Жақ - бет аймағының өспелерінің этиологиясының патологиялык өзгерістері. Бет ісіктері

                                             Емі.

Жақтың қатерлі  ісігін емдеу қиындық тудырады және нәтижелігі аз. Қазіргі уақытта тек хирургиялық ем қолданып қоймай, сонымен қатар әртүрлі сәулелік және комбинерленген терапия қолданылады. Комбинирленген емдік әдісті қолдану әсерлі болып табылады. Жақ сүйегінің саркомасында сәулелік терапияның әсері аз болады. Полиморфты және ұршық тәрізді жасушалы саркомада сәулелік терапия жақсы әсер береді. Остеосаркома, хондросаркома сәулелік терапияға сезімтал емес. Жақтың қатерлі ісігін емдеудегі жалпы және аймақтық химиотерапияны көп жылдар бойы зерттеуде. Қорта келгенде жақтың қатерлі ісігі химиопрепараттарға сезімтал болмайтындығы анықталған. Жақтың қатерлі ісіктері гистологиялық және басқа ерекшеліктеріне байланысты кейбір химиопрепараттарға сезімтал болады. Бұл бағыттағы зерттеу жұмыстары әліде жалғасуда.

                                              Метастаз.

Саркома айналасында  орналасқан лимфа түйіндеріне метастаз береді. Полиморфты – ұршықтәрізді жасушалы саркома жиі жағдайда мойын  лимфа түйіндеріне метастаз береді. Жақ ісіктері гематогенді жол  арқылы жиі өкпеге, сүйекке, аналық безге, плевраға, бауырға және т.б. мүшелерге метастаз береді.

                                           Болжамы.

Жақтың қатерлі  ісігінің болжамы нашар. Хирургиялық  және комбинирленген емнен кейін  науқастар 5 жыл көлемінде өмір сүреді, 20-30 пайызын құрайды. Радикальды операциядан кейін жұмысқа қабілеттілік төмендейді науқастар бірнеше айдан кейін жұмысқа оралуы мүмкін. Операциядан кейін жақ пластикасын орнату туралы сұрақ қояды, бірақ бұл сұраққа жауап беру қиындық тудырады. Себебі 2 жылдан кейін ісіктің қайталануы жіне метастаз беруі мүмкін.

                                         Жоғарғы жақ обыры.

Жоғарғы жақтың қатерлі ісігі көбінесе жоғарғы  жақтың кеңсірігінің шырышты қабатынан  дамиды. Жоғарғы жақтың таңдайлық  немесе альвеоларлы өсіндісінің  мұрын қуысының шырышты қабаттары обырымен зақымдалсада ісіктің дамуына әкелуі мүмкін. Онгрен ісіктің әртүрлі клиникалық көріністеріне, өсу түрлеріне, орналасуына  байланысты жіктеген. Жоғарғы жақтан арнайы сызықты көздің ішкі бұрышынан төменгі жақ бұрышына жүргізіп, екіге бөлеміз: артқы – жоғарғы және алдыңғы-төменгі бөлікке, арқайсысының медиальды және латеральды беттері болады. Артқы –жоғарғы аймақтарда орналасқан ісіктердің болжамы қауіпті, себебі ісіктердің қанаттәрізді-таңдай шұңқырында, көз алмасында, тор сүйекте және бас миының қуысында орналасатындығына байланысты. Сондықтан Онгрен сызығы *қатерлі сызық *деген атқа ие болды. Жоғарғы жақ ісігі төменгі лимфогенді жол арқылы, -төменгі жақ асты лимфа түйіндеріне, ал жоғардан  жұтқыншақ арты және мойынның терең лимфа түйіндеріне метастаз  береді. Жоғарғы жақ ісігі тұйықталған сүйек қуысында дамиды, оның ерекшелігі ұзақ уақыт симптомсыз ағымда болады. Алдыңғы және төменгі ісіктерде ерте одонталгия пайда болады. Альвеолярлы өсіндінің ісігі үлкейіп өскенде, ауыздың жоғарғы кіреберісі инфильтрацияланады, патологиялық қозғалыстар, тістердің түсуі байқалады. Жұлынып тасталған немесе түскен тіс орнының беттері төмпешікті немесе ісікті масса дамиды, кейде некрозды жабындымен жабылады. Артқы жоғарғы аймақта орналасқан ісіктер көзге және тор сүйекке өскендіктен көз алмасының ығысуынан, қозғалысының шектелуін туындатады. Қатерлі ісік кеңсірігінің медиальды бөлігінен дамыса онда мұрын қуысына дейін өседі. Осының нәтижесінде мұрын арқылы тыныс қиындайды. Мұрын қуысындағы ісіктің өсуіне байланысты қуыс тарылып, сонымен қатар шырышты қыбықшасының қабынуы болса полиптер байқалады. Мұрыннан шірік иісті, іріңді бөлініс бөлінеді.  Мұрынның  қанағыштығы ісіктің алғашқы белгісі болып табылады. Жоғарғы жақ ісігінің соңғы сатысында жұмсақ тіндерге, бет терісіне, мұрын жұтқыншақ, бас қуысына өсуі байқалады.

                   Жоғарғы жақ қатерлі ісігінің жіктелуі.

1. Дәреже І. Ісік жоғарғы жақ кеңсірігінің бір қабырғасында шектелген. Анатомиялық бөлікке өтпеген және сүйек қабырғасын зақымдамаған, метастаз бермейді.
2. Дәреже ІІ. а/ ісік 1 немесе 2 жоғарғы жақ кеңсірігін зақымдайды, кеңсірік деңгейінен шықпайтын сүйек тінінің ошақты деструкциясын дамытады. Аймақтық метастаз анықталмайды. в/осы дәрежелі ісік зақымдалған аймақтан 1 дәрежелі метастаз береді.
3. Дәреже ІІІ. а/ анатомиялық аймақта орналасқан ісік- көзде, мұрын қуысында, торлы лабиринтке, қатты таңдай немесе альвеоларлы өсінді және т.б. сүйек тінінің бұзылысымен жүреді. Аймақтық және алыс метастаз анықталмайды. в/осы дәрежелі немесе аз бөлікті ісіктер, ісік аймағына немесе екі жақты көптеген аймақтық метастаз береді.
4. Дәреже IV. а/ ісіктің бет терісіне немесе екіншілік жоғарғы жақ кеңсірігіне немесе мұрын жұтқыншақ, қанат тәрізді таңдай шұңқырына, бас сүйегі қуысына өсіп және сүйектің кең көлемді деструкциясына алып келеді. Аймақтық және жеке метастаздар жоқ. в/ әртүрлі дәрежедегі метастаздар аймақтар метастаздарда емес, алыс орналасқан мүшелерге метастаз береді. Жоғарғы жақ кеңсірігінің ісігінің орналасуын білу керек /жоғарғы- төменгі, медиальды, латеральды/

                                           Диагностикасы.

Жоғарғы жақ  ісігінде процестің кеңсірігінде дамығандықтан  алғашында анықтау қиындық тудырады. Бет терісінің ісігі, төменгі  еріннің ісігі, ауыз қуысының шырышты  қабатының ісіктері сияқты бұл аймақта орналасқан ісікті көзбен анықтай алмаймыз. Аурудың көрінісі ретінде  қосымша қабынулық процестер және тістің ауырсынуымен байқалады. Науқастар жоғарғы жақ синуситі зақымдалған тісті жұлдырып ұзақ уақыт емделеді. Кейде ісіктер жоғарғы жақ кеңсірігін ашу барысында анықталады. Ісіктің 3 және 4 дәрежесінде кеңсіріктің қабырғасынан өтіп мұрын қуысы мен ауыз қуысына өсуі кезінде ісікті анықтау оңай болады. Науқаста жоғарғы жақ ісігі бар екендігі күмән тудырғанда: сыртқы қарау, пальпация жасау, аймақтық лимфа түйіндеріне ауыз қуысын қарау керек. Ісіктің ерте симптомдарының бірі ісік орналасқан тістердің электрақозғыштығы бұзылады. Мұрын қуысын қарау кезінде сұрғылт қызғылт түстес беті төмпешікті ісік тәріздес құрылымды көреміз. Оның беті іріңді , некрозды жабынмен жабылған. Тығыз тез қанағыш болады. Мұрынның қосалқы кеңсірігінің рентгенологиялық зерттеу кезінде ісіктің алғашқы сатысында жоғарғы жақ кеңсірігінің гомогенді емес қараюы болады. Ісіктің жайылмалы көрінісі ретінде кеңсіріктің интенсивті қараюы сүйек тінінің деструкциясымен жүреді және жиі жағдайда латералды аймақта болады. Мұрын және ауыз қуысынан биопсия және цитологиялық мақсатта жұғынды алғанда ісік тәрізді өскіннің өскенін анықтаймыз. Визуалды түрде ісік анықталмаса онда цитологиялық зерттеу жүргізу үшін кеңсіріктен пункция аламыз. Ісіктің орналасуына байланысты / төменгі мұрын жолы, ауыз қуысының кіре берісі, тері жамылғысы/ пункция жасалады.

Ажыратпалы  диагностика.

Жоғарғы жақ  ісіктері осы аймақта орналасқан созылмалы қабынулық процестермен /жоғарғы жақтың созылмалы синуситі, созылмалы остеомиелиті / спецификалық аурулары, пародонт ауруы, қатерлі ісіктер, фиброзды остеодисплазиямен ажыратамыз. Созылмалы қабыну прцестері жедел басталады / жоғарғы температура, бірден ауырсыну, жедел қабыну процестерінің жергілікті көрінісімен/ ісік кезінде мұндай көріністер болмайды.

Қатерлі ісіктердің шекарасы анық болады, сонымен қатар  сәкесінше рентгенологиялық көріністер байқалады. Жоғарғы жақ ісігінде біртоп жергілікті тістер босауы байқалады. Бірақ ол қызыл еттің ісінуімен, парадонтальды қалталармен қызыл ет қалталарының ісінуімен қатар жүреді. Жоғарғы жақ саркомасында ондағы ісіктің өсуінен ондағы қысым күшейеді. Тістердің босаңсуы болады. Спецификалық аурулар өзіне тән клиникалық көріністермен ерекшеленеді.

                                                     Емі.

Жоғарғы жақ  ісігіне комбинирленген ем қабылдаған жөн. Алғашқы этабында қашықтық гамматерапия немесе жоғары энергиялы тежегіш  сәуле қолданылады. Операция алды сәулеленудің суммарлы доза 40гр. Жергілікті және жалпы реакцияларды ескере отырып сәулелік терапияны екі этаппен 7-10 күн аралығында қолданамыз.

Екінші этап. Сәулелік терапия ликвидацияланып, үш апта өткеннен кейін операция жасалады. Жоғарғы жақ резекциясы наркозбен  жасалады.  Кірпікшелі қырынан тілік жасап содан кейін мұрынның бүйір қабырғасына, қанатшаның орталық сызығына дейін жеткіземіз. Жоғарғы еріннің тілінуімен аяқталады. Ауыз қуысының шырышты қабығының ортаңғы сызығы бойынша алвеолярлы өсінді және қанаттаңдай, содан кейін жұмсақ және қатты таңдай шекарасына тілік жасалады. Соңғы тістің артқы жағынан ауыз қуысының өтпелі қатпарына дейін тілік жасалады. Жұмсақ тіндерді сүйек қабығынсыз жоғарғы жақпен бірге алып тастайды. Қажеттілік туындаса жұмсақ тіндерді жақпен бірге алып тастайды /блоктық резекция/.

 Долоттың  көмегімен, жіпті&nbs