Уводзіны

        Часта людзі лічаць, што сапраўдны талент можа здзейсніцца толькі ў вялікіх гарадах, што правінцыя яго губіць. Прыклад многіх людзей абвяргае такую думку. I сярод такіх прыкладаў - лёс нашай таленавітай зямлячкі, Вялікай фантазёркі і працаўніцы, катаржніцы ад мастацтва, якой не хапае і 24-х гадзін у суткі. [7]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4 Сустрэча ў роднай школе

Перад намі з'яўляецца простая беларуская жанчына, вочы якой зіхацяць прыемнай і чароўнай усмешкай. Вучні школы і госці сустракаюць яе апладысментамі. Яна сардэчна вітаецца з гледачамі і пачынае сваю бяседу. Перад усімі намі ўзнікае цудоўная выстава.

На Беларусі гліна вядома з часоў неаліту, таму людзі здаўна глядзяць на гэты цудоўны матэрыял як на нешта звычайнае. Вядома ж, гліна - не золата... Але тыя рэчы, якія вырабляе з яе народны майстар Надзея Салейка, часам здаюцца болып каштоўнымі за іншае золата.

I гэта сапраўды  так. Перад гурткоўцамі, вучнямі школы, нашымі гасцямі, якія прыехалі сюды, маглі палюбавацца новымі і ўжо знаёмымі творамі Надзеі. Выстава носіць назву "Чароўная гліна", і сапраўды, спачатку цяжка нават зразумець, з чаго і як зроблена гэтая прыгажосць. Майстар быццам бы ўдыхае ў гліну жыццё, песціць яе цяплом сваіх рук, і бясформенны матэрыял робіцца шэдэўрам, нейкім сплавам усіх прыродных элементаў, дзе ў кераміцы, здаецца, прысутнічаюць і лёгкасць дрэва, і вытанчанасць пластмасы, і магнетызм жалеза, і г.д.

Каб пабачыць унікальную выставу, вам не трэба ехаць кудысьці за мяжу: геніяльнае ў простым, і яно - побач. [4]

     Звычайнай сустрэчу не назавеш. Яна была доўгачаканай і для самой Надзеі Пятроўны, і для яе землякоў. Шчыра і эмацыянальна расказвала мастачка пра свой шлях да прызвання. Не была б сабой, калі б не падкрэсліла вялікую, калі не вызначальную ролю ў сваім жыцці веры ў Бога. Менавіта з духоўнасці пачалася яна як мастак. Без веры жыццё не мае сэнсу, упэўнена яна. Толькі глыбока веруючы чалавек здольны пакінуць пасля сябе добрае, прыгожае, вечнае. Калі не атручваеш жыццё адзін аднаму зайздрасцю, папрокамі, дробязямі, - і сам уздымаешся над мітуснёй і дапаможаш зрабіць гэта іншым. Калі ёсць мэта, жыццё становіцца паўнапраўным, цікавым. Ты будзеш выкарыствоўваць кожны адпушчаны табе міг і радавацца яму. Не будзе надуманых праблем, а будзе асалода ад усяго, што цябе акружае. Як часта, працягвала Надзея Пятроўна, мы не задумваемся, у якой цудоўнай краіне мы жывём, якую каштоўнасць маем навокал. Мы палім салому, а з яе можна зрабіць столькі цудаў. У лесе мы падкідваем нагамі сучкі і паленні - а змаглі б пераўтварыць іх у сапраўдныя шэдэўры. А лаза, а лён? - Як выкарыстоўвалі іх нашы продкі і як адносімся да гэтага нацыянальнага багацця мы? [3]

      Смялей ідзіце да пастаўленай мэты, заклікала мастачка дзяцей. Калі вы ўпэўнены ў сваім прадвызначэнні, - у вас абавязкова ўсё атрымаецца. Дзяржава вельмі многае робіць для адораных дзяцей. Але і ж вы не павінны спадзявацца на некага. Працуйце, вучыцеся, не забывайце, што толькі тыктанічная праца дасць належныя вынікі. А калі што атрымалася і вас прызналі людзі, зноў жа, - не заганарыцеся, не лічыце сябе выключнымі і дасканалымі. Памятайце: вы нешта значыце да той пары, пакуль ад вас не адвярнуўся Бог.

      Надзея Пятроўна не абмежавалася толькі расказам пра сваю творчасць. Па- першае, яна прывезла з сабой нямала вырабаў, якія размясціла на выставе. Па-другое, прадставіла мноства фотаздымкаў сваіх работ. А галоўнае, дзеці ўбачылі сам працэс стварэння цуда-вырабаў. Майстар-клас доўжыўся ці не больш, як аповяд пра сябе. Адчувалася, што мастачцы вельмі хочацца знайсці сярод землякоў прадаўжальнікаў сваёй нялёгкай справы. Запрасіла прыехаць да яе ў Слонім. Бо выставы і фотаздымкі - гэта толькі нязначная частка таго, што зроблена майстрам.

Сярод экспанатаў выставы выдзяляліся "рыбныя" - "Ёрш" і "Шчупак". Яны здаваліся зробленымі з металу. Гэта мастачка асвойвае новую тэхніку, у якой раней не працавала. Шукае Надзея Пятроўна і матэрыял для аздаблення сваіх пакояў. Нагледзела пад Сынкавічамі баршчэўнік - і стала выкарыстоўваць для рамак. Проста, прыгожа, нядорага. I арыгінальна.

      Цешылася са сваёй былой вучаніцы біёлаг Алена Фёдараўна Хацян: значыць, недарэмна наведвала калісьці Надзея ўрокі біялогіі. А Надзея Пятроўна згадала, як здзіўлялася заўсёды майстэрству і прафесіяналізму настаўніцы: "Ніводнай зелінкі на школьным агародзе не было, а ўраджай - на зайздрасць усім вяскоўцам", - смяецца мастачка.

      Дзяцей, вядома, цікавіла, як доўга працуе над кожным творам іх зямлячка. Адказваючы на гэта пытанне, Надзея Пятроўна гаварыла пра няспыннасць творчага працэсу. Задума спее спакваля. А калі асноўныя абрысы карціны гатовы - працуе тады без эскізаў, начыста. (Заўважым, што гэта - таксама асаблівасць почырку мастачкі). Бывае, што за суткі - двое пано гатова. Вядома, без уліку часу на абпальванне ў печы, дзе многа сваіх нюансаў і не заўсёды прыемных сюрпрызаў.

(Мастачка нічога  не сказала пра падрыхтоўку  асноўнага матэрыялу - гліны. Але,  напэўна, кожнаму зразумела, што  гэта не хутка і лёгка робіцца.  Ды і апрацоўка спадчынных  матэрыялаў патрабуе шмат цярпення і часу. Так што гатовая карціна - вынік працы многіх дзён і начэй). [3]

      Надзея Пятроўна пазнаёміла землякоў са сваім сынам Пятром, студэнтам Мінскага педагагічнага універсітэта імя М. Танка. Вельмі цёпла гаварыла пра нязменнага памочніка ў сваёй няспыннай крапатлівай працы - мужа. Сціплая і светлая, яна не прысвойвае сабе тое, што дадзена звыш і ў чым дапамагаюць блізкія людзі. Развіваючы Божы дар, яна апантана працуе, забываючы пра яду, сон і хваробы. Ды хваробы і адступаюць, ім няма зараз месца ў жыцці мастачкі.

       Выканаўшы пад гітару некалькі песень, парадавала землякоў цудоўным багатым голасам . ( А мы нагадаем яшчэ пра адзін дар Н.П.Салейкі - паэтычны. Памятаеце яе дэбют на старонках "Працы"?).

       Музей школы стане яшчэ багацейшым: знакамітая мастачка падарыла землякам адну са сваіх работ. Дарэчы, Надзея Пятроўна памятае Уладзіміра Ляха, які вучыўся ў паралельным класе і запомніўся ёй як светлы і абаяльны юнак.

       Сустрэча закончылася, але, думаецца, у адносінах паміж школай і былой выпускніцай ўсё толькі пачынаецца. [3]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5 На паэтычнай хвалі

       Папярэднія раздзелы работы дазваляюць нам зразумець, што Надзея Пятроўна з’яўляецца духоўна багатым, сінтэмінтальным чалавекам. Яна цудоўна спявае пад гітару, піша вершы. Успаміны аб сваім дзяцінстве, наведванне роднай Міжэрыцкай школы дазволіла нашай зямлячцы напісаць наступны верш, які мы вам і прапануем.

 

 

Міжэрыцкія  матывы

 

Стаю на горцы  ля дарогі, Гляджу ў  сівую далячынь, Навокал шэрыя  аблогі,  Нябёсаў восеньская сінь.   Сумую, моўчкі разважаю Аб родным доме і быцці, Што так мне  дорага, кахаю На гэтым  свеце, ў жыцці.   А побач вёсачка  ў далінцы Ну як на сподачку ляжыць, Рачулка Мэштаўка ў хвілінцы Імкліва весела бяжыць.   Рачулка – побач  з ёй другая, Міжрэчча- родная зямля І гэта назва  дарагая Прыйшла зпрадведкунам  здалля.   Яшчэ ў шаснаццатым  стагоддзі Тут не бывала не душы. Хаваў багацці  на прыродзе Лес непраходны ў цішы.   І вось аднойчы  неяк летам Прыйшла сюды адна сям’я, Стаміліся блукаць  па свеце І сталі жыць ля ручая.       Дарогамі вайны  Айчыннай Прайшлі са славай землякі І подзвіг, слава  іх павінна Застацца ў  сэрцах навякі.   Мы помнім воінаў афганцаў, Валодзю Ляха і  сям’ю,  Усіх Міжэрыцкіх спартанцаў, Якія згінулі  ў баю.     Міжрэчча –  родныя прасторы, Айчына, вёска, ручаёк, Душы чароўныя ўзоры Я бачу зблізку  і здалёк.     Духоўны воблік роднай вёскі Царква, касцёл, музей пры ім І тры прыгожыя бярозкі. Чаруюць воблікам сваім.   А побач школа  ля дарогі, Якой ужо  аж сорак год, А колькі радасці, трэвогі І з ёю звязана  прыгод.

Хаціну потым  збудавалі Непадалёку  ад ракі, Шмат гора, цяжкасцей  спазналі У гэты момант землякі.   Ішлі гады, дзесяцігоддзі І прыгажэла  тут зямля І ўжо ў сямнаццатым  стагоддзі  Узнікла вёсачка  мая.   Жылі, у полі працавалі, Дзяцей расцілі  сваякі, У храм ішлі, адпачывалі У свята наша землякі.   Вядомы родныя мясціны Сваёй гісторыяй  штрыхі, Ішлі ў ваенныя  хвіліны Ягайлы, Вітаўта  палкі.   Касцюшка, Костусь  Каліноўскі Бывалі тут  у пэўны час, Сапега сам  і Чарняхоўскі Сляды пакінулі ў нас.   А ў дзевятнаццатым стагоддзі Спыняўся тут  Баграціён І згодна з песняю народнай Праходзіў сам  Напалеён.       І каб адзначыць  гэта свята – Вялікі школьны  юбілей, Якой гісторыя багата У школе створаны музей.   Паперы, стэнды, дакументы Аб мірным часе і вайне Гісторыі жыцця  фрагменты Знайшлі адбітак  у цішыне.     А вось Сяўко  – артыст народны, Дырэктар школы  – Лізуноў, Куточак Зэльвенскі свабодны І бачу гэта зноў і зноў.    А вёска наша прыгажэе, Растуць будынкі  тут і там, Усё навокал  харашэе На радасць  яе жыхарам.   Жыве, працуе, расцвітае Зямелькі роднае куток І я ў госці  запрашаю Да нас у  аграгарадок.

Міжэрычы, Міжрэчча – 

Цудоўная зямля!

З табою мы навечна,

Сягоння  ты і я.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Заключэнне

     Такім  чынам, прааналізаваўшы дадзеную  праблему і пытанні звязаныя  з ёй, можна падвесці вынікі і зрабіць наступныя вывады:

1. прырода, якая нас акружае, з’яўляецца невычэрпнай крыніцай народных багаццяў, што выкарыстоўваюцца ў жыцці і прафесійнай дзейнасці чалавека, аднак выкарыстоўваць іх трэба рацыянальна і беражліва, клапоцячыся аб будучых пакаленнях;
2. на прыкладзе жыцця, прафесійнай дзейнасці нашай зямлячкі Надзеі Салейка яскрава праяўляецца самабытнасць беларускага народа, раскрываецца яго духоўны і творчы патэнцыял;
3. народныя промыслы, рамёствы, прадпрымальніцтва і бізнес з кожным годам адыгрывае ўсё большую ролю ў эканамічным жыцці рэспублікі, садзейнічае павышэнню матэрыяльнага і культурнага дабрабыту жыцця народа;
4. усім нам трэба памятаць, што народнае багацце, яго дабрабыт ствараецца добрасумленнай і самаадданай працай чалавека.

    А  зараз прааналізуем перспектывы  работы над дадзенай праблемай  у будучым. Нашы планы наступныя:

1. прадоўжыць вывучэнне развіцця народных рамёстваў і промыслаў у межах тэрыторыі мікрараёна школы, прааналізаваць іх ролю і значэнне ў жыцці мясцовага насельніцтва;
2. на  базе школьнага музея “Народнай Славы” прадоўжыць пошукавую работу, сабраць, сістэматызаваць і абагуліць матэрыял па тэме “Народныя ўмельцы жывуць сярод нас” – да 01.01.2012 года;
3. вучням школы да 01.12.2011 года правесці экскурсію ў горад Слонім да нашай зямлячкі Надзеі Пятроўны Салейка, больш падрабязна пазнаёміцца з яе прафесійнай дзейнасцю, жыццёвым шляхам і духоўным патэнцыялам народнага ўмельца;
4. пры арганізацыі і правядзенні школьных выхаваўчых мерапрыемстваў часцей арганізоўваць сустрэчы з народнымі ўмельцамі, праводзіць выставы іх работ.

    Быць  патрыётам – гэта значыць любіць  сваю Радзіму, захоўваць і памнажаць  гістарычную і культурную спадчыну  свайго народа. І гэта трэба  прывіваць з дзяцінства і пранесці  праз усё сваё жыццё. Думаецца, што наша зямлячка, Надзея Салейка ў гэтым сэнсе з’яўляецца яскравым прыкладам. Аб папулярнасці, жыцці, працы і творчасці гэтага чалавека сведчаць публікацыі ў перыядычным друку, якія змешчаны ў дадатках. Каб бліжэй пазнаёміцца з Надзеяй Пятроўнай, трэба заехаць у госці ў горад Слонім, пачуць яе ўспаміны. Гэта дапамогуць вам зрабіць матэрыялы, змешчаныя на дыску.

 

 

 

 

Літаратура

1. Кніга “Памяць” – Зэльвенскі раён – Мінск, 2003 год.
2. Кніга “Славуты Зэльвенскі край” – Ліда, 2004 год.
3. Газета “Праца” – 2006-2007 год.
4. Газета “Слонімскі веснік” – 1998 год.
5. Газета “Віцебскі рабочы” – 1995-1996 год.
6. Матэрыялы Слонімскага краязнаўчага музея.
7. Матэрыялы музея “Народнай Славы” – Міжэрыцкая СШ імя У.Ляха.