған елдің  тығырыққа  тірелері анық.  Біздің болашақтың жоғарғы  технологиялық және ғылыми қамтылған  өндірістері үшін  кадрлар қорын  жасауымыз қажет. Осы заманғы  білім беру жүйесінсіз әрі  алысты барлап,  кең ауқымды ойлай  білетін осы заманғы басқарушыларсыз  біз инновациялық экономика құра алмаймыз» деп атап көрсетті.[6]. Бұл талаптар білім саласы қызметкерлеріне үлкен міндеттер жүктейді. Себебі әрбір мемлекеттің болашағы мектебінде шыңдалады.

Қазіргі білім парадигмасы  мен философиясының өзгеруі білім  беру жүйесі қызметкерлерін оқытудың ақпараттық  және компьютерлік технологияларға  негізделген сапасымен қарқындылығын  қамтамасыз ету қажеттілігін талап  етуде. Білім беру ұйымдары іс - әрекетінің негізгі нәтижесі тек білім , іскерлік және дағды жүйесі ғана емес,  керісінше  зиялы саяси қоғамдық, коммуникациялық,  ақпараттық және басқа салаларындағы  мемлекет тапсырыс беріп отырған  негізгі құзыреттіліктердің жиынтығы.

Әлемдік оқу үрдісінің  өзегі - жаңа технологиялар екені  мәлім. Әрбір технология өзіндік  жаңа әдіс-тәсілдермен ерекшеленеді. Әдіс-тәсілдерді мұғалім ізденісі арқылы оқушы қабілетіне, қабылдау деңгейіне қарай іріктеп қолданады.

Мектептегі білім мен  тәрбие беру жүйесінің міндеті - оқушылардың  жан-жақты танымдылық белсенділігін  көтеруге мүмкіндік  жасай алатын әр оқушыны жеке тұлға ретінде  дамыту. Әр мектеп білім беруді жоғары деңгейге көтеру мәселесін қолға  алып, білім беру үрдісін басқару  мәселесін жүзеге асыруда. Білім  беру үрдісін басқару жүйесінің  құрылымы жеке тұлғаның қайталанбас  даралығының дамуына, шығармашылық бастама алуына бағыт беріп, жағымды  орта қалыптастырудан тұрады.

Білім беру жүйесі - әр елдің  даму болашағын айқындайтын, әлемдік  өркениетке жетудің негізгі бағыттарын көрсететін біртұтас құрылым.

Қазіргі таңдағы егеменді еліміздің болашағы дарынды, білімді, ізденімпаз жастарға байланысты. Осыған орай бүгінгі күн мектеп алдында  тұрған басты міндет - өзіндік айтар  ой-пікірі бар, жоғары сапалы, белсенді азамат тәрбиелеп шығару. Қоғамдағы  түбегейлі өзгерістер білім беру жүйесінің алдына жаңа адамды қалыптастыру, дамыту мақсаттарын қойып отыр. Оқушылардың  ойлау қабілетін дамыту, ой-пікірінің  дербестігі мен еркіндігін кеңейту, олардың өз бетімен білім алуға  деген ынтасын арттыру, оны өз тәжірибелерінде жаңа жағдайларға  байланысты қолдана алу, яғни біліктіліктерін  қалыптастыру және дамыту болып табылады. Педагогикалық үрдістің тиімділігінің  артуына мүмкіндік беретін білім  беру мен тәрбие бірлігін сақтай отырып, оқушыға берілетін білімнің үйлесімділігімен қатар, әрбір жеке тұлғаның ерекшелігін  ескере отырып, білімділігіне сәйкес бағдар беру, танымдық ізденімпаздығын  дамытудағы оқытудың прогрессивтік  қадамының бірі – модульдік оқыту.

Осыған орай,  жоба «Модульдік оқыту технологиясы» деп аталады.

Жобаның мақсаты: сабақтардың модульдік оқыту технологиясын қолдана отырып, жобалаудың тиімділігін   анықтау.

Жобаның міндеттері:

• Модульдік оқыту технологиясының мазмұнымен таныстыру;
• Модульдік оқыту технологиясының құрылымын анықтау;
• Модульдік оқыту технологиясының тиімділігін анықтайтын сабақ үлгісін құрастыру;
• Модульдік оқыту технологиясының білім сапасына әсері;
• Модульдік оқыту технологиясы арқылы сабақты жоспарлаудың маңыздылығы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Модульдік оқыту технологиясы – білім мазмұны, білімді игеру қарқыны, өз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігі, оқудың әдістері мен тәсілдері бойынша оқытудың дербестігін қамтамасыз етеді.

 Ал «модуль» дегеніміз  – іс-әрекеттің мақсатты бағдарламасы  белгілеген деңгейіне (жоспарланған  алдағы нәтиже) жету үшін сұрыпталған,  дидактикалық өңделген білім,  білік, дағдының белгілі мазмұнының  бірлігі және оның әдістемелік  нұсқауы немесе аяқталған оқу  ақпараты болып табылатын модульдік  бағдарламаның негізгі құралы. Басқаша  айтқанда, адамның өзіндік дамуының  шамасы. Жалпы «модуль» сөзі «оқытудың  мазмұны мен технологиясын» білдіреді.  «Модуль мазмұны» өзіндік мағына  беретін оқу материалының көлемі ретінде ұсынылады [1].

Модуль – оқу мазмұны мен технологияны біріктіріп тұрған мақсатты функционалды байланыстырушы.

Оқу модулі, негізінен, үш құрылымды  бөліктен: кіріспе, сөйлесу бөлімі және қорытынды бөлімнен тұрады.

Әр оқу модулінде сағат  саны әртүрлі болады. бұл оқу бағдарламасы бойынша сол тақырыпқа, тақырыптар тобына немесе тарауға бөлінген сағат  санына байланысты. Зерттеулер нәтижесі 7-12 сағаттан тұратын оқу модулінің  неғұрлым тиімді екенін көрсетті.

Оқу модулінің өзгешілігі – жалпы сағат санына қарамастан, кіріспе және қорытынды бөлімдерге 1-2 сағат беріледі. Барлық қалған уақыт сөйлесу бөлімінің меншігінде болады.

Кіріспе бөлімінде мұғалім оқушыларды оқу модулінің жалпы құрылымымен, оның мақсат-міндеттерімен таныстырады. Содан соң мұғалім осы оқу модулінің барлық уақытына есептелген оқу материалын қысқаша (10-20 минут ішінде) сызба, кесте және т.б. белгілік үлгілерге сүйене отырып түсіндіреді.

Оқушылардың оқу материалын қайта жаңғырту деңгейін, қарапайым  білік пен дағдыларды және білімін  іс жүзінде бірнеше рет қайта  қолдануы сөйлесу бөлімі сабақтарында жүзеге асырылады.

Сөйлесу бөлімінде танымдық процесс сыныпты 2-6 адамнан шағын  топтарға бөлу арқылы, негізінен, оқушылардың  өзара әрекет етуіне құрылған. Оқушылар қандай да бір деңгейдегі тапсырмаларды  өздері таңдайды. Тапсырмаларды қарапайымнан кұрделіге қарай кезең-кезеңімен  орындау міндетті емес. Оқушы тапсырманы өзінің орындау мүмкіндігіне қарай  таңдауға ерікті.

Оқу модулінің сөйлесу бөлімінің тағы бір ерекшелігі бар. Зерттеу көрсеткеніндей, оқытудың белсенді және ойын формаларын кеңінен қолдану оқушылардың оқу материалына бірнеше мәрте 13-тен 24 ретке дейін қайта оралып,ғ жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.

Оқу бөлімінің қорытынды бөлімі – бақылау. Егер сөйлесу бөлімінің барлық сабақтарында оқушылардың бір-біріне көмегі, бірін-бірі оқытуы, түрлі ғылыми көздерді пайдалануы құпталынып келсе, енді қорытынды бөлімде оқушы өзінің сөйлесу бөлімінде алған білімін, білгі мен дағдыларын ешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс.

Оқушы білімін бақылаудың формалары ретінде тестілік тапсырмалар, бақылау жұмыстары, сынақ, зертханалық  жұмыстар немесе эксперименттік есептер  оқу пәнінің ерекшелігіне орай, оқу  модулінің қорытынды бөлімінде  беріледі.

Модульдік оқыту технологиясының  жеке тұлғаның өз-өзін дамытуға, шығармашылық қабілеттерін арттыруға қажетті  іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыратын  бірден-бір технология.

Модульдік оқыту технологиясының тиімділігі: 1) қысқаша сызбалар арқылы түсіндірілуі; 2) оқушылардың әрбір сабақта іс-әрекетін бағалау үшін диалогтық қарым-қатынас негізінде танымдық іс-әрекетін ұйымдастыру, 3) барлық тақырыптар бойынша тест, сынақ жүргізу [2].

Оқушыларға: 1) өз ойларын  толқы жеткізе алмауы; 2) материалды мұғалімнің жеңілдетіп түсіндіруін  қалауы; 3) нақты фактілерге мән бермеуі; 4) білімді жинақтауға мән бермеуі.

 

С.И.Ожеговтың пайымдауынша «Модуль дегеніміз – белгілі  бір тақырып ішіндегі бөліктердің  өзара топтастырылған жүйесі». Ал «технология» гректің «шеберлік» деген сөзі. [9]

Яғни, модуль - тұтас жүйенің  бір бөлшегі, пәннің негізгі заңдылықтарын  ашатын ұғымдардың бір-біріне байланысты элементтердің жиынтығы.

Модульдік технология дегеніміз-білім  алушының ішкі мүмкіншілігіне, қабілетіне қарай өз бетімен ізденуіне, әрекет етуіне лайықталған дидактикалық құрылым, адамның өзін-өзі дамуының амалы, жолы.

Оқыту технологиясының біз  әзірлеген нұсқасының бір ерекшелігі – оның білімді меңгеруге емес, жеке тұлғаның танымдық қабілеттерін және танымдық процестерін, яғни жадының  алуан түрін (есту, көру, қимыл-қозғалыс және т.б.), ойлау, ынта, қабылдау қабілеттерін арнайы жасалған оқу және танымдық жағдайлар арқылы дамытуға, сондай-ақ жеке тұлғаның қауіпсіздігін, өзін-өзі  дамыту, өзін-өзі бекіту, қарым-қатынас  жасау, ойын, танымдық және шығармашылық қажеттіліктерін қанағаттандыруға, белсенді сөздік қорын (ауызша және жазбаша  тілде) дамытуға бағытталуында [3].

М.М.Жанпейісованың технологиясында  модуль  3 құрамды бөліктен тұрады:

1.Кіріспе

2.Сөйлесу

3.Қорытынды.

 Әр оқу модулінің  сағаты әр түрлі болады. Жүргізілген  зерттеулердің нәтижесі 7-12 сағаттан  тұратын оқу модулінің неғұрлым  тиімді екенін көрсеткен. Осы  оқу модулінің ерекшелігі жалпы  сағат санына қарамастан кіріспе  және қорытынды бөліміне 1 немесе 2 сабақ саны бөлінеді, ал қалған  сағаты сөйлесу сағаты болады.

Кіріспе бөлімде мұғалім  оқушыларды оқу модулінің жалпы  құрылымымен, оның мақсат-міндеттеріментаныстырады. Сонан соң осы оқу модулінің  барлық уақытына есептелгеноқу материалын қысқаша (10-20 минут ішінде) сызба, кесте, және т.б. белгілік үлгілерге сүйене отырып түсіндіреді. Оқушылар бұл кезеңде бағдарламаның аталған тарауын неге және не үшін оқып үйренулері керектігін, өздері нақты нені меңгеріп, үйренулері тиіс, алдағы жұмыстың негізгі оқу міндеті қандай екенін түсінуі қажет.

Сөйлесу бөлімінде оқушылардың  оқу материалын қайта жаңғырту деңгейі, қарапайым білік пен дағдыларын және білімін іс жүзінде бірнеше  рет қайта қолдануы жүзеге асырылады.

Тақырып мазмұнына «өсу»  бағытымен  - қарапайымнан күрделіге, репродуктивтік тапсырмалардан шығармашылық сипаттағы тапсырмалар мен зерттеушілік қызмет элементтеріне қарай бірнеше  мәрте қайта оралып отыру әр оқушыға  оқу материалымен жұмыс істей  отырып, өз қабілеттерін, жадын, ынтасын, ойлауын, жазбаша және ауызша тілін  дамытуға мүмкіндік береді.

Оқушылардың танымдық қызметі  әрбір оқушының әрбір берілген оқу  материалын сабақта үш күрделілік деңгейінде тыңдау, жазу, көру және айтуға мүмкіндігі болатындай етіп құрылған.

3,4-сабақтардан бастап  оқушыларға стандарт талаптарына  сай тапсырмалар беріледі (ІІІ  және ІІ деңгейлер)

І деңгей тапсырмалары дарындылықтың  екі түріне, яғни интеллектуалдық  және креативтік дарынды балаларға  арналған.

Оқушылар қандай да бір  деңгейдегі тапсырмаларды өздері таңдайды. Тапсырмалар қарапайымнан күрделіге  қарай кезең-кезеңімен орындалу міндетті емес. Оқушы тапсырманы өзінің орындау мүкіндігіне қарай таңдауға ерікті.

Оқу модулінің қорытынды  бөлімі – бақылау. Бұл бөлімде  оқушы өзінің сөйлесу бөлімінде  алған білімін, білігі мен дағдыларынешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс.

Егер сөйлесу бөлімінде  оқушыларға үш деңгейлік (жеңілдетілген  стандарт, стандартты, стандарттан  жоғары)  тапсырмалар берілсе, қорытынды  бөлімде барлық оқушыларға мемлекеттік  білім стандартына сай бірдей тапсырмалар беріледі.