Интернет - глобальды ақпараттық желі

kz - Казахстан 

de - Германия

ua - Украина 

fr - Франция  

Мысалдар:

http://www.lme.uk (Лондонның металдар биржасы)

http://www.ukg.kz (Рейтинг, Усть- Каменогорск) 

4. Интернетттегі  ауқымды  іздестіру жүйелері

           Интернет  желісіндегі  мәліметтерді миллиондаған мекемелер даярлайды. Әлемдік желідегі ақпараттарды тез тауып алуда іздеу серверлерінің көмегі зор. Оларда мыңдаған іріктелген құжаттардың, сайттардың  адрестері сақталады. Көптеген іздеу серверлерінің ішінде кең тараған іздеу каталогтары(directories) мен машиналары (search engines) бар.

http:\\www.altavista.com -  AltaVista  ақпараттық іздестіру жүйесі 1995 жылы желтоқсан айында ашылған. Ол қазіргі таңда индекстелген html- құжаттар (350 миллионға жуық) көлемімен алдыңғы қатарда. AltaVista қарапайым және кеңейтілген  іздестіру мүмкіндігін және WWW арасында жұмыс істеуде  қосымша сервистерді ұсынады. Арнаулы “Help” (көмек) деген бөлімде барлық парақтарды қолданушылар интерфейсі сілтемелермен жабдықталған. Ол қарапайым қолданушыларға өздерінің тапсырыстарын дұрыс құрастыруда көмек бере алады. Әлемнің 25 тілінде ақпарат іздестіру мүмкіндігі бар.

http:\\www.hotbot.com –HotBot – іздестіру жүйесі арқылы  құжаттар ішінде кездесетін бір немесе бірнеше терминдер арқылы, жеке фразалар бойынша іздестіру мүмкіндігін береді. Құрамында аудео, видео немесе анимациялары бар файлдарды іздестіруге де болады.

http:\\www.google.com – GOOGL ақпараттық іздестіру жүйесі 1999 жылы қыркүйек айында ашылған. Бүгінгі күндері Searchenginewatch.com эксперттерінің айтуына қарағанда базаның көлемін 560 млн құжаттар құрайды. Жүйе қолданушыларға қарапайым және кеңейтілген іздестіру интерфейсін ұсынады. Көптеген тілдерде сонымен қатар орыс тілінде ақпарат іздеу мүмкіндігі бар. 

http:\\www.yahoo.com – Yahoo – тез іздестіретін анықтамалықтардың бірі. Ақпараттарды жеке сөздер бойынша немесе классификатор бойынша іздеу мүмкіндігін береді. 

http:\\www.aport.ru – Апорт - ақпараттық іздестіру жүйесі алдыңғы қатардағы іздестіру жүйесіне кіреді. Бүгінгі күндері мәліметтер көлемін 20 млн индекстелінген құжаттар құрайды. Жүйеде іздестірудің кең спектрлі мүмкіндіктері бар. Онда қарапайым және кеңейтілген іздестіру мүмкіндіктері  ұсынылады. Ақпараттарды ағылшын және орыс тілінде іздеуге болады.

http:\\www.yandex.ru – Яндекс – ақпараттық іздестіру жүйесі 1997 жылы ашылған. Бүгінгі күндері базадағы индекстелінген  құжаттар көлемі 33 милионға  жуық. Ақпараттық іздестіру жүйесі логикалық операторлармен белгіленген өзінің  меншікті жүйесін қолданады, сонымен қатар көптеген түрлі іздестіру функцияларын ұсынады.

http:\\www.rambler.ru – Rambler – іздестіру жүйесінде Россияның және ТМД елдеріндегі  серверлерде орналасқан 12 миллионға жуық мәліметтер индекстелінген. Өзекті сөз бен қатар классификаторлар арқылы іздестіру мүмкіндігі қарастырылған.

Қазақстан Республикасының  анықтамалық іздестіру  жүйелері

http:\\www.site.kz - "Весь WWW-Казахстан" – Қазақстандық іздестіру порталы, ол  Интернет әлеміндегі жүздеген мың серверлер мен сайттарды табуда көмек береді. Өзекті сөз бен қатар классификаторлар арқылы іздестіру мүмкіндігі қарастырылған.

http://tabu.nursat.kz – TABU іздестіру жүйесі KZ доменіндегі ресурстар мен қатар Қазақстаннан тысқары  жерлердегі еліміз туалы веб-парақтарды іздестіруге арналған. Өзекті сөз бен қатар классификаторлар арқылы іздестіру мүмкіндігі қарастырылған.

http://akolya.hypermart.net  - қазақ тіліндегі ақпараттарды, веб-парақтарды іздестіруге болады. Өзекті сөз  арқылы іздестіру мүмкіндігі қарастырылған.

5. Виртуалды энциклопедиялық және анықтамалық басылымдар

Рубрикон – http://www.rubricon.ru

Серверден көптеген отандық белгілі энциклопедиялар  мен сөздіктерге шығуға болады. Олардың  арасында «Большая   Советская Энциклопедия»(1969-1979),  Энциклопедический словарь Брокгауза и Эфрона(1890-1906), «Малая медицинская энциклопедия». Энциклопедиялық сөздіктер «История Отечества» және «Всемирная история», В.Даль және басқаларының «Толковый Словарь живого великорусского языка» т.б. Барлық ақпараттар толық мәтінде иллбстрацияларымен және әдебиеттер тізімімен қоса берілген. 

Britannica энциклопедиясы – http://www.britannica.com

Әлемдегі авторитеттік энциклопедияның желілік нұсқасында 72 мыңға жуық барлық салалар бойынша мақалалар жинақталған. Іздестіру нәтижесі мақалалар мен бірге Интернет ресурстарға да сілтеме береді, сондай-ақ журналдардағы таңдаулы шығарылымдарды да ұсынады.Көптеген жағдайларда иллюстрациялар, таблицалар, бейнефайлдар қамтылған. 

Мегаэнциклопедия  Кирилла и Мефодия - http://www.km.ru

Ірі көлемдегі  электрондық мәтіндік мәліметтер базасы. 

Брокгаузъ on-line - http://www.russia.agama.com/bol

Әйгілі энциклопедиялық сөздіктің қысқартылған нұсқасы, құрамында 46 000-ға жуық мақалалар енген. 

Биографическая  база данных на сервере  компании Biography- http://www.biography.com

Ежелгі  дәір батырлары мен қатар әр елдің  қазіргі замандағы қайраткерлері туралы 25 мыңға жуық қысқаша мағлұматтар бар. 

http://www.translate.ru -Online – переводчик компании «Промт»

Промт компаниясының оnline – аудармашысы.

Серверде  интерактивтік сөздіктердің толық кешені берілген. Ол екі жаққа бірдей тәржімалайтын ағылшын ,неміс тілдері және біржақтылы французб итальян тілдерінен аударуды қамтамасыз етеді  

http://www.tilashar.kz – Тілашар – Қазақ тілін оқып үйренушілерге арналған «Хабар» Агенттігінің  «Тілашар» телебағдарламасы негізінде ашылған сайт. Орыс мектептерінде қазақ тілін оқытуда, online сабақтар жүргізуде сайттағы методикалық бөлімдерді пайдалануға болады.Сайтта қазақша-орысша лингвистикалық сөздік берілген. 

http://www.kz.index.kz - Орысша-қазақша мультмедиялық сөздік.   

6. Құжаттарды электронды турде жеткізу (ЭДД), Мәліметтер базаларымен жұмыс істеу, қажетті ақпараттарды тауып, тапсырыс беру.

            Құжаттарды электронды турде жеткізу (Электронная доставка документо (ЭДД)) дегеніміз тапсырыс берілген құжаттардың электрондық көшірмелерін дайындап коммуникация жетістіктерін арқылы пайдаланушыға жеткізу. Пайдаланушылар қажетті ақпараттарды әлемдік электрондық ақпараттар базасынан тапсырыс арқылы алуына болады. Электрондық көшірмелер сканермен цифрлау  (оцифрование) арқылы жүзеге асырылады.

Құжаттарды  электронды турде жеткізудің (ҚЭЖ) басты  технологиялық кезеңдері:

1. тапсырысты өңдеу
2. тапсырылған ақпараттарды іздеу
3. табылған ақпараттың электрондық көшірмесін дайындау
4. электрондық көшірмені тапсырыс берген пайдаланушыға жіберу

Құжаттарды  электронды турде жеткізумен (ҚЭЖ) түрлі  мекемелер мен кітапханалар айналысады.  

7. Көру жабдықтары . Internet Explorer браузерімен жұмыс істеу. Ақпараттарды сақтау және белгі жасау

          Веб парақтардағы мәліметтерді оқу “көру жабдықтары” деп аталатын арнайы программалар арқылы орындалады, ол “to browse” парақтау, қарау деген ағылшын сөзінен шыққан атау. Интернеттегі Web- парақтарын оқып, экранда көрсетуге арналған программалардың кең тараған түрлері Microsoft Internet Explorer, Netscape Navigator. 

Internet Explorer браузерімен жұмыс істеу.

Аќпараттарды саќтау жєне белгі жасау.

Белгі жасау

           Егер сізге белгілі бір веб-парақ ұнаса, және де ол парақ сізге үнемі қажет болып тұрса ол адреске белгі салып қоюға болады. Белгі жасау үшін «Избранное-Добавить в избранное» деген менюді таңдап алу қажет. Келесі кезектегі терезеден белгінің атын және белгі сақталатын папканы таңдау қажет. Мысалы сіз мынандай http://www.rubricon.ru адрестегі  веб-парақты қарап отырсыз және оны белгі жасап сақтағыңыз келді, ол үшін «Избранное – Добавить в избранное» деген менюді аламыз. Онда «Добавление в избранное» деген терезе пайда болады, «имя» деген жолда веб-парақ алғашқы атауымен тұрады, оны сіз өз қалауыңыз бен өзгертуіңізге де болады. «Добавить в избранное» деген терезеде папкалар тізімі берілген, оның сәйкес келетін біреуін таңдауыңызға болады. Егер папканы таңдап алмасақ сақталатын адресіміз «Избранное» деген бастапқы папкаға жазылады. Көрсетілген папканың ешқайсысы сәйкес келмеген жағдайда жаңадан папка ашуға болады, ол үшін «Создать папку» деген команданы таңдаймыз.      

Веб-парақтарды сақтап белгі жасау арқылы біз кез келген уақытта қажетті адрестерді жылдам мониторға шығара аламыз. Ол үшін аспаптар тақтасынан «Избранное» деген папканы таңдаймыз, пайда болған терезеден қажетті адресті аламыз.      

Егер веб-парақ сізге ағымдағы мазмұнымен ғана қажет болса ақпараттарды сақтаудың мынандай жолдары бар:

1. Веб-парақты толығымен сақтау.

Веб-парақ толығымен жүктелген соң аспаптар тақтасынан «Файл-Файл сохранить как» (сурет1)деген команданы таңдаймыз, пайда болған терезеден «Сохранить веб-страницу» командасында «Тип файла» деген жолда «Веб-страницу полностью» (сурет2) деп көрсетілуін қадағалау керек. 

2. Суретті сақтау.

Веб-парақтағы суретті жеке сақтау үшін тышқанды суреттің үстінде ұстап тұрып оң жақ түймесін шертеміз. Пайда болған контекстік менюден «Сохранить рисунок как» (сурет3) деген команданы таңдап аламыз да қажетті папканың ішінде сақтаймыз.      

Егер  сіз суретті  жұмыс істеп отырған файылыңызға қойғыңыз келсе контекстік менюден «Копировать» (сурет4)деген команданы таңдап аласыз да қайтадан өз файылыңызға ауысып «Вставить» деген команданы орындайсыз. 

3. Мәтіндік ақпартты сақтау.

Көптеген Веб-парақтарда бізге қажеттірегі – мәтіндер. Оны айырбастау буфері арқылы сақтау сенімді және ыңғайлы. Алдымен қажетті мәтінді  белгілеп аламыз да «Копировать» деген тапсырманы таңдаймыз(мысалы аспаптар тақтасынан  «Правка-Копировать» немесе CTRL-C өзара байланысқан клавиштер   арқылы жүзеге  асыруға болады 
 
 
 
 
 
 

      Қорытынды  

      Интернет  деп бүкiләлемдiк компыотерлiк торапты айтады. Интернет сөзiнің тiкелей аудармасы — желi аралық, яғни жслiлердiң бiрiгуi деп түсінеміз.Компьютерлік желі деп екі немесе  одан да көп компьютерлердің бір-біріне жалғануын айтады.

      Барлық  компьютерлiк желiлерiн қолданудағы  негiзгi мақсат — олардың ортақ ресурстарға бiрлесiп қатынауын қамтамасыз ету.

      Ресурстардың  үш түрi бар: аппараттық, программалық және ақпараттық. Аппараттық ресурстарға барлық компыотерлiк құрылғылар, сол құрылғылардың сыйымдылығы және т.б. жатады. Мысалы, принтер, қатқыл диск, қаткыл дискiнiң көлемi.

      Қашықтағы компьютерлерде сақталған мәлiметтер ақпараттық ресурстарды құрайды.

      Компьютерлiк  желiдегi аппараттық жөне программалық үйлесiмдiлiктi қамтамасыз ету үшiн хаттама деп аталатын арнаулы стандартты программалар қызмет етсдi.

      Соңғы жылдары Интернет үғымынын мағынасы кеңейiп, ол Бүкiл әлемдiк компьютерлiк желi дегендi бiлдiредi. Шындығына келсек Интернет өзара тiкелей қосылған компыотерлердiң жиынтығы емес, ол қандай да бiр ақпараттық кеңiстiктi құрайды.

      Интернет жұмыс істеу дегеніміз  –шындығына келгенде  толығымен алғандағы интернете емес, тек оның көптеген қызмет түрлерiнiң бiреуiнде жұмыс атқару.