Ғаламтордағы PR

 

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Журналистика  факультеті

Қоғаммен  байланыс кафедрасы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ғаламтордағы PR

 

 

 

 

                                         

                                            Орындаған: Абділдақызы А .

                                                               Тексерген:   Сәдуақасов А.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алматы 2012

 

 

Жоспар:

 

І.   Кіріспе

 

ІІ.  Негізгі бөлім

 

1. Қоғаммен байланыс түсінігі
2. Ғаламтор  -  PR-ды дамыту орталығы
3. Ғаламтордағы  PR-дың негізгі бағыттары

 

 ІІІ. Қортынды

 

 ІV. Пайдаланылған әдебиеттер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ғаламтордағы  PR

 

ХХІ ғасыр  – жаңа технологиялар кезеңі. Осы  дәуірде нарық, сауда, білім, ғылым  және т.б. сынды салалар дамуда. Ашылып жатқан жаңалықтар, нарықта пайда  болып жатқан жаңа тауар өнімдері мен қызмет түрлерінің саны күн санап  өсуде.  Жаһандану процесі үздіксіз жүріп жатқан мұндай ортада сенімсіздік  те орын алуда. Себебі, сапалы тауар  мен қызметпен қатар, сапасы көңілге  қона бермейтін тауарлар да шығарылуда. Дәл осындай кезде нарықта  PR маманының орны аса қажет болып табылады.

Олай болса, PR маманының қызметі қандай? Бұл  сұраққа жауап бермес бұрын, PR дегеніміз  не екенін жетік түсініп алайық.

Қоғаммен  байланыс (PR) – халық пен мекеме немесе үкімет арасында сенімді қарым-қатынас қалыптастырады және әрқашан шынайы, сенімді ақпаратпен қамтамасыз етеді. Өйткені, ақпарат PR-менеджердің негізгі құралы. Яғни, PR – шешім қабылдауға көмектесетін бірден – бір фактор.

Демек, PR-маман  мекеме мен оның қызметін, тауарларын қолданатын тұтынушының арасындағы байланысты орнатушы тұлға.

PR-маманға тән қасиеттер:

• Интеллект;

Тыңдау, түсінуге деген құштарлық, сендіру  таланты.

• Жаңашылдық;

Дәстүрлі PR құралдарынзаманауи талаптарға сай  шебер пайдалану.

• Шешендік;

Өз  ойын сауатты жеткізу қабілеті.

• Объективті көзқарас;

Мақсатқа  және оның құрамдас бөліктеріне объективті қарау.

• Күйзеліске төтеп бере білу;

Әрқашан позитивті ойлау.

• Эрудиция.

 

Қоғаммен  байланыс¹ – компания немесе ұйымның абырой беделін белгілі бір деңгейден түсірмей, тұрақты ұстап тұру үшін компаниялар (ұйымдар) мен қоғамдық топтар (стейкхолдерлер) арасындағы ақпараттарды бақылау басқармасы. Демек, PR-маманның ең негізгі қызметі – қоғам мен ұйым арасында қарым-қатынас орнату.

Мұндай қызмет біздің елімізде пайда болғанына  көп болған жоқ. Егер тарих беттеріне  үңілсек, PR Қазақстанға 1990 жылдары келді. Ол кезде PR тек баспасөз маслихаты, брифинг, баспасөз турларымен шектелетін. 1994 жылдан бастап халықаралық PR-агенттіктер  ашыла бастады. 2000 жылдардан конференция, дөңгелек үстел, тренинг пен семинарларға деген сұраныс артты. Ал, қазіргі  жаһандану кезеңінде ғаламтордағы  PR-ға сұраныс күннен-күнге артуда.

PR ақпарат еркіндігіне негізделетін инновациялық басқару жүйесі ретінде түрлі жобаларды ақпаратпен қамтамасыз етеді. Оның мақсаты – ортақ көзқарастар мен мүдделерді анықтау, сенімділік қалыптастыру, өзара түсіністікке қол жеткізу, екі жақты қарым-қатынаc орнату.

Қоғаммен байланыс бағдарламасының  негізгі міндеттері: адамдар арасындағы қарым-қатынас жолдарын жақсарту, екі  жақты ақпарат ағымын, түсіністікті қалыптастыру, ұйымның басшылығын қоғамдық пікір турасында ақпаратпен қамтамасыз ету, басшылықтың қызметін халық  мүддесіне қарай қамтамасыз ету, БАҚ-пен жұмыс жасау, ұйымның имиджін  нығайту және т.б.

PR - өзінің  міндетін атқару барысында шын  ақпаратқа негізделеді, адамдарға  белгілі бір көзқарасты ұстану, қайсыбір пікірлер мен идеяларды  қабылдауды ұсынады, міндетті  түрде екі жақты байланыс тетіктерін  жолға қоюды ұйғарады.

Уақыттың  өтуіне қарай, заманның талабы да, талпынысы  да алға басуда. Ақпарат ағаны уақыт  өткен сайын жаңа форманы иеленіп  келеді. Осыған сай, ақпарат легі де тарылып, қайнар көздерін өзгертуде. Адамдар  да мәліметтерді жаңа арналардан алады. Мысалы, бұрын халықтың барлығы жаңалықты  газет-журнал, радиодан алса, қазір  жұртшылықтың көпшілігі ғаламтор жүйесі пайдаланады. Сәйкесінше, ғаламтор жүйесінде  өмір жандана түсуде.

Ақпарат, музыка, сурет түрлі кескіндер іздеуде  интернет таптырмайтын құралға айналуда. Тіпті, жұмыс та ғаламтор арқылы орындалатын  бұл заманда PR-да ғаламторда өз орнын тапқан.

 

¹ Қ.Домбай «Қазақстандағы шіренбеген PR немесе компанияны жарнамасыз қалай көтеруге болады».- Алматы. – 2010. 28-30б.

 

 

Ғаламтордағы PR – өз бастауын 1990 жылдардан алады. Дегенмен, елімізде ол тек 2001-2004 жылдары  пайда бола бастады.

Қазіргі уақытта  ғаламтордағы кәсіби PR-мен бірқатар мекемелер айналысады. Олар:«Михайлов және серіктестері», «Кузьменков және  серіктестері» және т.б. сынды мықты компаниялар.

Ғаламтордағы PR-ға¹ мамандандырылған компаниялар саны өте аз. PR-қызмет нарығында қазіргі кезде атап өтетін көшбасшылар жоқтың қасы. 

Дегенмен, ғаламтордағы PR-қызмет жақсы дамыған. «Positive PR-дың» директоры Яна Аршинованың айтуы бойынша, компанияның қызметіне көбінесе жүгінетін hi-tech стильді мекемелер, құрылыс компаниялары, туризм, қаржы сферасы, автокөлік нарығы және фармацевтика.

PR–агенттіктер  өз жұмысын жыл бойы, тоқтаусыз  атқарады. Жұмыс қарқынының баяулайтын  кезеңі – жаз және қаңтар  айлары болып табылады. PR акциялар 2 аптадан – 1 айға дейін жалғасуы  мүмкін. Белгілі мақсатты көздейтін  PR-кампаниялар  бірнеше айға  дейін жалғасуы мүмкін. Әрбір  іс-шараның бағасы тапырыс берушінің  бюджетіне қарай,  жеке есептеледі. PR-шаралардан бөлек, агенттіктер  тренинг, дағдарысқа қарсы іс-шаралар  және абоненттік қызмет көрсету  сынды жұмыс атқарады.

Онлайн режиміндегі  БАҚ-пен жұмыс жасайтын PR-мамандарының жұмысы оффлайн режиміндегі аудиториямен атқарылатын қызметке ұқсайды. Мысалы: жаңалыққа деген мүмкіндік және құштарлық, аналитикалық мақала, қаржылық есеп беру, пресс-релиздар, тұтынушылардың өткінші тауарға, қызметке айтар  ойлары.

PR-мамандарының  негізгі қызметтерінің бірі –  журналисттер аудиториясына қызықты  фактілер мен сандарды анықтау.  БАҚ-тың ішкі жұмысының логикасын  білу арқылы PR-мамандар мақсатты  аудиторияны анықтайды, бағалы  мақаланы  артық күш салмай, БАҚ-қа  тегін беріп жібере алады. Бұл  тек қаржыны үнемдеп қана қоймай, PR-маманның қызмет сапасын көрсетеді. 

Жақсы жетістіктерге  жету мақсатында әр PR- компания жеке салаға арнап, БАҚ-қа ең қызықты жаңалықтар рейтингін құрады. Тіпті болмаса, БАҚ-қа кадрлық өзгерістер жайлы  хабарлап отырады.

Қазіргі уақытта  ғаламторлық PR әдістер де бар. Мысалы, Victory S.A. компаниясы коммьюнитидің бірнеше  түрлерін таныстырады: жасырын сауалнамалар, розыгрыш, онлайн-конференция және т.б.

Жүйеде PR құралдарын қолдану көбінесе PR қызмет көрсету  сынды өзінен - өзі өрбиді. Қалай  болғанда да, интернет – ресурсты БАҚ  ретінде қарастыруға болады және онымен жұмыс қарым – қатынасы күнделікті шығатын газеттің журналистімен  тең дәрежеде қалыптасады.

Кәсіби мамандардың  тақырыптық форумдарға қатысқаны, әрине, басқаша қарым – қатынас түріне енеді. Мұндай форумдарда олар көпшіліктің  сеніміне кірулері керек. Себебі кейін  олардың ойларына басқа аудитория  иланады.

Кез-келген жағдайда, интернет–кампания  тек  коммуникациялық стратегия қатарына ене алғанда ғана, эффективті бола алады.

Паблик рилейшнз – маркетингтік коммуникацияның  қатарына енеді. PR – дың негізгі мақсаты - алмасып жатқан ақпараттың ортасында жүрген адамдар арасында түсіністік қалыптастыру; мекеме мен қоғам арасындағы коммуникацияны басқару болып табылады.

PR – мақсатты  аудиторияға¹ бағытталған комплексті және мақсатқа бағытталған жұмысты талап етеді. PR құралдарын қолдану компанияға өз абыройын басқаруға, кризистік жағдайларды жоюға және алдын – алуға, стратегиялық мақсаттарға қол жеткізуге, маркетингтік сұрақтарды шешуге және коллектив жұмысын жақсартуға мүмкіндік береді.Интернеттің дамуы, оның коммуникацияның жаңа арнасына айналуы интернеттегі PR жайлы айтуға мүмкіндік беруде.

Интернет -  салыстырмалы түрде жаңа, белсенді даму үстіндегі бұқаралық коммуникация құралы. Интернет ешкім басқара алмайтын, билей алмайтын «жүйенің жүйесіне»  айналған. Оның құрамына 100 мемлекеттегі 100 000 астам жүйе кіреді. Басқа мемлекеттермен орналылған байланыс әлемнің 180 мемлекетіне электронды почта жіберуге мүмкіндік береді.Коммуникация құралы ретінде ол үлкен басымдылыққа ие. Коммуникация каналы ретінде интернеттің өзіне тән ерекшеліктері де бар.

Паблик рилейшнз – маркетингтік коммуникацияның  қатарына енеді. PR – дың негізгі мақсаты - алмасып жатқан ақпараттың ортасында жүрген адамдар арасында түсіністік қалыптастыру; мекеме мен қоғам арасындағы коммуникацияны басқару болып табылады.

 

¹Герасимюк Т., Соломонович Т., «Интернет как среда и инструмент реализации Паблик Рилейшнз», Москва, 2002. – 157 -165с.

Интернет  – коммуникацияның дәстүрлі емес түріне жатады және орталықтандырылған мекемелік структурасының жоқтығымен сипатталады. Осы қасиеті интернетте цензураның болмауына және дәлелденбеген  ақпараттың болмауына әсер етеді. Ғаламтор топтың іс- әрекет механизміне ұқсайды. Бұл механизм психотехнологияны  пайдалана отырып, PR-кампаниялар  жасағанда өте тиімді саналады. 

Бұл арна жылдамдығымен  де ерекшелінеді. Осылай, бір сайтта пайда болған ақпарат мыңдаған желілермен, тіпті, басып шығарушылармен көшіріліп  алынуы мүмкін.

Ғаламтордың бұл айырмашылығы, жіберілген хабарлама  жағымды орта қалыптастыруында. Сауатты  жазылған хабар толыққанды өзі тарап, артық материал және қаражат жұмсамай таратады. 

Интернет  жеке бір мақсатты аудиторияға әсер етіп, сол аудиториямен жұмыс жасауға  мүмкіндік береді. Сол арқылы PR-маман  жеке тұлғаларға арналған PR-ықпал ету  жолдарын қарастырады. Мақсатты аудиторияны  бөліп алу өте маңызды. Себебі, сол арқылы коммуникация одан әрі  берік құрылады, мақсатқа тезірек  жетуге мүмкіндік туғызады.

Мақсатты  аудиторияны белгілеп алу, коммуникацияны аса эффективті құрастыруға  және мақсатқа тезірек жетуге мүмкіндік  береді.  Коммуникативті аспектілерді қарастырар болсақ: егер реципиент  жайында мол ақпарат болса (оның көзқарасы, білімі, құндылығы, жіберілген хабарламаға беуі мүмкін жауабы), онда коммуникация өте жақсы атқарылады. Реципиентке кандай да бір нәрселерді дәлелдеп, коммуникативті кедергілерден  арылу үшін хабарлама кімге жіберілгенін жақсы білу керек: ол сәтті хабарлама  кілтін құрастыруға және коммуникация арнасын таңдауға көмектеседі. Интернет таргетинг механизмін қолдануға  мүмкіндік беретін бірден – бір  коммуникация арнасы. Таргетинг –  мақсатты аудиториядан критерийге сәйкес келетін бөлігін бөліп алу  арқылы әсер ету болып табылады.

Интернет–аудиторияны  зерттеу барысында белгілі болғаны, ғаламтордың көп бөлігін шешім  қабылдайтын аудитория алатыны  белгілі болды.

Интернеттегі  коммуникация – интерактивті. Бұл  екі жақтың да бір–біріне әсер ету  мүмкіндігі бар екенін көрсетеді. Интерактивтілік  – аудиториямен тікелей диалог жүргізу  мүмкіндігі.

Бұған қоса, интерактивтілік кері байланыс орнатуға, болған жағдайда дұрыс сараптауға жағдай жасайды.

Ғаламтордағы  аудиторияның ақпарат алуға қамданғаны,  PR – материалды позитивті қабылдауға көмек береді.

Интернет  – глобальды виртуальды электронды нарық. Оның қандай да бір территориялық  немесе маусымдық шегі жоқ. Әрине, PR–жолдау  жасағанда тұтынушының аймақтық, болмаса қалалық  локальды ерекшеліктерін ескерген жөн. Дегенмен, интернеттегі PR–стратегия нақты айқындалған  географиялық қамтуды, маусымдық уақыт.

Бұған қоса, интерактивтілік кері байланыс орнатуға, болған жағдайда дұрыс сараптауға жағдай жасайды.

Ғаламтордағы  аудиторияның ақпарат алуға қамданғаны,  PR – материалды позитивті қабылдауға көмек береді.

Интернет  – глобальды виртуальды электронды нарық. Оның қандай да бір территориялық  немесе маусымдық шегі жоқ. Әрине, PR–жолдау  жасағанда тұтынушының аймақтық, болмаса қалалық  локальды ерекшеліктерін ескерген жөн. Дегенмен, интернеттегі PR–стратегия нақты айқындалған  географиялық қамтуды, маусымдық уақыт  аралығын және аудитория спецификасын дәл қамтуға көмек беретінін  естен шығармаған жөн.