MS-DOS операциялық жүйесі

    SP немесе SS құрайтын регистірлерінің өзгерісі өтетін болса,процедураны пайдалануға болмайды.

 

MS DOS процедурасы.

Procedure MS DOS (Var Regs:Tregisters);

MS DOS функциясын шақыру  жүзеге асырылады ($21 бөлу номерімен  Intr процедурасын пайдаланумен эквивалентті).

Regs-тіркеу туралы ақпаратты құрайды.

Tregisters-ауыспалы типі, процедураны орындау алдында бұл мәліметтер тіркеуге жүктеледі, процедура орындалған соң сақталатын тізімдер осы ауыспалыға орналастырылады.

SP немесе SS регистрін  құрайтын өзгерістер мұнда өтсе,онда  процедураны пайдалануға болмайды.

 

FileExpand функциясы.

Function FileExpand (Dest,Name:Pchar):Pchar;

           Оған жол қоса отырып,толғанша файл аты кеңейеді.Функция нәтижесі-атауды ұлғайтуға көрсеткіш.

Dest-толық атаулы орналастыру үшін жолға көрсеткіш.

Name-ізделетін файл атына көрсеткіш.

List-файл ізделетін үтірмен бөлінген нүкте каталогы  тізіміне көрсеткіш.

 

FileSplit функциясы.

Function FileSplit (Path,Dir,Name, Ext:Pchar):Word;

           Файлдың толық аты үшін бөлімге бөлінеді:файл жолы,аты және кеңеюі.Нәтиже-топтық операциялардың (*немесе?)және файл аты тиісті бөлігінің болу белгілері.

Path-файлдың толық атын құрайтын жолға көрсеткіш;

Dir-жол жазылатын жолға көрсеткіш;

Name-файл аты жазылатын жолға көрсеткіш;

Ext-файл кеңеюі жазылатын жолға көрсеткіш.

         

GetArgCount  функциясы.

Function GetArgCount :Integer;

Командалық жолға бағдарламаға берілетін өлшемдер саны қайтарылады.

 

GetArgStr функциясы

Function GetArgStr (Dest: Pc har;Index: Integer; MaxLen: Word): Pchar;

Өлшемге командалық жол  көрсеткіші Index номерімен қайтарады.

Dest- Index номерімен өлшем жазылатын жолға көрсеткіш;

Index-командалық жол өлшемі номері;

Егер Index=0,онда бағдарлама аты жазылады,егер Index керісінше немесе командалық жолдық өлшемдердің ең көп санынан көп болса,онда бос жазылады.

Maxlen –командалық жолдық табылған  өлшемі жазылған жолдық ең көп мөлшері.

 

GetCuzDir функциясы.

Function GetCuzDir (Dir:Pchar;Drive: Byte) Pchar;

Ағымдағы каталогтың ерекшелігін (жол  мен аты)алады.Нәтиже-ағымда каталогтың ерекшелігі (жолы, аты)орналасқан жолға көрсеткіш.

Dir-ағымдағы директория ерекшелігі (жолы мен аты)жазылған жолға көрсеткіш.

Drive-мән қабылдайтын құрылыстың шартты номері:

0-ағымдағы дисковод;

1-А құрылымы;

2-В құрылымы және  басқалары.

               Авариялық жағдай туындағанда  қателік коды Doserror ауыспалылығы келеді.Егер болған құрылымның шартты номері көрсетілмесе, Dir көрсеткіші жолға “X:/”хабарламасы орналасады.

 

          1.3.Overlay модулінің процедуралары  мен функциялары.

OvrClearBuf  процедурасы 

Procedure OvrClearBuf

Оверлейлі буферді тазартады.

 

OvrInit процедурасы

Procedure OvrInit (File Name:string);

Оверлейлер  диспетчерін анықтайды және оверлейлі файл ашады.

File Name-оверлейлі файл аты.

Авариялық жағдайда қателіктер коды қалыптасады.

-1-файлдың дұрыс емес  форматы немесе файл оверлейлі  болып саналмайды.

-2-оверлейлі файл табылмайды.

Қате болған жағдайда оверлейлі диспетчері белгіленбейді. OvrInit  оверлейлерді басқару басқа бағдарламашысына  қандай да назар аударғаны орындалуы тиіс.

 

 

OvrInitEMS процедурасы.

Procedure OvrInitEMS;

Оверлейлі файл жадтың  кеңейтілген облысына жүктейді.

Авариялық жағдайда қателік  коды қалыптасады:

-1-процедурасы орындалмады немесе дұрыс орындалмады;

-4-оверлейлі файлды  қосу-ажырату операциясын орындау  кезіндегі қате;

-5-жадтың кеңейтілген  аумағының драйвері жоқ;

-6-оверлейлік файлды  орналастыру үшін жадтың жеткілікті  аумағы жоқ.

         Қате жағдайында оверлей диспетчері жұмысты жалғастыратын болады,бір файл дискіден оқылады.

 

OvrSetBuf порцедурасы.

Procedure OvrSetBuf (BufSize:Longint);

Оверлейлі буфердің мөлшерін белгілейді.

BufSize-буфердің талап ететін мөлшері.

Процедураға назар аударғанда қозғалыстағы аумақ бос болуы тиіс.

Авариялық жағдайда қате коды қалыптасады:

• 1 – OverInit процедурасы орындалмады немесе  дұрыс орындалмады,  BufSize көлемі  мейлінше  аз  (буфер бастапқы  мөлшеріне аз), жадтың  динамикалық аумағы  бос емес;
• 3 – оверлейлі  буфер  мөлшерін  ұлғайту  үшін  жадтың  жеткілікті  аумағы  жоқ.

Қате  болғанда  оверлейлік  буфер  мөлшері  өзгермейді,  ал  оверлей  диспечері  жұмысын  жалғастыратын  болады.

 

OvrSetRetry процедурасы

Procedure OvrSetRetry  (Size: Longint);

Оверлейлік  буфердің  сынақ аумағының  мөлшерін  белгілейді.

Size – аумақтың талап   етілетін  мөлшері  (қажет  мөлшері  – оверлейлі буфердің 1/3 – нен  ½ мөлшеріне дейін).

OvrGetBuf функциясы

Function Ovr Get Buf: Longint ;

Оверлейлік  буфердің  сынақ  алаңының  мөлшерін  қайтарады.

 

 

 

 

 

2. БУМАЛАРМЕН ЖҰМЫС  ІСТЕУ

2.1. Маршрут немесе жол

Файлдық жүйедегі маршрут  немесе жол деп диск жинақтауышынан басталатын өзара бағынышты бумалар  тізбегін айтады.Маршрутта осы элементтердің  кез келгені болмауы мүмкін.

Маршрутқа мысалдар:

           C:

C:\EXEC:\WORK\PRO

Маршрут ылғи да белгілі  бір бумаға жол сілтейді,бұл бума маршрут тізбегіндегі ең соңғы бума болып табылады.

Маршрут файл атының префиксі ретінде  қолданылып,файлдың жатқан жерін толық анықтап береді.Әрине ,префикс-маршрут пен файл атын “\” таңбасымен ажыратады.

Префиксті файл аттарына мысалдар:

C:PROG1.PAS

\DOC\FORMAT.CJM

C:\WORK\DOC\HELP.TXT

 

Сонда мына өрнекті

[Ж: ][маршрут  ] файл аты.[түрі]

Файлдың толық спецификациясы деп атайды.

Мұндағы ж:-файл орналасқан жинақтауыштың аты.

Егер жинақтауыштың  аты жоқ болса,онда ағымдағы жинақтауыш алынады.Маршрут файл орналасқан буманы анықтайды.Егер маршрут көрсетілмеген  болса,онда файл жинақтауыштың ағымдағы бумасында орналасқан деп есептеледі.Ат пен түр файлдың толық аты болып табылады.

 

 

 

 

2.2. DOS шақырмасы

Егер операциялық жүйе пайдаланушының қандай-да болмасын бір  әрекетін күту жағдайында болса, онда ол экранға пайдаланушы командасын енгізуді күту шақырмасын береді.

DOS- тың бұл шақырмасында қай диск жинақтауышы ағымда екені өрсетіледі, сөйтіп біз қай дискімен жұмыс істеп отырғанымызды білеміз.

Мысалы:

А:>-A: жинақтауышын,

C:>-C: жинақтауышын  көрсетеді.

Сонымен қатар шақырма  қай буманың ағымдық бума екенін де көрсетеді.

Мысалы:

А:-бұл түпкі  бума,

C:\WORK\PRO>

C:\WORK 12:20>

 

2.3. DOS командалары (нұсқаулар)

DOS командасы немесе DOS нұсқауы шақырмаға жауап ретінде перне тақтадан енгізіледі.

Команданың аты бар болады,және оның параметрлері болуы мүмкін.

Команда кіріктірілген немесе сыртқы команда болып екі түрге бөлінеді.Кіріктірілген команда ішкі команда болып табылып,оны DOS құрамына жататын командалық процессор орындайды.Сыртқы команданы  DOS құрамына жатпайтын кез келген бөлек программа орындайды.Мұндай программаның атын сыртқы команданың аты деп есептеуге болады.

Ішкі (кіріктірілген) командаға мысалдар:

DIR

TYPE CONFIG.SYS

COPY A:PRI.1PAS D:

 Осындағы DIR, TYPE, COPY-команданың аттары,ал басқалары команданың параметрлері.

 

Сыртқы командаға мысалдар:

FORMAT А: 
 DISCOPY A:B:

A:мен B:-параметрлер.

 

                                  2.4. Файл атының шаблондары

       Файл  атының шаблоны бір команданы  бірнеше файлға бірден қолдануды жүзеге асырады немесе  файлдар аттарын жазуды қысқарту үшін қолданылады.

       Шаблонда  “*” таңбасы осы жерден бастап  файл атының немесе түрінің  соңына дейін кез келген  таңба  бар деп есептеуді қамтамасыз  етеді.

        Шаблонда сұрақ белгісі осы жерде кез келген бір таңба тұр деп есптеуді қамтамасыз етеді.

        Шаблонның мысалдары:

       AB *.*-аты  АВ-дан басталатын барлық файлдар;

       *.COM – түрі COM болатын ьарлық файлдар;

       *.*-ағымдық  буманың барлық файлдары;

       ?????.ASM-ASM-типті аты бес таңбадан тұратын барлық файлдар. 

 

2.5. Команданы перне тақтадан енгізу

       Команданың  аты оның параметрлерінен бір  немесе бірнеше бос орынмен  ажыратылуы тиіс.Параметрлер бір  бірінен бос орынмен бөліктене  енгізілуі керек.

       Бір  жолда команда енгізу мүмкін емес.

       Команданы  енгізу Enter пернесін басумен аяқталады.

Команданы енгізу барысында  таңбаны өшіру үшін күнделікті әдістерді  пайдалану керек. 

2.6. Бумалар үшін ішкі командалар

           DOS файл жүйесімен жұмыс жасау  үшін бірнеше ішкі командалар бар.

      Олар:

      DIR-буманы экранға шығару.

      MKDIR или MD- жаңа бума құру,

      RMDIR или RD- буманы жою,

      CHDIR или CD- ағымдық буманы өзгерту

 

2.7. Буманы экранға шығару- DIR командасы

    Команданың  спецификациясы:

    DIR [ж:][файл аты [.түрі]][/P][/W]

   

    Команда буманың  элементтері ішкі бумалар мен  файлдар туралы мәліметтерді  экранға шығарады.

    Элементтің  аты мен түрі, байт бойынша  көлемі тек файлдар үшін, буманың  белгісі <DIR> элементтің құрылған уақыты көрсетіледі.сонымен қатар дискінің аты мен ондағы бос орынның байтқа шаққандағы мөлшері беріледі.

/P  параметрі мәлімет экранның биіктігіне симай кетсе, оны бөлшектеп көрсетуді ұйымдастырады.

/W параметрі мәліметтің қысқаша түрін шығартуға қаолданылады.

DIR rомандасының параметрлерсіз қарапайым түрі экранға ағымдық буманы береді.Экранның кескіні,мысалы, мынадац болуы мүмкін:

C:/dir

Volume in drive C is TOM1

Directory of C:\

CONFIG            SYS118                                                  6-03-88     11:42p

AUTOEXEC      BAT994                                                 7-20-88     12:59p

COMMAND      COM    22042                                        8-14-88     8:00p

SYS                   <DIR>                                                    5-19-88     2:19p

EXE                    <DIR>                                                    2-25-88     4:44p

ABC                    <DIR>                                                   5-29-88      9:47а

DOC                   <DIR>                                                    4-30-88      9:43а

WORK               <DIR>                                                    1-20-88      4:44а

8 File (s)      65344 bytes free

 

 

2.8.  Жаңа бума құру- MKDIR (MD) командасы

Команданың спецификациясы:

MD [:] маршрут

Немесе

MKDIR [:] маршрут

Жаңа бума ағымдағы буманың  ішінде құрылады. Кез келген буманың  ішінде жаңа бума құруға болады.

Мысалы ағымдағы WORK бумасының  ішінде PRO  деген жаңа бума жасау  керек.Бұл үшін төмендегідей командасын енгізу жеткілікті:

C:\ WORK > md  pro

Жаңа буманы енді файлдармен толтыруға болады.

 

2.9. Буманы жою-RMDIR (RD) командасы

Команданың спецификациясы:

RD[ж:] маршрут

Немесе

RMDIR [ж:] маршрут

   Жоюлуға тиіс бума бос болуы тиіс, яғни онда ешқандай элемент болмауы керек.

Әйтпесе ол буманы жоюға  болмайды.Команданы енгізгенмен  система оны орындамайды.

Ағымдағы және түпкі  бумаларды да жою мүмкін емес.

Сонымен ішкі бумаларды  ғана жоя аламыз.Және кез келген ішкі буманы жоюға болады.

Мысалы:

C:\ WORK>rd pro

Бұл команда ағымдық WORK бумасының ішкі бумасы  PRO-ны жойып жібереді.  C:\DOC>rd\work\pro

Бұл команда да сол PRO бумасын жояды,бірақ кәзір ағымдағы бума DOC-бумасы болып тұр.

 

2.10. Ағымдық буманы өзгерту – CHDIR (CD) командасы

Команданың спецификациясы:

CD[ж:][маршрут]

немесе

CHDIR[ж:][маршрут]

Команда көрсетілген  жинақтауыштың немесе ағымдағы жинақтауыштың  ағымдық бумасын өзгертеді.

Ағымдық буманы өзгерту-өте  кең пайданылатын команда.

Мысалы мына команда:

C:\>cd doc\abc

арқылыC:\ түпкі бумадан екінші деңгейдегі  \doc\abc-бумасына көшу іске асады.

Бұл амалды екі команда  арқылы да орындауға болады:

C:\>cd doc

C:\DOC>cd abc

Ішкі бумадан бір  деңгейге жоғары көтерілу үшін мынадай  команданы қолдануға болады.

cd…

Ең жоғары деңгейге, яғни түпкі бумаға көтерілу үшін мынадай команданы беру керек:

Cd\

 

 

 

 

3.ФАЙЛДАРМЕН ЖҰМЫС  ІСТЕУ

3.1.Файлдарды көшіру-COPY командасы

COPY командасының бірнеше  түрі бар.

Бірінші түрі:   Атын өзгертпей көшіру.