Кәсіпорынның өндірістік және ұйымдастырушылық құрылымы

Ұйым - белгілі бір ниеттер мен мақсаттарды орындау үшін кұрылған және ережелердің ресми құрылымымен, биліктік қатынастармен, еңбек бөлінісімен, шектеулі қабылдаумен сипатталатын ұжым түрі. Термин қазіргі қоғамның әлеуметтік өмірінің барлық аспектілеріне енетін ірі көлемді немесе «күрделі» ұйымдарға қатысты қолданылады.өзара байланысты ерекше максаттарға жетуге және жоғары формалданған құрылымдардың қалыптастырылуына бағытталған әлеуметтік топ. Бұл - іскерлік кәсіпорындар, мектептер, ауруханалар, шіркеулер, түрмелер, армия, саяси партиялар, кәсіподактар, т.б.

ҰЙЫМНЫҢ ҚАРЖЫ ҚЫЗМЕТІ — ұйымның меншікті қаражатын, оның кірісін қалыптастыру, экономикалық қызметті қаржыландырудың қарыз көздерін тарту, осы қызмет барысында құралатын табысты бөлу, оны ұйымды дамыту мақсатына пайдалану. Экономикалық қызметті дамыту оның тиісінше қаржымен қамтамасыз етілуін, яғни бастапқы капиталды талап етеді, бұл капитал ұйым құрылтайшыларының салымынан құралады және жарғылық капитал нысанын қабылдайды. Бұл кез келген ұйым мүлкінің құралуының аса маңызды көзі болып табылады. Жарғылық капиталдың құралуының нақты тәсілдері ұйымдық-құқықтық нысанның таңдалуына байланысты. Ұйымды құру кезінде жарғылық капитал негізгі қорларды сатып алуға айналым қаражатын қалыпты өндірістік-шаруашылық қызметті жүргізу үшін қажетті мөлшерде құралады, лицензиялар, патенттер, ноу-хау сатып алуға салынады, оларды пайдалану табыс құраудың маңызды факторы болып табылады. Нарық жағдайында істейтін Ұйымның қаржы қызметінің негізгі шарттары: бастапқы капитал өндіріске салынады, осы өндіріс барысында өткізілген өнімнің бағасымен тұлғаланатын құн жасалады. Өнім өткізілгеннен кейін ол ақшалай нысанға — өндірілген тауарларды өткізуден ұйымның есептесу шотына түсетін ақшалай түсім нысанына ие болады. Ақшалай түсім — әлі табыс емес, бірақ өнімді өндіруге жұмсалған қаражаттың орнын толтыру және ұйымның ақша қорлары мен сақтық қаржы қорларын жасақтау көзі. Негізгі өндірістік қорлар мен бейматериалдық активтердің тозуы ақшалай нысанды қабылдағаннан кейін тозымпұлдық аударым түрінде құралатын қордың жасақталуымен байланысты. Жасалатын тауардың материалдық негізін шикізат, материалдар, сатып алынатын жиынтықталмалы бұйымдар, дүмбілзаттар құрайтындықтан, олардың құны басқа материалдық шығындармен, негізгі өндірістік қорлардың тозуымен, жұмыскерлерге төленетін жалақымен қоса, өзіндік құн нысанын қабылдайтын ұйымның өнімді өндіруге жұмсайтын шығындарын құрайды. Ақшалай түсім түскенге дейін бұл шығын ұйымның ақшалай қаражаты есебінен қаржыландырылады және өндіріске алғы төлем] (аванс) ретінде салынады. Тауарларды өткізуден ақша түскеннен кейін айналым қаражаты қалпына келеді, ал ұйымның өнімді өндіруге жұмсаған шығынының орны толтырылады. Шығынның өзіндік құн ретінде оқшаулануы өнімді өткізуден алынған ақшалай түсім мен жұмсалған шығынды салыстыруға мүмкіндік береді. Қаражатты өнім өндіруге салу таза табыс алуды көздейді, егер ақшалай түсім өзіндік құннан асып түсетін болса, онда ұйым оны пайда түрінде алады. Пайда мен тозымпұлдық аударым өндіріске салынған ауыспалы айналым қаражатының нәтижесі болып табылады және ұйымның меншікті қаржы ресурстарына жатады, бұл ресурстарға ұйым дербес билік жүргізеді. Тозымпұлдық аударым мен пайданы нысаналы мақсатқа тиімді пайдалану өнімнің кеңейтілген негіздегі өндірісін жаңалауға мүмкіндік береді. Тозымпұлдық аударымның мақсаты — негізгі құрал-жабдықтар мен бейматериалдық активтердің ұдайы өндірісін қамтамасыз ету. Тозымпұлдық аударымнан өзгеше түрдегі пайда ұйымның билігінде түгелдей қалмайды, оның едәуір бөлігі салық түрінде бюджетке түседі, мұның өзі алынған таза пайданы бөлуге байланысты ұйым мен мемлекет арасында туындайтын қаржы қатынастарының тағы бір аясын айқындайды. Ұйымның билігінде қалатын пайда — оның қажеттерін қаржыландырудың көп мақсатты көзі, дырудың көп мақсатты көзі, бірақ оның пайдаланылуының негізгі бағыттарын қорлану мен тұтыну ретінде айқындауға болады. Пайданы қорлану мен тұтынуға үйлесімді бөлу ұйым дамуының келешегін айқындайды. Тозымпұлдық аударым мен қорлануға жұмсалатын пайда ұйымның ақша ресурстарын құрайды, бұл ресурстар өндірістік және ғылыми-технологияны дамуға, қаржы активтерін құрауға — бағалы қағаздар сатып алуға басқа ұйымдардың жарғылық капиталына салуға пайдаланылады. Пайданың бір бөлігі тұтынуға жұмсалады, соның нәтижесінде ұйым мен осы ұйымда жұмыс істейтін және жұмыс істемейтін адамдармен де арадағы қаржы қатынастары туындайды. Ұйымның қаржы қызметі қатынас ретінде экон. қызметтің бір бөлігі болып табылатындықтан ол бейкоммерц. ұйымдар үшін қаржы ресурстарын ұтымды пайдалану, коммерц. ұйымдар үшін өзін-өзі қаржыландыру, қаржы-шаруашылық қызметінің қорытындыларына мүдделілік, оның нәтижелері үшін жауапкершілік Ұйымның қаржы қызметін бақылау қағидатына негізделеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 тарау. Кәсіпорынның өндірістік және ұйымдастырушылық құрылымдарының теориялық

1.1 Кәсіпорындағы өндіріс және өндірістік құрылым мәні,

мазмұны......................................................................................................

1.2 Кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымы – тиімді басқарудың негізі.....................................................................................

1.3 Кәсіпорынның өндірістік және ұйымдастырушылық құрылымдарының шетелдік тәжірибесі................................................

2 тарау. «Қазақалтын» тау-кен металлургиялық концерні» акционерлік қоғамының

2.1 «Қазақалтын» ТМК» АҚ жалпы сипаттамасы және қаржылық-шаруашылық

2.2 «Қазақалтын» ТМК» АҚ өндірістік құрылымын талдау................

2.3 «Қазақалтын» ТМК» АҚ ұйымдастырушылық құрылымын

талдау........................................................................................................

3 тарау. Өндірістік және ұйымдастырушылық құрылымдарды жетілдіру жолдары

3.1 «Қазақалтын» ТМК» АҚ өндірісін және өндірістік құрылымын

3.2 «Қазақалтын» ТМК» АҚ ұйымдастырушылық құрылымын жетілдіру жолдары...................................................................................

Қорытынды............................................................................................................

Пайдаланған әдебиет.............................................................................................

Қосымшалар...........................................................................................................

КІРІСПЕ

Жалпы, өндіріс, өнімді шығару кез-келген экономиканың негізін құрайды.

Казіргі таңда Қазақтан Республикасының нарықтық экономикаға көшудің өтпелі

Меншік фирмалары өзгеріп оларға сәйкес кәсіпорындардың құрылымдары

Нарықтық экономика уақытында кез-келген кәсіпорын, ұйымның басты мақсаты

Кез-келген кәсіпорын тиімді әрекет жасауы үшін оның дұрыс

Курстық жұмыстың практикалық тарауында мен «Қазақалтын» тау-кен металлургиялық

«Қазақалтын» тау-кен металлургиялық концерні» - республиканың алтын өндіру

Мен «Қазақалтын Тау-кен металлургиялық Концерні» АҚ қаржылық жағдайын,

Курстық зерттеудің міндеттері болып келесілер табылады:

кәсіпорынның өндірістік және ұйымдастырушылық құрылымындарынның теориялық аспектілерін зерттеп

«Қазақалтын тау-кен металлургиялық концерні» АҚ сипаттама беру,

«Қазақалтын тау-кен металлургиялық концерні» АҚ – ң құрылымын

«Қазақалтын тау-кен металлургиялық концерні» АҚ – ң құрылымын

кәсіпорының дамуы үшін жаңа жобаны ойлап табып,

1.КӘСІПОРЫНДАҒЫ ӨНДІРІСТІК ЖӘНЕ ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМДАРДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1.1 Кәсіпорындағы өндіріс және өндірістік құрылым мәні, мазмұны

Кәсіпорын дегеніміз негізі арнайы ұйымдастырылған еңбек коллективі болып

Ұйым өндірістік-техникалық бірлікке, ұйымдастырушылық-әкімшілік және шаруашылық дербестікке ие.

Схема 1

Өндірістік кәсіпорын

Ішкі орта

Адамдар

(қызметкерлер)

ӨНДІРІС

Іс-әрекет нәтижесі

ӨНІМ

Схемада көрсетілген ұйымның ішкі ортасы дегеніміз- бұл адамдар,

Ал ұйымның сыртқы ортасы- бұл өнім тұтынушылары, өндірістік

Өндірістік ұйымдар

Өндірістік ұйым– экономиканың негізгі буыны

Яғни, кәсіпорындар, олардың ұжымдары салық және территориалдық комплекстерді

Шаруашылық басқару жүйесінің барлық деңгейлердегі мақсаты бір -

Жалпы, кәсіпорын құрылымында екі өзара байланысты және бір-бірін

лқтыратын құрылымды бөліп көрсетеді: өндірістік және ұйымдастырушы-

лық. Бұл құрылымдар келесі бөлімде толық зерттеліп көрсетіледі.

Кәсіпорындағы өндіріс – бұл кез- келген ресурстарды өнімге

Әрбір өндірісті үш бөліктен: ресурстар, өнім және өндірістік

өнім” жүйесі болып табылады.

Схема 5

“Ресурстар - өнім” процесінің моделі

Жұмысшылар

Энергия

Материалдар

Ресурстар

Өндірістік құрылыстар, Құрал-жабдықтар

Өндірістік

процесс

Бұйымдар және қызметтер

Өнім

Ресурстар- негізінен айнымалы шығындарды көрсететін өндіріс ресурс-

тары, элементтері ретінде  анықталады. Айнымалы шығындар- өндіріс көле-

міне пропоционалды өзгеретін шығындар. Бұл шығындарға негізінен матери-

алдар, еңбек күші мен энергиядан құралатын ресурстар жатқызылады.Осы

дың көлемімен жүзеге асырылады.

Өнім кәсіпорынның іс-әрекетінің бағыттарын көрсетеді. Өндірістік қаре-

кеттің бастапқы мезеті болып өнімнің керек түрі мен

лып табылады.

Нарықтық жағдайының және фирманың қаржылық жағдайының өзгеруі қарекеттің

Процесс- бұл:

- материалды өңдеудің әрбір қадамының аяқталуының алдындағы әрекет-

тер мен операциялар жүйесі;

- қажетті нәтижелерге жету үшін керек уақыт

немессе бірнеше тәсілдермен әсер етіп өңдеу;

Өндірістік процесс қарапайым және кең номеклатурадағы өнімді өндіру

Өндірістік процесс фирма операцияларының деңгейіне байланыссыз өз-

гермейтін тұрақты шығындарға қатысты элементтерден тұрады.

Тұрақты шығындар- бұл өндіріс көлеміне тәуелді емес шығындар.

лы: салықтар, сақтандыру төлемдері, әкімшілік ұжымның еңбекақысы, энер-

гияға кеткен шығындар, амортизациялық аудармалар, өндірістік құрылыстар мен

ры өндірістік процесті қамтамасыз етеді /2, 94-96 б/.

Үстеме шығындар- бұл нақты бұйымды жасауға кеткен шығындарға

Өндірістік жүйені реттеу екі жолмен іске асырылады:

- іске қосу қарқыны, құны, сапасына қатысты ресурстарды

нәтижесінде айнымалы шығындар ретке келеді.

- оның элементтерін ауыстыру нәтижесінде процесті өзгерту. Бұған

жалпы жүйеге қатысты тұрақты шығындарды реттеу жолымен келеді.

Өндіріс мазмұнын келесі үш шартты қажет ететін еңбек

тайды:

- Мақсатқа лайықты жұмыс немесе еңбек;

- Еңбек заты, яғни адам рационалды қарекеттің

- Еңбек құралдары ( машиналар, құрал-жабдықтар, құралдар, олардың

Материалдың өндірістің өнімі- бұл еңбек пен табиғат заттың

нан тұратын материалдық игілік.

Қазіргі өндіріс ғылыми-техникалық революция жағдайында дамуда. Оның негізгі

Әр өнеркәсіп фирмасы өз өндіріс жүйесіне ие. Өндіріс

дың нәтижесінде тауар мен қызметтер шығаратын әрекеттерді

Фирманың өндірістік қарекетің толық жүйесі операциялық жүйе деп

лады.

Өндірістік жүйені басқару бұл- барлық өндіріс процесін саналы

- кәсіпорын іс-әрекетінің бағыттарын және жалпы стратегиясын

және іске асыру;

- өндіріс процесін жасау, өндірісті қуаттылықтар орналасуы

шешімдер қабылдау, кәсіпорынды жобалау, өнімді жобалау, жұмыс

жасау стандарттары мен нормаларын кіргізуді қосатын өндірістік жүйе-

ні жасау және кіргізу;

- жүйенің ағымның қызмет етуін жоспарлау және

реттелген және тиімді жоспарлауды, тапсырыстардың маршруттарын

бекіту, күнтізбелік мерзімдерін анықтау, диспетчерлеу және материал-

дар, бұйымдар және өнімдер ағынын басқару;

Өндірістік жүйе өндірістік бірліктерден тұрады. Ал олар

лімшелерден тұрады.

Өндірістік бірлік- жалпы ұйымдағы белгілі бір міндеттердің атқарылуы

Бөлімше, цех, телім, бөлім- белгілі бір технологиялық немесе

тырушылық функцияларды немесе белгілі бір әрекет түрін іске

не іске асырылуы үшін жауап беретін өндірістік бірлік.

Өндірістік бөлімше, цех, телім- тікелей өнім өндіруді іске

сіпорын бөлігі.

Көмекші бөлімше- өндірістік бөлімшелер үшін жөндеу жұмыстары, мате-

риалды тасымалдау, сақтау сияқты қызметтерді атқарады /4, 85-87б/.

Әр кәсіпорын өндірістік бөлімшелерден тұрады: цехтар, телімдер, қызмет

Өндірістік бөлімшелер мен ұйымдар комплексі, олардың саны, олар

сындағы өзара қарым-қатынас, жұмыскерлер саны кәсіпорынның жалпы құ-

рылымын құрайды.

Өндірістік бөлімшелердің құрамы мен қуаттылығын, олардың өзара қа-тынасы

Схема 6

Кәсіпорынның өндірістік құрылымы

Телім

Басшысы

Телім

Басшысы

Телім

Басшысы

Жұмысшы

Жұмысшы

Жұмысшы

Рационалды өндірістік құрылымды жасау келесі тәртіппен жүзеге асырылады:

- кәсіпорын цехтарының құрамы, олардың

шығару үшін қажетті қуаттылық деңгейі анықталады;

әр цех пен қойма көлемдері талады; есептелінеді, кәсіпорынның

кәсіпорын ішіндегі барлық транспорт қатынастары, олардың сыртқы жолдармен

өндірістік процесс жүруімен қатар еңбек заттарының цехтар арасында

Өндірістік бөлімшелерге негізгі өнім, құрастырушы бөлшектер, материалдар мен

Жұмыскерлерге қызмет көрсететін бөлімшелерге тұрғын-коммуникал-

дық бөлімдер, олардың қызметтері, ас үйлер, асханалар, бала-бақшалар,

наторилер, пансионаттар, демалыс үйлері, медициналық бөлімдер, спорт қо-

ғамдары, жұмысшылар, қызметкерлердің өндірістік квалификациясын жо-

ғарлатумен айналысатын оқу орындары жатады.

Кәсіпорынның өндірістік құрылымы цехтар мен қызмет бөлімшелерінің құрамын

Концерннің өндірістік құрылымы концернге кіретін фирмалар немесе кәсіпорындар

рілген өнім ерекшеліктеріне байланысты /6, 31-36/

Кәсіпорын өндірістік құрылымның басты элементтері болып жұмыс орындары,

Кеңістіктегі ұйымдастырудың алғашқы буыны болып жұмыс орны та-

былады.

Жұмыс орны деп қажетті құрал-жабдықпен және ұйымдастырушылық-техникалық құралдарммен

Жұмыс орын қарапайым және комплекстік болуы мүмкін. Қарапайым

Жұмыс орын стационарлы және қозғалмалы болуы мүмкін. Стационарлы

Жасалынып отырған жұмыстың ерекшелігіне қарай жұмыс орындары арнайы

Жұмыс орындарының мамандану деңгейіне, санына олардың жұмыс уақытының

Жұмыс орының деңгейінде өнімділікті жоғарлатудың негізгі факторла

ры қолданылады.

Телім- бірқатар ерекшеліктер бойынша топталған жұмыс орындар қатарын

Өндірістік телімде жұмысшылармен қатар басшы-телім мастері бола-

ды.

Өзара технологиялық қатынастармен байланысқан телімдер цехтар болып қосылады.

Өндірістік телімдер негізгі және көмекші болып бөлінеді.

Негізгі өндірістік учаскелер технологиялық және принциптер бойынша жасалады.

Технологиялық принцип бойынша ұйымдастырылған телімдерде тек бірқатар операциялар

Пәндік принцип бойынша ұйымдастырылған телімдерде операция-

лардың бір ғана түрі емес, жалпы технологиялық процесс

Қосымша өндірістік телімдер негізгі өндірістік учасклердің прин-

циптерімен құрастырылады. Қосымша телімдерге металл өңдеу және энергетикалық

Кәсіпорынның негізгі құрылымдық өндірістік бірлігі болып цех табылады.

Цехті басшы басқарады, ол өндірістік процесті ұйымдастырып, оның

лары, мастерлер, цехтік бюролардың басшылары көмектеседі. Цехтер мен

Машина құрылысында цехтар негізгі төрт топқа жіктеледі:

Негізгі цехтар. Мұнда сатуға арналған өнімді дайындау операциялары

Көмекші цехтар. Бұлар- құрал-жабдық моделін, ремонт жасау, энергетикалық

Қосымша цехтар- металл қалдықтарын қайта өңдеу және утилизациялау

Өнімді тараға салу, тұтынушыға дайын өнімді жіберу цехтары.