Менеджмент қызмет түрлері

       Өндірісті басқаруды дамытуға XVIII ғасырдағы ірі кәсіпорынға ауысқан өнеркәсіптік революция күшті қозғау салды. Қолөнершінің бармағынан бал тамған шеберлердің орнына көбінесе жөнді мамандығы жоқ жалдамалы жұмысшылар келді.

      Менеджментте басты тұлға, әлбетте, менеджерлер (басқарушы)болады. Менеджерлік қызметтің мәні өзгеріссіз қалады, тек менеджердің функциялары мен оның қызмет әдістері ғана өзгереді.

    Осы заманғы менеджерді қоғамдық өндіріс  жүйесінде былацша көрсетуге  болады: басқарушы, дипломат, лидар, тәрбиеші, жаңашыл (жаңа идеаларды тез қабыцлдайды деген мағынада), адамдық асыл қасиеттерді бойына сіңірген тұлға. Басқарушы- менеджер. Бұл әуел бастан менеджерге тән боп келген дәстүрлі функция. Осы функцияны орындау арқылы менеджер қолына билік тиген қызметкерге айналады. Басқарушы менеджер өз сөзінде тұратын, шыншыл, адал, кең пейілді болуы кереку. Оның жоғары кәсіби дайындығы болуы тиіс әрі іскерлік сұхбатқа машықтануы, яғни дағдылануы қажет.

Оның  зияткерлік көкжиегі (интеллектуальное горизонты) кең болғаны дұрыс (күрделі тұжырымдамалардың мәнің түсіну, дәл талдай білу , тілі бай, оқи білуге, жазуға және т.б. қабілетті болуы. (“Оқу мен жазу туа бітеді, ал береке тағдырдың тартуы” (У.Шекспир)).

      Дипломат  менеджер. Көптеген менеджерлік ептіліктер келіс сөз процедуралармен байланысты болады. Орта және жоғары буын менеджерлері өзінің жұмыс уақытының көбін негізінен адамдық байланыстарды белгілеп, дамытуға, іскерлік байланыстарды тереңдетуге, мәліметтерді бекітуге, дау- дамайларды шешуге, билік өкілдерімен қарым- қатынасты жақсартуға жұмсайды.

    Әр  қилы делдалдық әрекеттерге менеджерлерді  қатынастырудың қажеттілігі артып  келеді. Бұл, әсіресе, көбейіп  келе жатқан халықаралық байланыстарда  маңызды орын алатын дипломатиялық  қабілетті қажет етеді.

    Лидер менеджер. Лидердің міндетті ісі мен менеджердің міндетті ісі бірдей емес. Көбінесе менеджерліктің міндетті ісі ретінде бизнестің материалдық қосалқы жүйесінің қызыметін (ресурстар, процедуралар, өндіріс, технологиялық процестер) қолдауға қажетті кәсіби іс- әрекеттердің жиынтығы ұғылып жүр.

    Лидерлік  функция екі қосылмалы кәсіби- технократиялықтан және эмоциональды- тұлғадан тұрады.

    Тәрбиеші  менеджер. Өндірістік процестер күрделене түсуіне байланысты қызыметкерлерге қойылатын талап күшейіп отыр. Ең алдымен қызыметкерлердің технологиялық эрудициясының көтеру қажет. Осымен қатар олар өмірдегі өнегелік жақтарын (нравственных сторон) жетілдіруі керек. Техника мен технологияның күрделе түскен процесі мамандарды тұрақты түрде кәсіби оқытуды талап етеді.

    Жаңашыл менеджер. Бұл арада менеджердің инновациялық түрі айтылып тұр. ҒТП қарақыны жоғары боып тұрғанда инновацияға (жаңаны енгізу) нем құрайды қараушылық артта қалдырады. Тозған құралдарды ұдайы тәртіпке келтіріп, жаңаны енгізуге жұмсалатын қаражатты үнемдегеннен гөрі жаңа техника мен технологияны өндірісте қолдану еңбектің өнімділігі мен өнімнің сапасын арттыруда әлде қайда тиімді.

    Адам  қасиеті мол менеджер. Ол әлеуметтік сапаларға ие тұлғаны білдіреді. Әр менеджердің өз мінезі бар- өз өзін ұстау тәртіптерінің жиынтығы.

    Менеджмент  бойынша капиталдық еңбек менеджер тұлғасына табылатын сапа мен мінездік сипатының тізбелерін қамтиды. Мысалы, Ф. Тейлор мінсіз менеджерді ақылды, білімді, техниканы жете менгерген, күш- жігерлі, сыпайы, батыл, адал, оң мен солын, яғни жақсы мен жаманды айыра алатын адам ретінде сипаттайды.

    Қорытынды

    Қоғамдағы экономикалық байланыстың дамуы мен өндірістік масштабтың

өсуі басқару  процесін қиындатты. Нарықтық байланыста дамығанға дейін басқару функциялары  универсалды сипатқа ие болды. Өндірісті  басқару өндіріс құралдарының иелері арқылы жүргізіледі, бірақ капиталды концентрациялау процесінде қоғамдық өндірістің жаңа ұйымдық формалары пайда болды, мұның өзі басшылық еңбектің жеке түрлерін басқару функцияларын кеңейтті.

      Басқару объектілері ретінде қоғамдық өндірістің әр түрлі ұйымдық формалары танылады: салалар, бірлестіктер, акционерлік қоғамдар, мекемелер, жеке еңбектік қызмет немесе ұйымдар.

      Дамыған экономика қоғамдық еңбекті нақты пропорцияларда тарату қажеттілігін тудырады. Жеке сферамен өндіріс саласы халық шаруашылығының құрамдас бөлігі бола отырып жеке комплексті құрайды. Сондықтан, өндірісті басқару қоғамдық өндірістік мекемелер мен салалар, сфераларды ұйымдастыру бойынша жоспарланған қызмет.

        Қоғамдық процестерді басқару адамның қарым-қатынастары арқылы жүзеге асырылады. Басқарушылық қарым-қатынастар бірлескен қызметті ұйымдастыру бойынша адамдардың байланыстары. Қоғамдық өндірісті басқарушылық қарым-қатынастарға басқарушылық әсер етуді жүзеге асыру мен дайындау процесіндегі адамдардың әрекеттерін қамтиді. Басқарушылық қарым-қатынастар экономикалық әлеуметтік, саяси және басқа да қоғамдық қатынастармен байланысты.

       Өндірісті басқару қатынастары адамдар тұрғысында көрсетілсе, онда жеке сипатқа ие. Егер басқару нақты экономикалық жүйелермен байланысты болса, жүйеішілік қатынастар пайда болады.

     Менеджменттің тағы бір анықтамасына сәйкес оның жұмыс істеу міндетіне жататыны - қолда бар адам мен материалдық ресурстар негізінде тиімді кәсіпорын құру.

        Қазақстанда менеджменттің қолданылуы оның методы мен қолданылу сферасынан көрінеді.

        Осылардың ішінде ілгерілеген  маңызды үрдіс бұйрықты экономикаға  айналу, нарықтық жүйенің қалыптасуы, базалық басқару әдісімен байланыстылығында  еді.    
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Ахметов К.Г. «Өндіріс менеджменті» - Орал .2001г.
2. Баймұхашева М. Қ.   Кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру Оқу құралы. Атырау, 2004ж.
3. Бобрыщев Д.Н. Основные категориитеории управления. М.: 1988
4. Гвишиани Д.М. Организация и управление. М. Наука, 1972-535 ст.
5. Герчикова В.Е.  «Менеджмент» -М:1998г.
6. Глухов В.В.  «Основы менеджмента» - М., 2000г.
7. Грузинов В. П, Грибов В. Д. Экономика предприятия. Финансы и статистика. Москва, 2001г.
8. Жолдасбаева Г. Ө. Кәсіпорын экономикасы. «Экономика». Оқу құралы. Алматы
9. Макаров С.Ф. Менеджер за работой.-М., моладая гвардия, 1989. 
10. Мейірбеков     А. Қ,  Әлімбетов Қ. Ә. Кәсіпорын экономикасы «Экономика». Алматы, 2003ж.
11. Нұрғалиев К. Р. Қазақстан экономикасы.. «Қазақ университеті». Алматы, 1999ж.
12. Сәбден    О.,  Тоқтанова А.  Шағын кәсіпкерлікті басқару. «Білім». Алматы,  2002ж.
13. Старобинский З.Е. «Как управлять персоналом». – 1997 г.
14. ҚР-сы Президентінің 1997 жылы 6 наурыздағы «Шағын кәсіпкерліктің дамуына мемлекеттік қолдау көрсетуді күшейту және белсендіру шаралар туралы» жарлығы Казахстанская правда. 1997ж.
15. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік. «Экономика». Алматы, 2003г.