Delphi-дің қолданылуы мен тағайындалуы

Мазмұны 

    Кіріспе………………………………………………………………………..3   

         1.Delphi-дің қолданылуы мен тағайындалуы                              

1.1Программаның  терезесіні сипатталуы............................................................9         

1.2 Компоненттердің қасиеттерінің  орналастырылуы......................................12

1.3 Программаның скриншоты............................................................................13

1.4 Есепті құру.......................................................................................................10 
 

        2.Деректер қоры (ДҚ)

2.1 Деректер қоры  деген не?..................................................................................8

2.2 Компонентердің қасиетіне бөлгіш орнату.................................................14

2.3 Компоненттердің өлшемін өзгерту................................................................15 

     

       3.Жұмысқа анықтама.........................................................................18 

Қорытынды..........................................................................................................19 

Пайдаланылған әдебиеттер тізім  .....................................................................20 

Программаның  листингісі...........................................................................21 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

                        Кіріспе

       Программалар, деректерді архивтеуге арналған жетекші программа,Интернетте жұмыс істеуге арналған жасаушы немесе Windows-тың операциондық жүйесі болса да бір немесе бірнеше программалау тілінде жазылган. Қазіргі таңда программа құру үшін кеңінен қолданылатын 400 дей программалау тілі бар және бұдан басқа қазіргі кезде ұмытылып кеткен  мыңнан астам түрі бар. Программалау тілі кілтті сөздердің жіне әртүрлі көмекші сөздердің  көмегімен алгаритімді сипаттауға мүмкіндік береді. Кілтті сөздерді (олар бұйрықтар немесе операторлар деп аталады) қолдана отырып программист берілген тапсырманы шешу үшін компьютер орындайтын іс-әрекетттің дәлме-дәл ретін анықтай алады. Міне сондай тілдердің бірі Delphi 7. Delphi 7. программалау тілі жайлы тоқтала кетсек. Қазіргі уақытта Delphi 7 программалау тілі кең ауқымды түрде программисттер үшін ,жобалау-өңдеуші бағдарлама ретінде танымал,оның негізгі тілі Object Pascal болып табылады.  Ол программа құру жұмысын жеңілдету мақсаында өзінен бұрын пайда болған Object Pascal үлгісі бойынша құрылған. Delphi 7 программисттерге кадімгі жалпыхалықтық түсінік бойынша алгаритм құруына көмектесті. Егер Object Pascal  тілінде программалау машиналық кодтау үлгісін еске салатын болса, Delphi 7 программалау тілін дәл пәндік  бөлімге бағыттауға болады және біз сандар мен айнымалылар арқылы жұмыс істемейміз, олардан басқа бізге оңай түсетін мысалы, армия, бөлім, соғыстық бірліктермен жүмыс істей аламыз.Осылай жұмыс істей отырып Delphi 7 программалау тілінің бүкіл мүмкіндіктерін қамти отырып, жасап шығаратын программалардың жылдам жұмыс істеуіне қол жеткізуге мүмкіндік береді.

    Delphi 7 программалау  тілінің төртінші және  жетінші нұсқасы қазіргі таңдағы Windows-ке арналған жылдам құрастырудың өте жетілген визуальдық ортасы болып табылады.Оның құрамына  200-жақын әртүрлі компаненттер кіреді, ал аяқталған программаны жасап шығару аз уақыт алады. Алайда Delphi 7 программалау тілі арқылы құрылған программалардың артықшылығы MS Visual Basic-құрылған программалардың жылдамдығынан он есе артық шапшаң жұмыс істейді.

      Бұл жүйенің туған інісі бар ол– C++ Builder ортасы,оның жұмысы толығымен RAD – Borland Delphi  тілінің  жүмысымен ұқсас.

    Тек Delphi-де программалық код С++ тілінде емес, Паскаль тілінде жазылады. Нақтылап айтқанда оның объектік-бейімделген нұсқасы ObjectPascal-да жазылады.Бірақ ең қызықтысы, Borland C++ Builder қалауыңыз бойынша бір уақытта С++-те де, Паскалда да програма жазуға мүмкіндік береді!

          Қазір компьютерлер біздің тілді түсінбейді.Оларға біздің тілді түсіндіру үшін арнайы тілді – программалау тілін қолдануға тура келеді. Компьютерлер адамдармен салыстырғанда  жылдамырақ және сенімді, бірақ жаңа ештеңе ойлап таба алмайды!Сіздер үшін программалау тілдері кәдімгі тілдерден әлдеқайда жеңіл екені қызық болып көрінуі мүмкін,бірақ бұл солай.

          Соған қарамастан программалау тілдері кәдімгі тілдерден жеңіл  болғанымен компьютер өз күшімен  оны түсіне алмайды!Оның жұмыс істеуі үшін  оданда жеңіл машиналық  тіл керек. Өкінішке орай,бұл тіл  соншалықты оңай, сондықтан оны қолдану адам үшін соншалықты іш пыстырарлық, ал машиналық тілді қолдану көптеген қателіктермен бірге жүреді.

          Компилятор деп  аталатын арнайы программалар арқылы компьютер программалар тілін машина тіліне аудара алады. Компиляторлар – бұл программалау тілінде жазылған нұсқауды машина тіліне аударатын программа.

          Программа құру процессі бірнеше бөлімдерді құрайды:

1. Кейбір программалау тілінде программа жазу,мысалы Borland Delphi -де .
2. Компилятор көмегімен объекттік файлға (.OBJ кеңейтілімді файл) программаны аудару.
3. Компьютер программада қателерді көп табады және сізге хабарлайды.Сол кезде өзіңнің программаңды жөндеп 2-бөлімді қайта орындау керек.
4. Сіздің программаңызды ол орындалуы үшін қажетті басқа программалармен қоса  компиляциялау. Нәтижесінде сіз өз программаңызды орындалатын файл (.EXE кеңейтілімді файл )түрінде ала аласыз. Кейбір компиляторлар бұл бөлімді автоматты түрде орындайды.

      Программаны орындауға жіберу.Алғашқы  сәтте көптеген қателіктерге  байланысты сіздің программаңыз  жұмыс істеуге жарамсыз болады.Бұл кезде сіз жіберілген қателіктерді қарап шығып оларды жөндеңіз.Содан кейін  15 бөлімдерді қайталап орындаңыз.

    Қазіргі таңда программалау тілдері көптеп қолданылады.Олардың барлығы компьютерге  біздің не қалайтынымызды түсіндіреді. Delphi программалау тілі қиын программаларды құру үшін оның мүмкіндіктері көп болғандықтан әлемге кең жайылуда.

    Ол  қиын тапсырмалармен жұмыс істейтін программисттер үшін құрылған және жаңадан  келгендер үшін ешқандай жеңілдіктер  қарастырылмаған.

    Delphi программалау тілі - бұл   Borland International компаниясы программа жазу үшін құрастырып шығарған програмалық қамтамасыздандыру. Сонымен Delphi- ді жасап шығарды.

    Visual C++ - Microsoft компаниясының осы бағытта   ойлап шығарған  программасы.

    Delphi программалау тілі бұйрықтарын саралап алу және бұл тілде кішкентай программалар құру,мысалы, екі санның көлемін есептейтін программалар құру өте жылдам. Алайда тілдің сандарды енгізуді және оларды экранға шығару құралдары жоқ. Сонымен қатар пайдаланушымен байланыстыратын ешқандай құралы жоқ.Содан басқа  Delphi программалау тілі Windows терезелерін ашу және оның элементтерін құру құралы жоқ.

    Delphi программалау тілі арқылы жәй пайдаланушы интерфейсін жасап шығару құрамында әртүрлі құралдар бар арнайы кітапханаларда жеке көрсетілген.Бұл кітапханалар көптеген операциялық жүйелер мен аппараттық платформаларға арналған, соның арқасында Delphi программалау тілінде бір программа әртүрлі типтерде жұмыс істей алады – бұл үшін кітапхананы ауыстырып, компиляцияны қайта орындаса болды.

    Бұлай біз ешқандай өзгеріссіз программаны  басқа орынға ауыстыра аламыз, мысалы,  Windows операциондық жүйесінен  Linux жүйесіне. Алайда мұндай кітапханаларды графикалық интерфейс ұйымдастыру үшін қолдану  өте қиын. Егер олардың көмегімен  Delphi программалау тілінде Windows үшін «Барлықтарыңа сәлем!» сөзін экранға шығаратын ең оңай программаны құрастыруға тырысу үшін жүздеген үлкен және түсініксіз код жазу керек болады.Ал егер біз программаның жұмыс терезесіне басқару элементін (батырманы, мәзірді және  т.б.) немесе көркемдеу элементін   (мысалы сурет) қосқымыз келсе бұл жұмыс нағыз қиналуға әкеліп соғар еді. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Тапсырмасы:

Нұсқа:  10

Тақырып атауы: Қатпаршалардың жиынтығы (), парақтардың  жиынтығы(),суреттердің  жиынтығы() 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Бөлім 1.Delphi-дің қолданылуы мен тағайындалуы

    Бұл жұмыста  Delphi компоненттерін пайдалану арқылы орындаймыз. Әдеттегіндей  Пуск –>Все программы ->Borland  Delphi7 -> Delphi7 ашамыз  (сур. 1.1).

    

 

Сур. 1.1. Delphi7-дің ашылуы

       Delphi- ашылғаннан кейін, сурет 1.2 дегідей терезе ашылады.

Экранда бес  терезе пайда болады:  

• Негізгі терезе — Delphi7;  
• Форманың терезесі — Form1;  
• Объектінің терезелік қасиеті — Object Inspector;  
• Объектін көруі тізімінің терезесі — Object TreeView;  
• Редактордың кодының терезесі — Unit1.pas .

 

Cур. 1.2. Delphi7 –нің түрі.

      Негізгі терезеде (сур. 1.3) команда менюі орналасқан, панели инструменттер панелиі , компоненттер палитрасы.  
        Окно стартовой формы (Form1 ) представляет собой заготовку главного окна разрабатываемой программы (приложения).

    

Сур. 1.3. Негізгі терезе.

    Терезе Object Inspector (сур. 1.4) —редакторлеу терезесінің объектілеу қасиеті объектінің редактерлеу қасиетін көруге арналған. В терминологии визуального проектирования объекты — это диалоговые окна и элементы управления (поля ввода и вывода, командные кнопки, переключатели и др.). Объект қасиеті — бұл мінездеме, түрді анықтайтын, объект орналасуы мен жағдайын қарайды.Мысалы, қасиеттер Width и Heightөлшемін береді (ені мен биіктігі) формалар, қасиеттер тор и   Left —формалардың  экранда орналасуы , қасиеттер Caption — тақырып атауы.Терезенің жоғары жағында объект аты көрсетілген Object Inspector.

Рис. 1.4. Properties те объектінің қасиеті тізімделген  және оладың мәні көрсетілген ,ал Events те жағдайлар көрсетіледі. Мысалы,  OnCreate жағдайын жіне әрекетін форма құраған кезде көрсетуге болады.

    Менің жобам 1 формадан құрылған.Негізгі формада келесі компоненттер орналасқан:

• Edit;
• Label;
• TMonthCalendar;
• Button;

 
 
 
 
 
 

Формадағы компоненттердің іс- әрекеті.

     Edit - Standard панелінің компоненті,енгізу-шығаруға арналған мәліметтерді көрсетеді.

     procedure TForm1.Edit1KeyPress(Sender: TObject; var Key: Char);

     begin

       case Key of

       '0'..'9',#8:;  //цифры и клавиша <Backspaсe> 

        #13:   // клавиша <Enter>

               if Length(Edit1.Text)  <> 0

                  then  Button1.SetFocus; 

        ',','.': begin //десятичная точка

                            Key:=DecimalSeparator;

                            if Pos(DecimalSeparator,Edit1.Text)<> 0

                               then  Key :=Char(0);

                       end; 

                    '-':    if Length (Edit1.Text) <> 0

                                then Key:=Char(0); 

                    else Key:=Char(0); // остальные символы запрещены

               end;

     Label - Standard панелінің компоненті, формада кейбір мәліметтердің бейнеленуін қадағалайды. Форме Label компоненттін жазу ретінде қарастырамыз.

     Button - Standard панелінің компоненті, бұл батырма қызметін атқарып,жұмыс жасайды.

     procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

     begin

       if Length(Edit1.Text)=0

         then ShowMessage( 'Надо ввести температуру.')

         else begin

              writeln (db,

                       FormatDateTime('dd/mm/yy',

                                    MonthCalendar1.Date),

                                  ' ',Edit1.Text);