Туристік фирмалар қызметіндегі маркетингті жетілдіру (Шығыс Қазақстан облысы материалдары негізінде)

 

ҚОРЫТЫНДЫ

Туристік фирмалар қызметіндегі маркетингті жетілдіруге байланысты жүргізілген ғылыми зерттеулер негізінде келесідей тұжырымдар мен ұсыныстарды жасауға болады:

1. Қазақстанның туристік  қызметінде кіру туризмі мен  ішкі туризмнен  шығу туризмі артық болып, көптеген халықаралық туристік іс-шараларға Қазақстан белсенді қатысып, 2007-2011 жылдарға туризмді дамыту бойынша Мемлекеттік бағдарлама жасалып, республиканың туризмнің орталығына айналуы үшін барлық мүмкіндіктер мен жағдайлар жасалып отыр.

Зерттеу нәтижесінде туристердің көбінің негізгі мақсаты – рекреациялық, коммерциялық және іскерлік, хикаялық түрлерін тандау сияқты негізгі даму тенденциялары анықталды.

Талдау нәтижесі бойынша туризм түрлерінің құрылымында өзгерістер байқалды, сонымен бірге шығу және ішкі туризм көрсеткіштерінің қаржылық дағдарысқа дейінгі кезеңде өсуі, туристік фирмалардың саны және табысы да өсті. Дегенмен, Қазақстан елдегі бар барлық туристік әлеуетті қолдана алмай отыр, сондықтан басты міндеттердің бірі туризмде  тартымды турөнімді қалыптастыру болып отыр.

2. «Туризмдегі маркетинг» – пайда алу мақсатында туристік өнімді қалыптастыруды, баға белгілеуді, жылжытуды, өткізуді, турларды ұйымдастыруды басқарудың нарықтағы сұранысқа бейімделген, бәсекелік артықшылықтарын жоғарылатуға мүмкіндік беретін туристік қызмет әзірлеп, ұсынуға бағытталған үдеріс.

3. Жалпы Шығыс Қазақстан облысындағы туризмнің дамуын талдау қабылданып, жүргізіліп жатқан мемлекеттік, облыстық деңгейлердегі бағдарламаларға қарамастан оның басқа елдермен салыстырғанда әлі де төмен дәрежеде екендігін көрсетті. Бұл саланың облыстың туристік-рекреациялық мүмкіндіктерін ұтымды пайдалана алмай отырғандығының басты себептері: көлік мәселесі, орналастыру орындарының жеткіліксіздігі мен материалдық-техникалық төмен деңгейі, кадрлық қамтамасыз етілмеу, туристік фирмалар қызметіндегі олқылықтар, сервистің төмен болуы.

4. Туризм саласында орын алған мәселелерді шешу үшін бірқатар іс-шараларды жүзеге асыру қажет:

– туризмдегі болашағы бар бағыттар бойынша пилоттық жобаларды және халықаралық сарапшылардың ұсыныстарын ескере отырып эксклюзивті бағдарларды әзірлеп іске асыру және оларды халықаралық деңгейге жылжыту қажет;

• туристік инфрақұрылымның инвестициялық жобаларын жылжытуда көмек көрсету жөніндегі әрекеттерді белсендіру.
• «Алтай – Алтын таулар» трансшекаралық бағдарының қазақстандық учаскесін іске қосу жөнінде жұмыс істеу;
• Спорт және туризм департаменті виртуалды туристік бағдарлар әзірлей отырып облыстағы туризм жөніндегі WEB сайт ашу;
• туризм саласында туристік рынокқа халықаралық деңгейде қыйсындастырылған бәсекеге қабілетті туристік қызметтер әзірлеп енгізу, сондай-ақ бәсекелестік ортаны құру үшін туристік қызметтерді сертификаттау және стандарттау жөніндегі шараларды іске асыру қажет.

5. Туристік қызмет көрсетумен айналысатын фирмалар қызметіне жасалған талдау нәтижесінде олардың ассортиментінде кіру, шығу, ішкі туризм бойынша әр түрлі турөнімдер қоржынымен бірге, виза және басқа да құжаттарды рәсімдеу, әуе, темір жол көлігіне билеттер сату, жеткізіп беру, туристерді өз көліктерімен тасымалдау, белсенді туризм түрлерімен айналысуда қажетті құрал-жабдықтарды жалға беру, сақтандыру, туристерді орналастыру, брондау, аударма қызметтері және басқа да қызмет түрлері бар екендігі анықталды, Облысқа келуші туристерге экологиялық, танымдық, жағажайлық және белсенді туризм түрлері ұсынылады. Туристік фирмалар өз қызметтерін турларды сатудан түскен табыс көзі арқылы қаржыландырады, бірақ олардың көбінің қызметінің рентабелділігі 1-2 пайыздың аралығында. Туристік фирмалардың қызметін ары қарай жетілдіруге кедергі болып отырған факторларға жақсы жолдардың болмауы, туризм инфрақұрылымының жеткіліксіздігі, туризм бойынша қызмет көрсететін білікті кадрлардың аздығы жатады.

6. Жүргізілген маркетингтік зерттеу нәтижесінде Шығыс Қазақстан облысындағы туристік өнімдерді тұтынушылардың мотивтері, мақсаттары, таңдайтын туристік өнімдері, қалаулы объектілері, ақпарат алу көздері, саяхатты таңдауда кімге тапсырыс беруді қалайтындықтары, туризмнің қандай түрін қалайтындықтары, туристік өнімді сатып алуда кедергі болатын факторлар және т.б. анықталды. Мысалы, саяхаттауға кедергі келтіретін ең басты фактор ретінде респонденттердің 36%-ы саяхаттау бағасының жоғары болуын, 18%-ы қауіпсіздік деңгейінің төмен болуын, 15% уақыттың шектеулілігін айтқан.

Зерттеудің нәтижелері бойынша туристік фирмалар үшін қандай қызметтің жоғары сұранысқа ие екендігі айғақталып, әлеуетті тұтынушылармен қарым-қатынастарды жақсарту бағыттары  белгіленді. Шешім қабылдауда басшылыққа алатын ақпарат көздері анықталып, сатып алу туралы шешім қабылдау үрдісінде кімнің қандай ықпалы бар екендігі белгілі болды.

7. Облыстық турфирмалар  үшін экотуризм, жағажай туризмі, туризмнің белсенді түрлерін дамытуда ішкі нарықпен қатар Ресей, Қытай, Батыс Еуропа: Германия, Австрия, Франция, Жапония, Израиль, Корея елдерінің тұтынушылары әлеуетті нарықты құрайды.

8. Маркетинг туристік фирма ішіндегі басқаруды сыртқы орта шындықтарымен байланыстыруды қамтамасыз ететін механизм болып табылады. Ол нарық конъюнктурасы, бәсекелестер, туристік ағыс бағыттары, тенденциялары, туристік өнім трансформациялары, тұтынушылар талғамы мен қалауындағы өзгерістер жайлы ақпарат беріп, маркетингтік стратегия, жоспар, ұсыныс, акциялар және басқа құралдар арқылы туристік фирманы басқарудың барлық элементтеріне ықпал етіп, фирманың туристік өнімді шығаруына тікелей қатысады.

Сонымен бірге маркетинг  жекелеген бөлімшелер қызметіне  бағдар беріп, фирманың ары қарай  даму бағытын анықтайды. Маркетингтік бағдар туристік фирма командасын біріктіріп, туристік бизнес философиясының негізгі идеясы болып табылады.

Жалпы алғанда диссертациялық зерттеу нәтижесінде Қазақстандағы, соның ішінде Шығыс Қазақстан  облысындағы туризм саласын ары  қарай дамыту үшін маркетингтік қызметтің  маңыздылығы, турфирманың бәсекелес  нарықтық ортада маркетинг қағидалары негізінде әрекет етуі барлық мүдделі жақтардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға мүмкіндік беретіндігі ғылыми тұрғыда негізделді.

 

ДИССЕРТАЦИЯ ТАҚЫРЫБЫ БОЙЫНША ЖАРИЯЛАНҒАН 

ЕҢБЕКТЕР ТІЗІМІ

 

1 Қазақстандағы туристік қызметтің дамуы (мақала) баспа «Аманжолов оқулары- 2005» атты Халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның материалдары, Өскемен, 2005, б.162-165. - 0,2 б.п.

2 Кластерлік саясаттағы Қазақстанның туристік өнімі (мақала) баспа «С. Аманжолов оқулары- 2007» атты Халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның материалдары, Өскемен, 2007, б.20-25. - 0,3 б.п.

3 Туристік фирмалардағы маркетингті басқарудың теориялық негіздері (мақала) баспа Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция «Қазақстанның экономикалық өсуінің даму стратегиясы: тәжірибелер, мәселелері және болашағы», Алматы, 2008, б.110-113. - 0,3 б.п.

4 Туристік қызметтер нарығында маркетингті қолданудың ерекшеліктері (мақала) баспа «Вестник КАСУ», № 3, Өскемен, 2009, б.271-275. - 0,3 б.п.

5 Туристік нарық маркетингтік зерттеулердің объектісі ретінде (мақала) баспа IV Рысқұлов оқулары «Ғаламдық экономикалық дағдарыс: себептері, мәні және еңсеру жолдары» Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары, V том, Алматы, 2009, б.820-826. - 0,4 б.п.

6 Шығыс Қазақстан облысындағы туризмнің даму тенденциялары (мақала) баспа «Модернизация основных фондов – основа перехода у устойчивому экономическому развитию» Материалы международной научно-практической конференции, Алматы, 2009, б.172-176. - 0,3 б.п.

7 Туристік фирмалар қызметіндегі маркетингті жетілдіру (мақала) баспа «Евразийское сообщество», № 4, Алматы, 2009. - 0,2 б.п.

8 Шығыс Қазақстан облысының туристік әлеуетін және дамуын бағалау (мақала) баспа «Саясат-POLICY», № 9, Алматы, 2009. - 0,3 б.п.

9 Туристік фирмалар қызметіндегі маркетингті жетілдіру (мақала) баспа «ҚАЗЭУ хабаршысы», № 6, Алматы, 2009. - 0,2 б.п.

 

 

РЕЗЮМЕ

 

На автореферат  диссертации на соискание ученной  степени кандидата экономических  наук по специальности

08.00.05 – Экономика  и управление народным хозяйством

 

АПЫШЕВА АСЕЛЬ  АНУАРБЕКОВНА

 

Совершенствование маркетинговой деятельности туристских фирм

(на материалах  Восточно-Казахстанской области)

 

Целью диссертационного исследования является разработка научно-методически обоснованных рекомендаций по развитию маркетинга, имеющих практическое значение в деятельности туристических фирм.

Объектом исследования является деятельность туристических фирм Восточно-Казахстанской области.

Предметом исследования служат совокупность организационно-экономических отношений, складывающиеся в процессе маркетинговой деятельности туристских фирм Восточно-Казахстанской области.

Задачи исследования:

• изучение и анализ теоретико-методических основ туристского маркетинга;
• анализ тенденций развития рынка туристских услуг в Восточно-Казахстанской области;
• оценка туристского потенциала Восточно-Казахстанской области;
• выявление проблем и определение перспектив развития деятельности туристских фирм, функционирующих в Восточно-Казахстанской области на основе анализа их деятельности;
• проведение маркетинговых исследований с целью определения факторов, влияющих на поведение потребителей туристских услуг;
• разработка предложений по совершенствованию маркетинговой деятельности туристских фирм.

Научная новизна  исследования заключается  в следующем:

• исследованы теоретико-методологические основы маркетинга в туризме и предложена авторская трактовка понятия «маркетинг туризма»;
• выявлены факторы, влияющие на поведение потребителей туристских услуг, определены их предпочтения на основе методики проведения маркетингового исследования проведенных автором маркетинговых исследований; 
• проведена сегментация рынка туристских услуг Восточно-Казахстанской области;
• даны рекомендации по совершенствованию маркетинговой деятельности туристских фирм;
• предложены приоритетные пути эффективного использования туристского потенциала Восточно-Казахстанской области.

Основные положения, выносимые на защиту:

• авторская трактовка понятия «маркетинг туризма»;
• методика проведения маркетинговых исследований на основе определения предпочтений потребителей;
• сегментирование рынка на основе двух признаков и карта позиционирования туристских фирм на рынке;
• направления совершенствования организации маркетинговой деятельности турфирмы.

Апробация основных положений диссертационной работы. Основные результаты и предложения исследования докладывались и обсуждались на различных международных, научно-практических конференциях, таких как Международная научно-практическая конференция «Аманжоловские чтения – 2005» (Усть-Каменогорск, 2005), Международная научно-практическая конференция «Аманжоловские чтения – 2007» (Усть-Каменогорск, 2007), Международная научно-практическая конференция «Стратегия развития экономического роста Казахстана: опыт, проблемы и перспективы» (Алматы, 2008), Международная научно-практическая конференция «Модернизация основных фондов – основа перехода к устойчивому экономическому развитию» (Алматы, 2009).

Публикация  результатов исследования. По теме диссертации опубликовано 9 работ общим объемом 3,0 печатных листа.

Структура и  объем диссертации. Работа состоит из введения, 3 разделов, заключения, списка использованной литературы и приложения.

 

 
SUMMARY

 

On abstract of the thesises on competition taught degree of the candidate of the economic sciences on professions

08.00.05 - An Economy and public facilities management

 

APYSHEVA ASELI ANUARBEKOVNA

 

Improvement to marketing activity of the tourist companies

(using materials East-Kazakhstan area)

 

The purpose of dissertation research is a development scientifically and methodical basef recommendation on development marketing having the practical importance in the activity of the tourist companies.

The Object of the study is activity of the tourist companies of East-Kazakhstan area.

The Subject of the study is activity of organizing-economic relations, formed in the process of marketing activity of tourist companies East-Kazakhstan area.

The issue of the study:

– the study and analysis the theoretical foundation of tourist marketing;

– the analyzing tendensy of the tourist marketing in East-Kazakhstan area;

– assessment of tourist potential East-Kazakhstan area;

– reveal of problems and defining perspective of the development of tourist firms, activity functioning in East-Kazakhstan area on the bases of analysis to their activity;

– curring out of marketing research for the purpose of determining the factors, influencing tourist services consumers behavior;

– working out of sussestions on the improvement of marketing activity.

The scientific fresh eye liyes in the following:

– defined particularities of tourism marketing offers interpretations the tourism marketing;

– factors identificated  influencing tourist services consumers behavior their preference on the bases of methods curring out of marketing research, perfomed by the author of research; 

– conducted segmenting of the tourism services market in East-Kazakhstan area;

      – recommendations given on improvement of marketing activity of tourist companies;

• priority directions of  efficient use of  tourism potential in East-Kazakhstan area.

The Main positions stood on protection:

• the author's interpretation of the notion "marketing the tourism";
• the methods of the undertaking the marketing studies on base of the determination of the preferences of the consumers;
• segmenting market on base two signs and card of the positioning the tourist companies on the market.