Халыққы тұрмыста ұсынылатын қызметтер

    Егер  көрсеткіштердің 25-30% жұмыс көрсетудің толық қанағаттануын көрсетсе осы  фирманың қалыпты тұтынуының болуы  бұл жұмыстың өзінің достарына айтуы  яғни сапалы деңгейі көзқарасымен қарастырғанда  аса тиімді көрсеткішболып келеді және де нақыт осындай қатынас бүкіләлемдік сервистік тәжірибеде қалыптасқан  онда тұтынушының қатынасы басқа  мәнге ие болып келеді.Экономикалық критериға сервистің әрекеті  сияқты жұмыс берудің сапа көрсеткіші қауіпсіз ретінде қарастырайық.

    Жалпы айтқанда адамның қауіпсіздігі бұл  ортада сфераның уақыты жұмысынан тұрады және де оның неше түрлі жағдайдан  өмірге әсер етуі , тұтынушылардың меншігіне  және қоршаған ортаға әсер етпеуі болып келеді. 
Қауіпсіздіктің келесі аспектілері бар:

• Экологиялық
• Ақпараттық
• Құқықтық
• Меншіктік
• Психологиялық
• Адам өміріне байланысты

       Белгіленген қауіпсіздіктің түрлері әртүрлі жолмен баяндалады.

    Бірақ көрсетілген әртүрлі қауіпсіздіктің сапа фиксациясы болады.Сапа затты өлшеу, құжатпен танысу т.б арқылы өтеді. Әртүрлі қауіпсіздік ортасына байланысты денсаулықпен, физикалық жағдаймен, клиенттің сыртқы бейнесімен тығыз байланысты болады.

    Басқа бағытта қарағанда қызмет көрсету  сапаның бағалану көбісі тұтынушылармен жүргізіледі. Олардың ішкі сезімдеріне байланысты болып келеді. Бұл жағдайда салмақты қарсылықты тұтынушылардың ойымен накты түрде сапа мен қауіпсіз қызмет көрсетумен тұтынушының сервистік өнімнің бағалануымен болады. Осы қарама қайшы жағдай туындайды[10].

    Мұндай  қызмет көрсетудің негативтік жағдайы  бірден көрінбей, біраз уақыттан кейін  шығуы мүмкін. Менеджерлер мен  кәсіпорынның сервистік қызметкерлері  тұтынушылардың денсаулығына,қауіпсіздігіне зиян келтіретін жағдайларды болдырмауына оның алдын алуға міндетті.  
Кәсіпорын мен оның клиенттеріне аса қауіп туғызатын жағдайларға тоқталайық:

• Техникалык құрал жабдықтардың таза жаңа үнемі іске дайын болуы керек;
• Табиғи ландшафтық және физикалық жағдайлары қызмет көрсету барысында (спорттық сауықтыру, туристік және басқа қызмет көрсету);
• Кызмет көрсетуге кедергі жасайтын адал емес адамдардың, криминалдық ортаның қызметі;
• Қызметкердің біліктілігінің төмендігі;
• Форс мажорлық жағдай;

    Қызмет  көрсету саласындағы бюрократиямен, сарапшылармен жоғары деңгейдегі және төмендегі тұтынушылардың қатынастарының күрделі ирархиясы қиындықтар туғызады. 
Сонғы жылдары қызмет көрсетудің ақпараттық қауіпсіздік мәселесі, яғни экономикаық шпионаж, іскерлік ақпараттың ұрлануы немесе коммерциялық құпиялы ақпараттың ұрлануы маңызды мәселеге айналып отыр.

    Осының  бәрі қызмет көрсетудің сапасы мен  қауіпсіздігін қадағалайтын қоғамдық және мемілекеттік бақылаудың қажеттігін көрсетеді.

    1947 жылы халықаралық өкіметтік емес  ұйым ИСО (Internaion/standart Organzation ISO) құрылды  оның алдына қойған мақсаты  біріңғай әлеуметтік сапаны әзірлеу  оған көп уақыт еңбектену қажет  болды. 1970-1980 жылдары алдынғы қатарлы мемілекеттердегі өндірістік фирмалар сапаны қамтамасыз ететін жүйе жасады. Бұл жүйе аясында мысалы тауарлар мен өнімдердің ақауларының профилактикасы туралы мәселе шешілді. Сойтіп 1986 ИСО МС ИСО 8402-86 “сапа сөздік» халықаралық стандартын жасайды. Ал 1987 жылы «жалпы сапаны басқару және сапалық қамтамасыз ететін стандарттар 9000 сериялы ИСО стандартының кешені жасалды» Бұл кезеңде оны басқару сапасымен айқындайтын сапаға жаңа тұрғыдан қарауға байланыстыруға болады. Сапаны басқару дегеніміз сапаны орындауға қойылатын талаптарды жүзеге асыратын іс әрекет түрлері мен тәсілдері болып табылады.

    Халықаралық стандарттың басты мақсаты   біріңғай әлем мойындаған сапаны қамтамасыз ететін бағалау жүйесінің келісім шартын қабылдау және тұтынушы мен өндірушінің арасындағы қарым қатынасты регламентациялау. 1994 жыл бұл стандарттың ИСО 9 004 - 1, -1, -2, -3, -4 жаңа түрлері шықты. Онда бағдарламалық өнімдердің өңделетін материяалдың қызмет корсететін сапасын қамтамасыздандыратын мәселеге ерекше көңіл бөлінген.

    Бұл жердегі бір ерекшелік қызмет көрсетуші мен қызметті тұтынушы арасындағы көзқарастың бір арнаға тоғысуы өз дәрежесінде белгілі  бір нәтижесін береді. Мұның бәрі сервистік қызмет көрсету кезінде  екі жақтың осы жұмысқа үлкен  мән беруінің маңызы зор екенін көрсетті.

    Фирмаларда  тұтынушылардың мүддесі мен қажеттілігіне  ерекше көңіл бөліп , өздерінің қызметтері туралы жан жақты ақпарат беріп, келеңсіз жағдай болдырмауға тырысу қажет, Сан алуан аспектілерінің бір біріне әсер етуін туризімге байланыты ақпараттық таралуын қарастырайық. Бұл ретте сан алуан ақпарат жарнамалық, статистикалық, әкімшілік байланыс аясындағы функционалдық т.б есепке алынады.

    «Тұтынушылардың заңын қорғау» федералдық заңның баптарына тұтынушыға сатушы туралы өнімнің сапасы туралы объективтік  ақпарат ұсынуы қажеттігі айтылған. Онымен бірге тұтынушылардың ақпаратпен қамтамссыздандыру мәселесі, жалпы алғанда сервистік қызметтің ақпараттық қауіпсіздігіне байланысты мәселесінен де маңызды деп есептейміз. Мәселен сервистік қызметтің ақпараттық қамтамассыздандырудың басқа жақтарын туристік өнім мысалмен қарастырайық.

    Туризм  саласында жұмыс істейтін фирмалар, сервистік мекмелер, кәсіпкерлік  құрылымдар, комерциялық құпия дәрежесін  алған өздерінің қызметтері туралы материялдар мен мәліметтерді құпиялығын сақтауға мүдделі.

    Қауіпсіздік және сапа ақпаратының критери таратушы субъектіге байланысты әр түрлі болуы мүмкін.

    Туризм  туралы ақпаратты бағалаудың әр қилы болуы сан алуан қызығушыға бар  әлеуметтік топтардың көзқарасынан көрінеді. Мысалы туристік фирма мен  мейманхана басшысының білетін ақпарат көлемі клиенттер үшін артық.

    Кез келген қызмет сигменті сияқты туризмде де өндіруші мен туристік қызметті тұтынушының ақпаратты бағалауда  әртүрлі көз қарастар туындауы мүмкін.Жарнамаларда берілген ақпаратка сай көрсетілмеген  сапасыз қызмет келеңсіз ақпараттрды таратады.

    Сапаны  басқарудың отандық тәжірибесін  жинақтай келе осы бағытта талай  жұмыстар істелмегенін сараптадық, бірақ  көп деңгейлік жүйе әлі қалыптаспаған, барлық миханизмдер тиімді жұмыс  істемейді. Біздің тұтынушылар көп жағдайларда өздерінің заңды құқықтарын қолдана бермейді, жәнеде барлық қызмет көрсетушілер де тұтынушылардың құқықты заңын, сертификацияны лицензиялауды орындай бермейді . Қазір бізде сертификация жүйесі жөнге қойылмаған.

                                        Қорытынды 

    Нарықтық  экономика жағдайында, кешенді амал, бәсекені күрделі әлеуметтік-эконономикалық фактор ретінде қарастырады. Бірақ-та, бәсекелестік стратегия, қызмет көрсетуді  ұйымдастырудың жоғары деңгейі мен  пайдалылық мәселесін шешуде әртүрлі. Орындаушы- тұтынушыларға қызмет көрсететін кәсіпорын, мекеме немесе кәсіпкер. Қызмет көрсетулер сипатына ұжымдар, кәсіпорынның нақты бір қызметкері, сервистегі жаңа идея мен технологиядағы генераторлар, менеджерлер мен кәсіпкерлер шығады.Тұтынушы- өзіндік қажеті үшін қызметке тапсырыс беретін немесе тапсырыс беруге ниеті бар азамат. тұтынушылардың қатарына: сатушылыр, клиенттер, тапсырыс берушілер, пайдаланушылар жатады.Функциялық белгілеріне қарап қызмет 2 түрге бөлінеді: материялдық және материялдық емес. Қызмет көрсетудің бірінші тобы материялдың өндіріс саласына, ал екіншісі материалдық емес салаға жатады.

      Өндірісте емес саланың қызмет көрсетуін қосымша анықтайды.Халыққа қызмет көрсету сферасы-халыққа қызмет көрсететін мекемелердің, өнеркәсіптің, жекелеген азаматтардың жиынтығы.Қосымша қызмет - қызмет көрсетуді тұтынушы мен тікелей байланыстағы орындаушының қызметі.

    Қызмет  түлерін мынадай талаптарға бөлуге болады: керекті ресурстармен қамтамасыз ету, орындаудың техникалық процесі, бақылау, сынау, қызмет көрсету процесі, қабылдау.Қызмет көрсету саласы халық шаруашылығының бір бөлігі болып саналады және экономикалық заңдарға бағынады.Сол қаланың немесе елді мекеннің.Қызмет көрсету сферасының экономикалық әдебиеттегі түсінігі: тұрмыстық қызмет, транспорттағы жолаушы және байланыс қызметі, тұрғылықты және коммуналды қызмет, туристік-экскурциялық қызмет, медициналық-санитарлық қызмет, т.б.

    Қызмет  көрсету сферасы басқа экономикалық салалардан ерекшеленеді: материалды шығындар мен амартизацияны қосқанда театрда-13,3%, циркте-17%, концерттік ұйымдарда-3,5%, саябақтарда-2,03%, өнеркәсіпте-82,8%, құрылыста-64,8%. Қызмет көрсетудің тауары-қызмет болып  табылады және өзіне лайықты бағасы да болады. Бірақ мәдени қызмет көрсетулерде үнемі төлем ақы төлене бермейді. 
 
 
 
 
 

                             Пайдаланған әдебиеттер

1. http://stud24.ru/management/onazhajlylyty-strategiyaly-bayttary--damu/106534-314637-page3.html
2. Есимжанова С.Р «Маркетинг» Аматы 2005 жыл