Инклюзивті білім беруді дамыту мәселелері

Инклюзивті білім берудің  негізгі принциптері:

 

1. Адамның құндылығы оның  қабілеті мен жетістіктеріне  тәуелді емес 2. Әрбір адам ойлау  мен сезінуге қабілетті 3. Әрбір  адам қарым-қатынасқа құқылы 4. Барлық  адамдар бір-біріне қажет 5. Түбегейлі  білім шынайы өзара қарым-қатынастар  негізінде жүзеге асады 6. Барлық  адамдар бір-бірінің қолдауына,  қатарластарының достығына мұқтаж 7. Әртүрлілік адам өмірінің даму  аясын кеңейтеді 2004 жылы зерттеу  жүргізілген кезде, орта мектеп  педагогтарының 80 пайызы бұл жүйеге  қарсы болса, 2007 жылы 49 пайызы ғана  қолдамаған. Яғни педагогтардың  басым көпшілігі мұндай балаларды  мектепке қабылдау-ға психологиялық  тұрғыда дайын болды. Ал ата-аналардың  79 пайызы түсінбей, «неге менің  баламның қасында мүгедек бала  отыруы керек?» деп наразылық  білдірсе, қазір олардың көпшілігі  бұл идеяны қолдайды. Бұл инклюзивтік  білім берудің дамып жатқанын  көрсетеді. Бірақ шешімін таппаған  мәселелер көп. Жалпы орта білім  беретін мектептерде педагогтарды дайындау, мектептердің ондай балаларды қабылдауға дайын болуы секілді мәселелер шешілуі керек. Біздің елімізде 1996 жылдан бері қолданылып келе жатқан Халықаралық білімділік «Step by step» бағдарламасы ерекше қажеттілікті балаларды қолдауды, қатардан қалдырмауды қамтамасыз етеді.Оның негізіне төмендегідей қатаң тұжырымдар салынған: 5. Балалар отбасы мен қоғамдастықтың мүшесі болып табылады. 6. Әр бала білім алуға құқылы. 7. Әр баланың қайталанбайтын бірегей ерекшелігі, қызығушылығы, қабілеті мен қажеттіліктері бар. 8. Балалардың қажеттіліктері назардан тыс қалмай және дербес түрде қанағаттандырылған жағдайда олар жақсы оқиды.

 

 

 Инклюзивті білім беру  деген не? Инклюзивті білім беру  негізіне баланы кез-келген дискриминациядан  құтқаратын, барлық адамға бірдей  қарым-қатынасты қамтамасыз ететін, бірақ ерекше білімділік қажеттілікті  талап ететін балаларға арнайы  жағдай жасайтын идеология салынған. Кез-келген қатыгез білімділік  жүйеден балалардың белгілі бөлігінің  шығып қалатынын тәжірибе көрсетіп  отыр. Өйткені, жүйе бұндай балалардың  жеке қажеттіліктерін қанағаттандыруға  дайын емес.Бұл салыстыру мектептегі  барлық балалар санының 15 % құрайды,  шығып қалған балалар оқшауланып  қалады. Инклюзивті тәсілдер бұндай  балаларды оқыту мен жетістікке  жеткізуде қолдау танытады, жақсы  өмір сүру мүмкіндігін береді. Принциптері: 1.Адамның құндылығы  оның қабілеті мен жетістігіне  байланысты емес. 2.Әрбір адам  сезінуге және ойлауға қабілетті. 3. Әрбір адам қатысымға құқылы. 4. Адамдар бір-біріне қажет. 5. Білім  тек қана шынайы өзара қарым-қатынаста  жүзеге асады. 6.Барлық адамдар  бір-бірінің қолдауына және достастығына  мұқтаж. 7. Әртүрлілік адам өмірінің  барлық қырларын күшейтеді. Инклюзивті  білім берудің артықшылығы: бұл  білім кімге пайдалы? Артықшылықтың  сипаттамалары. Әлемдік тәжірибеге  шолу: АҚШ, Швеция,Франция, Италия  елдеріндегі дамуында ауытқулары  бар балаларды оқыту тәжірибесі. Ресейдегі инклюзивті білім берудің  жәйі. Қазақстандағы инклюзивті  білім беру жөнінде. Елімізде  инклюзивті білім беруді дамыту  қажеттілігін негіздеу.Негізгі бағыттары.  Инклюзивті білім берудің технологиясы  Педагогтер мен мамандарға арналған  ұсынымдар: даму мүмкіндігі шектеулі  балалар бір-біріне ұқсамайды;  диагноз -оқытудың дәлме-дәл рецептісіне  немесе бала дамуының дәлме-дәл  жорамалына негіз бола алмайды;ауытқудың  себептерін анықтау - оқытудың  дәлме-дәл әдісін таңдауға негіз  бола алмайды. Естуінде, көруінде  ауытқуы бар, дене кемістігі  бар, оқу материалын меңгерумен  байланысты ерекше қажеттілігі  бар баламен, ерекше коммуникативті қажеттілігі бар баламен, психикалық дамуында кемістігі бар баламен жұмыс кезіндегі нақты стратегиялар. Түрлі бағыттағы мамандардың(психолог,логопед, дефектолог,әлеуметтік педагог, дәрігердің) ынтымақтастығы. Өзара кеңестер. Табысты ынтымақтастықтың ережесі. Сыныптағы табысты жұмыстың ортасын ұйымдастыру. 1.Әр баланы бірінші күннен бастап құшақ жайып қарсы ал. Оны сол қалпында қабылда. 2.Сыныптағы ортаны бейімде. 3.Әр баланың сыныптағы қоғамның мүшесі болуына қол жеткіз. Сынып бөлмесінің (тобының ) жиһазы: негізгі жиһаз және құрал-жабдықтар. Оқыту үдерісіне бейімделу: уақыт, комфорт, алаңдатушы факторлар, шу, жарық, материалдарды іріктеу. Дене кеңістігі және материалдар. Әдістемелік ұсынымдар: 1.Егер қажет болса, балаға ойыншықпен және материалдармен ойнауға көмектес. 2.Ойыншықты баланың қызығушылығы мен қалауы бойынша таңда. 3.Баланың жұмысбастылығын, ойынмен әуестенуін, танымдық белсенділігін қамтамасыз ететін ойыншықтар мен материалдарды таңдаңыз. 4.Ойыншықтар мен материалдарды зейінін, ойынмен әуестігін, жұмысбастылығын дамытатындай мақсатта бейімдеуге ұмтылыңыз. Балалардың жәйіне баға: байқау, тестілеу, топтастыру, диагностика, даму мониторингі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды Инклюзивті білім  беру жүйесін дамыту. 2015 жылға қарай  аталған міндетті шешу үшін: мүмкіндіктері  шектеулі балаларды біріктіріп оқытудың модульдік бағдарламалары; мүмкіндіктері  шектеулі балаларды жалпы білім  беретін ортада біріктіріп оқыту  ережесі әзірленеді, әртүрлі бұзушылықтары  бар балалар үшін интеграция нысандары  анықталады; мүгедек балаларға қашықтықтан  білім беруді ұйымдастыру ережесі  әзірленеді. 830 мектепте мүгедек балалар  үшін санитарлық бөлмелерде көтергіш құралдар, пандустар, арнайы құрылғылар орнату, тұтқалармен, арнайы парталармен, үстелдермен және басқа да арнайы компенсаторлық құралдармен жарақтандыру арқылы «кедергісіз аймақтар» құрылады. 3030 мектепте мүмкіндіктері шектеулі балаларды оқытуға және тәрбиелеуге тең қол жеткізу үшін жағдайлар жасалады (мектептерде педагог-дефектологтардың, балаларды психологиялық-педагогикалық алып жүрудің, арнайы жеке техникалық және компенсаторлық құралдардың болуы). Үйде білім алатын мүгедек балалар жеке мүмкіндіктері мен қажеттіліктері ескеріле отырып, компьютерлік техника мен компьютерлік қамтамасыз ету жинақтарымен қамтамасыз етіледі. III.Жоба тиімділігін бағалау критерийлері 1. Балалардың түрлі даму деңгейіне сай, сыныптар мен топтардағы табысты жұмысты қамтамасыз етудің ұсынымдарын игеруі. 2. Дамуында ауытқуы бар балалардың ата-аналарымен жүргізілетін жұмысты ұйымдастыра білуі. 3. Мүмкіндігі шектеулі балалардың жәйін бағалау жүйесін меңгеруі. 4. Оқыту мен тәрбиелеудің дара оқу жоспарларын жасауды меңгеруі.

 

 

IY. Жобаны тиімді түрде  жүзеге асыруда кездесетін кедергілер, болуы мүмкін қиындықтар 

Жалпы білім бетерін мектептердегі  мүмкіндігі шектеулі балалар оқу  материалын меңгеруде,   жеке тәсілдің  жоқтығы, арнайы коррекциялық – түзету, психологиялық, педагогикалық,  әлеуметтік қолдаудың жеткіліксіздігі салдарынан әлеуметтік дағдыларды игеруде елеулі қиындықтарға тап болады.    

 

Мектеп педагогтері бұндай категориялы балаларды оқыту  тәсілдерін білмейді. Соның нәтижесінде  бұл оқушылар үлгермеушілер, әлеуметтік бейімделмеген оқушылар қатарына жатқызылады. Даму мүмкіндігі шектеулі балаларды  жалпы білім беретін мектептің  ортасына енгізу республикада жекелеге фактілер мен тәжірибелер түрінде  іске асуда, әзірше ғылыми-әдістемелік  негіздемесі, нормативті –құқықтық  тұғырнамасы, кадрлық, материалды-техникалық, оқу-әдістемелік базасы жасалмаған.

 

Y. Глоссарий 

Инклюзия - бұл балаларды  олардың жыныстық, этникалық және дінге қатыстылықтары, оқудағы жетістіктері, денсаулық жағдайы, даму деңгейі, ата-аналарының әлеуметтік-экономикалық мәртебесі  мен басқа да айырмашылықтарына  қарамастан жалпы білім беретін  үдеріске толық енгізу  үдерісі, яғни, жалпы білім беру сапасы сақталған тиімді оқытуға бағытталған мемлекеттік саясат.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

YI.Қолданылған әдебиеттер  тізімі 1. Қазақстан Республикасында  білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік  бағдарламасы, Астана, 2010 ж. 2. 21-ші ғасыр  педагогикасы мектеп табалдырығында, ақпараттық-әдістемелік дайджест,Аламты,2009. 3. Мануал «12 жылдық мектептегі  бастауыш білімнің құрылымдық-мазмұндық  ерекшеліктері», Ж.Ш.Адамова, Д.А.Сүртібаева, МББҚБА және ҚД институты,2007 4. Мануалға қосымшалар, Ж.Ш.Адамова,  Қарағанды,2008 5. 6.Методические рекомендации  по оценке учебных достижений  учащихся в организациях среднего  общего образования, Астана-2008.

 

 

 

 

Мектептегі инклюзивтік  оқыту

0

Авторы: Балдырган

|

Пікірлер: 0

|

Қаралды: 95

|

Күні:

Уақыты:

Қатысушылар: Мектептің педагогикалық  ұжымы

Мақсаты: Мектептегі инклюзив оқытудың міндеттерін айқындау, кемшіліктері мен кездесетін қиындықтарға тоқталу. Өз пікірлерін жеткізу.

Кіріспе сөз. Еліміздің Ата  заңында барлық бала жалпы орта біліммен қамтылуы тиістігі жазылса да, өкінішке қарай, мүмкіндігі шектеулі балаларды  оқыту өзекті мәселе күйінен түспей тұр. Олардың қатары жыл сайын  өсіп жатқандықтан, жарымжан балаларға  білім беру жүйесін жетілдіру  қажет. Мәселен, 2002 жылы олардың саны 120 мыңды құраса, 2009 жылы 150 мыңға  жеткен. Оның тек 38 пайызы ғана арнаулы  білім бағдарламасымен қамтылыпты. Республика бойынша 101 коррекциялық мектепте және жалпы білім беретін мектептердің 1096 арнайы сыныптарында 24 мың бала білім  нәрімен сусындауда. Ал жалпы білім  беретін мектептерде 56 мыңнан аса  мүмкіндігі шектеулі балалар оқып жүр. Қазір олардың мүмкіндіктерін ескере отырып, өзгелермен теңдей білім алуына жағдай жасау қажет. Сондықтан мамандар елімізде инклюзивті білім беруді дамыту қажет екендігін алға тартады. Осы  мақсатта Білім беру жүйесінің басшы  және ғылыми - педагогикалық кадрлары біліктілігін арттыратын республикалық  институтта бас қосқан педагогтар, мүгедек балаларға инклюзивті білім  беруді талқыға салып жатыр.

 

Ұжымды реттік сандармен  топқа бөлу. Топтармен практикалық  жұмыс. «Инклюзив» сөзіне ассоциация жазу және оны қорғау. (ақ қағаз, фломастер)

Мектептегі инклюзивтік  білім беру 2012 - 2013 оқу жылында 6 бала инклюзивті білім алады, оның 3 ЗПР  диагнозымен, жеке қарау ұсынысы  берілген.

Инклюзивті оқыту - барлық балаларға мектепке дейінгі оқу  орындарында, мектепте және мектеп өміріне  белсене қатысуға мүмкіндік береді.

Инклюзивті оқыту - оқушылардың  тең құқығын анықтайды және ұжым іс - әрекетіне қатысуға мүмкіндік  береді.

Инклюзивті оқыту - адамдармен қарым - қатынасына қажетті қабілеттілікті дамытуға мүмкіндік береді.

 

Инклюзивті оқытудың негізгі  принциптері:

1. Адам құндылығы оның  мүмкіндігіне қарай қабілеттілігімен, жеткен жетістіктерімен анықталады.

2. Әрбір адам сезуге  және ойлауға қабілетті.

3. Әрбір адам қарым  - қатынасқа құқылы.

4. Барлық адам бір - біріне қажет.

5. Білім шынайы қарым  - қатынас шеңберінде жүзеге асады.

6. Барлық адамдар құрбы  - құрдастарының қолдауы мен достығын  қажет етеді.

7. Әрбір оқушы үшін  жетістікке жету - өзінің мүмкіндігіне  қарай орындай алатын әрекетін  жүзеге асыру.

8. Жан - жақтылық адам  өмірінің даму аясын кеңейтеді.

 

Инклюзивті оқыту –  барлық балалардың мұқтаждықтарын ескеретін, ерекше қажеттіліктері бар балалардың білім алуын қамтамасыз ететін жалпы  білім үрдісінің дамуы. Инклюзивті оқыту балалардың оқу үрдісіндегі  қажеттіліктерін қанағаттандырып, оқыту мен сабақ берудің жаңа бағытын өңдеуге талпынады. Егер инклюзивті оқытудың оқыту мен сабақ  беруге енгізілген өзгерістері тиімді болса, онда ерекше қажеттіліктері бар  балалардың жағдайлары да өзгереді. Инклюзивті оқытуды ашқан мектептерде оқыған балалар адам құқығы туралы білім  алуға мүмкіншілік алады, өйткені  олар бір - бірімен қарым - қатынас  жасауға, танып білуге, қабылдауға үйренеді.

Инклюзивтік білім беру - барлық балаларды жалпы білім  үрдісіне толық енгізу және әлеуметтік бейімдеуге, жынысына, шығу тегіне, дініне, жағдайына қарамай, балаларды айыратын кедергілерді жоюға, ата - аналарын белсенділікке  шақыруға, баланың түзеу - педагогикалық  және әлеуметтік қажеттіліктерін арнайы қолдау, қоршаған ортаның балаларды  жас ерекшеліктеріне және білімдік қажеттіліктеріне бейімделуіне жағдай қалыптастыру, яғни, жалпы білім  беру сапасы сақталған тиімді оқытуға  бағытталған мемлекеттік саясат.

 

Практикалық жұмыс Екі  топқа әр түрлі тапсырмалар беріледі.

1 топ. Тапсырма: қандай  балаларға инклюзивтік білім  беру керек деп айта аламыз.

2 топ. Тапсырма: мектептегі  инклюзивтик білім берудегі қиындықтар  минут уақыт беріледі.

 

Назар аударыңыз! Сіздің жасырын  мәтінді көруге құқығыңыз жоқ.