Автор: Пользователь скрыл имя, 21 Ноября 2012 в 12:26, шпаргалка
Предмет, значение и цели курса «Истории Белоруссии». Периодизация истории Белоруссии. Источники изучения курса.
ровень. На долю дзяржаунай
ВОПРОС№47:Участие БССР в создании
СССР. Нац-гос-венное строительство.
ВОПРОС№48:Политика белорусизации, осн направления и итоги.
У міжваенны
перыяд (20–30-я гады) грамадска-палітычнае
жыццё на Беларусі, як і ў Савецкай краіне
ў цэлым, было поўным супярэчнасцей, цесна
звязаным з сацыяльна-эканамічнымі працэсамі,
што адбываліся ў гэтыя гады.У беларускім
грамадстве ў першай палове 20-х гадоў магчыма
вызначыць існаванне і барацьбу двух тэндэнцый.
Адна з іх была накіравана на пэўную дэмакратызацыю
ў палітычных адносінах, другая – на працяг
палітыкі ваеннага камунізму.З’явілася
беларуская партыя сацыялістаў-рэвалюцыянераў
(эсэраў або БПС-Р). Адрозненне пазіцыі
беларускіх эсэраў ад пазіцыі КП(б)Б заключалася
ў пытаннях, звязаных з характарам улады
і суверэнітэтам.З гэтага моманту пачалося
адкрытае процістаянне дзвюх палітычных
партый, якое скончылася не на карысць
БПС-Р. У 1921 г. карныя органы арыштавалі
860 актыўных яе членаў.У канцы 1922 г. паскорыўся
працэс аб’яднання савецкіх рэспублік,
у якім актыўны ўдзел брала БССР. На І Усесаюзным
з’ездзе Саветаў 30 снежня 1922 г. 25 прадстаўнікоў
БССР разам з дэлегацыямі РСФСР, УССР і
ЗСФСР падпісалі дэкларацыю і дагавор
аб стварэнні СССР.Стварэнне СССР дало
магчымасць аб’яднаць намаганні гістарычна
звязаных паміж сабой народаў, спрыяць
іх хуткаму эканамічнаму, сацыяльнаму
і культурнаму развіццю.З другой паловы
20-х гадоў узмацнілася дырэктыўная сістэма
кіравання не толькі эканомікай, але і
іншымі сферамі грамадскага жыцця, узрасла
роля партыйна-дзяржаўнага апарату.У пачатку
30-х гадоў у беларускім савецкім грамадстве
былі ўсе рысы таталітарнага палітычнага
рэжыму.Пераход да таталітарызму праяўляўся
ў далейшым паніжэнні ролі і ўдзелу ў справах
грамадства дэмакратычных, прадстаўнічых
органаў, поўным іх падпарадкаванні партыйнаму
апарату.Так у 30-я гады канчаткова сфарміраваліся
палітычныя інстытуты беларускага грамадства,
яго таталітарны палітычны рэжым.Пачатак
палітыкі беларусізацыі варта аднесці
да чэрвеня 1924 г.З сярэдзіны 1923 г. і да сярэдзіны
1924 г. працэс беларусізацыі прайшоў першую
фазу, на працягу якой вялася ў асноўным
яе палітычная і ідэалагічная падрыхтоўка.Адміністрацыйна-
Паспяхова праходзiла беларусiзацыя навучальных устаноу. Да 1928г. 80% школ было пераведзена на беларускую мову навучання. Беларускую мову неслi у масы беларускiя пiсьменнiкi У.Дубоука, М.Чарот, К.Чорны i iнш. Мастацкiя творы 20-х гадоу сведчаць аб зменах,якiя адбывалiся у грамадстве. Паэма Я.Коласа "Новая зямля" дала цэласнае уяуленне аб спадзяваннях беларус- кага сялянства, яго духоуным патэнцыялеРазвi- ваецца краязнауства. На сярэдзiну 20-х гадоу у БССР дзейнiчала 240 краязнау- чых арганiзацый У ходзе беларусiзацыi развiвалася новая галiна у навуцы - беларусазнауства. У 20-ыя гады партыйныя органы спрабуюць iграць вядучую ролю у правя-дзеннi беларусiзацыi,пачынаюць цягнуць навуку пад свой кантроль, руйнаваць яе нацыянальныя формы. Гэта асаблiва праявiлася у адносiнах да iнбелкульта, якi страцiу сваё першапачатковае прызначэнне.
Але нягледзячы на цяжкасцi, плённа працавалi на нiве беларускага адраджэн-ня паэт, празаiк Цiшка Гартны; пiсьменнiк М.Гарэцкi; гiсторыкi В.Ластоускi,У.Iгнатоускi, У.Пiчэта; жывапiсец i графiк М.Фiлiповiч; стваральнiк першага беларускага кiнафiльма "Лясная быль" Ю.Тарыч; аутар першай п'есы на беларус- ай мове "Машэка" Е.Мiровiч; кампазiтар, аутар Дзяржаунага гiмна БССР Н.Сака-лоускi i iнш. Да 1928г. беларусiзацыя дасягнула значных поспехау. Яна аблегчыла барацьбу з непiсьменнасцю, садзейнiчала ажыццяуленню асветнiцкай работы, стварыла пе-радумовы для разгортвання нацыянальна-культурнага будаунiцтва у БССР.
ВОПРОС№49:Сворачивание НЭПа. Индустриализация и коллективизация.
Лічыцца,
што аднаўлене народнай
гаспадаркі да пачатку 1926 г. у асноўным
завяршылася. Аднак дасягнуты даваенны
ўзровень вытворчасці не мог задаволіць
патрэбы дзяржавы.Вельмі востра стаяла
ў рэспубліцы праблема інжынерна-тэхнічных
кадраў, кваліфікаваных рабочых.Гэта перашкаджала
развіццю народнай гаспадаркі рэспублікі.Сацыялістычная
індустрыялізацыя – гэта палітыка, якая
мела галоўнай мэтай стварэнне матэрыяльна-тэхнічнай
базы сацыялізму, пераўтварэнне СССР у
эканамічна незалежную дзяржаву з магутным
эканоміка-вытворчым, навукова-тэхнічным
і абаронным патэнцыялам.Па сваёй прыродзе
індустрыялізацыя ў СССР не магла абмежавацца
ні маштабамі асобных галін, ні тэрыторыяй
асобных рэспублік ці раёнаў.На Беларусі
меліся і свае асаблівасці, і свае цяжкасці.Правядзенне
індустрыялізацыі патрабавала вялікіх
сродкаў. На дапамогу ці крэдыты іншых
дзяржаў разлічваць не даводзілася.У прамысловасць
накіроўвалася частка сродкаў, атрыманых
ад сельскай гаспадаркі.Частка сродкау
была выдзелена машы-набудаванню, энергетыцы,
прамысловасцi будматэрыялау. Заводы
у Мiнску "Энер-гiя", "Камунар",
iмя Кiрава паклалi пачатак беларускаму
станкабудаванню, а БелДРЭС (недалёка
ад Оршы) - уздыму энергетыкi рэспублiкi.Важныя
змены адбываліся ў структуры капітальнага
будаўніцтва.Вынікі, дасягнутыя прамысловасцю
БССР у першыя гады індустрыялізацыі,
стварылі неабходныя перадумовы для далейшага
развіцця прамысловых галін.Аднак Беларуская
ССР уласнымі сродкамі не магла забяспечыць
неабходнае фінансаванне капітальнага
будаўніцтва.Тым не менш індустрыялізацыя
ішла хутка, прамысловасць рэспублікі
развівалася дастаткова высокімі тэмпамі.Рабочы
клас Беларусі разгарнуў спаборніцтва
за авалоданне новай тэхнікай, уздым тэхнічнай
пісьменнасці.Нягледзячы на працоўны
ўздым і высокія тэмпы індустрыялізацыі,
заданні другой і першых гадоў трэцяй
пяцігодак таксама не былі выкананы.У
агульным комплексе эканамічнага развіцця
Беларусі важная роля належала развіццю
і рэканструкцыі транспарту.Адбыліся
некаторыя станоўчыя змены і ў матэрыяльным
становішчы насельніцтва.Узровень жыцця
людзей хаця і павышаўся, але ўсё яшчэ
заставаўся нізкім, як у іншых рэспубліках
СССР.Калектывізацыя сельскай
гаспадаркі на Беларусі.Цяжкія ўмовы
працы і быту сялян, раздробленасць зямельных
участкаў, прымітыўныя прылады працы,
што стрымлівала агульнае эканамічнае
развіццё краіны.У пачатку нэпа савецкая
ўлада падтрымлівала гаспадарчыя памкненні
сялян, заахвочвала пошук форм калектыўнага
гаспадарання на зямлі, прадастаўляла
права на зямлю як калектыўным, так і аднаасобным
гаспадаркам.З першых гадоў савецкай улады
ствараліся і вытворчыя кааператывы, калектыўныя
гаспадаркі.Калгасы разглядаліся ў асноўным
як форма арганізацыі бяднейшых пластоў
насельніцтва. У 20-я гады, як бачна, быў
сапраўды значны ўздым сялянскай гаспадаркі,
які сведчыць аб дабратворных выніках
нэпа.Камуністычная партыя і Савецкая
дзяржава распрацавалі палітыку калектывізацыі
сельскай гаспадаркі.Калектывізацыя сельскай
гаспадаркі – палітыка Камуністычнай
партыі і Савецкай дзяржавы, якая была
накіравана на аб’яднанне дробных сялянскіх
гаспадарак у буйныя сельскагаспадарчыя
прыдпрыемствы.Iмкнуліся вырашыць адразу
дзве задачы: у кароткія тэрміны правесці
калектывізацыю вёскі і ўзяць у яе сродкі
для патрэб індустрыялізацыі і абароны
краіны.Пачатак рэалізацыі такога курсу
паклаў хлебанарыхтоўчы крызіс. Акрамя
таго, у гарадах пачаліся перабоі ў забеспячэнні
прадуктамі.Закрываліся рынкі, уводзілася
абкладанне сялянскіх гаспадарак дадатковымі
падаткамі.У Беларусі ў падтрыманні палітыкі
“правага ўхілу” быў абвінавачаны нарком
земляробства Дз. Прышчэпаў, старшыня
ЦВК БССР А. Чарвякоў і інш.Масавая калектывізацыя
выклікала супраціўленне кулацтва. У гэтых
умовах партыя перайшла ад палітыкі абмежавання
і выцяснення кулацтва да палітыкі ліквідацыі
кулацтва.Разгарнулася кампанія па суцэльнай
калектывізацыі і ліквідацыі кулацтва
як класа, прымусу і раскулачвання серадняка,
закрыцця цэркваў, рынкаў.Раскулачваць
пачалі не толькі кулакоў, але і сераднякоў,
якія не хацелі ўступаць у калгасы.Метады,
якімі ажыццяўлялася калектывізацыя вёскі,
абагуленне сялянскіх гаспадарак, прывялі
да таго, што вясной 1932 г. замест суцэльнай
калектывізацыі адбыўся чарговы масавы
выхад сялян з калгасаў.У выніку дапушчаных
памылак у эканамічнай палітыцы ў 1932–1933
гг. краіну ахапіў масавы голад, які забраў
жыцці многіх людзей.Да канца 30-х гадоў
калектывізацыя ў Беларусі была звершана,
кулацтва як клас ліквідавана.Сельская
гаспадарка фінансавалася па рэшткавым
прынцыпе. Іншая справа – 70–80-я гады, калі
дзяржава атрымала магчымасць фінансаваць
аграрны сектар эканомікі на ўзроўні сучасных
патрабаванняў. Сельская гаспадарка Беларусі
ў гэтыя гады па вытворчасці прадукцыі
на душу насельніцтва стала ў шэраг з сельскай
гаспадаркай развітых дзяржаў свету.
ВОПРОС№50:Установление тоталитарного режима в СССР.Репрессии на Б.
ВОПРОС№51:Западная Б в составе Польши.Воссоединение Зап Б и БССР.
У выніку савецка-польскай вайны 1919–1920 гг., паводле Рыжскага мірнага дагавора ад 18 сакавіка 1921 г., вялікая частка тэрыторыі Беларусі з насельніцтвам перайшло ва ўладанне польскай дзяржавы.Заходняя Беларусь і яе насельніцтва апынуліся ў вельмі цяжкім становішчы.На заводах і фабрыках працоўны дзень працягваўся 10–11 гадзін. У сярэднім на аднаго працуючага прыходзілася два беспрацоўныя. Людзі згаджаліся на любую работу і любую аплату.Вельмі цяжка жылося ў вёсцы.Аграрныя пераўтварэнні вялі да ўзрастання дыферэнцыяцыі сялян, колькасць бедных жыхароў вёскі пачала няўхільна павялічвацца.Сяляне павінны былі пастаянна выконваць павіннасці.У пошуках заробкаў, даведзеныя голадам і ўціскам да адчаю, сяляне шукалі выйсця ў эміграцыі.Вядучую ролю ў паланізацыі беларускага насельніцтва адыгрывала каталіцкая царква.У Заходняй Беларусі панаваў жорсткі палітычны рэжым і паліцэйскі тэрор.Такім чынам, сацыяльнае, нацыянальнае і палітычнае становішча працоўных мас на тэрыторыі Заходняй Беларусі штурхала іх на актыўныя антыўрадавыя дзеянні.У пачатку і сярэдзіне 20-х гадоў сацыяльная і нацыянальная барацьба характарызавалася не толькі эканамічнымі забастоўкамі і антыўрадавымі дэманстрацыямі, але і праявамі ўзброеных выступленняў у форме партызанскага руху.Ва ўзмацненні сацыяльнага і нацыянальна-вызваленчага руху значную ролю адыгралі партыі і арганізацыі камуністычнага і нацыянальна-дэмакратычнага напрамку.Выдаваліся газеты, якія па прычыне праследавання ўладамі часта закрываліся.У студзені 1927 г. улады пачалі ліквідацыю гурткоў і камітэтаў БСРГ. Па ўсім краі прайшлі масавыя арышты яе актывістаў.Польскія ўлады чынілі розныя перашкоды для стварэння сеткі гурткоў на месцах, а таксама ажыццяўлялі жорсткі ўціск на перыядычныя выданні.Важную ролю ў грамадска-палітычным жыцці Заходняй Беларусі адыграла культурна-асветная арганізацыя – Таварыства беларускай школы (ТБШ).За перыяд свайго існавання (да 1937 г.) ТБШ заваявала вялікую любоў насельніцтва Заходняй Беларусі. Заслуга ТБШ была не толькі ў асветніцкай ролі, але і ў тым, што яна падрыхтавала і выхавала ў вельмі цяжкіх умовах нацыянальнага прыгнёту значную колькасць беларускай творчай інтэлігенцыі.У канцы 20 – пачатку 30-х гадоў адбыліся значныя палітычныя і эканамічныя змены на тэрыторыі Заходняй Беларусі. Уз’яднанне Зах Бел з БССРу 20-я – 30-я гг. Першыя пераутварэнні.Эканамічны крызіс 1929–1933 гг. надзвычай абвастрыў міждзяржаўныя і ўнутрыкласавыя супярэчнасці ў большасці краін свету.Пасля заключэння ў студзені 1934 г. германска-польскага дагавора ў краіне хутчэй пайшла фашызацыя грамадскага жыцця. У красавіку 1935 г. былі прыняты новая канстытуцыя Польшчы і новы выбарчы закон. Рашаючую ролю ў перабудове ўсяго рэвалюцыйнага руху адыграў VII кангрэс Камінтэрна (1935), які распрацаваў тактыку барацьбы супраць фашызму і вайны.Працэс рэалізацыі задачы па стварэнні адзінага фронту барацьбы ўсіх дэмакратычных сіл супраць фашысцкага наступу праходзіў вельмі цяжка і з пераменным поспехам.Польская сацыялістычная партыя (ППС), створаная ў 1892 г., стаяла на антысавецкіх і антыкамуністычных пазіцыях.Значны ўплыў на працоўных гарадоў і мястэчак Заходняй Беларусі мелі яўрэйскія дэмакратычныя арганізацыі.Асобнае месца займалі беларускія нацыянальныя партыі.Ва ўмовах нарастання барацьбы працоўных і значных поспехаў па стварэнні адзінага народнага фронту ў Польшчы, Заходняй Беларусі і Заходняй Украіне Кампартыя Польшчы і яе састаўныя часткі – КПЗБ і КПЗУ – у сакавіку 1938 г. былі распушчаны і перасталі існаваць.Нягледзячы на такі ўдар па сацыяльным і нацыянальна-вызваленчым руху ў Польшчы, барацьба працоўных, хоць і не так інтэнсіўна, як раней, усё ж працягвалася аж да 17 верасня 1939 г.У 1921–1939 гг. заходнебеларускія землі з’яўляліся прыдаткам Польшчы. Беларускі народ не мірыўся з прыгнечаным становішчам і змагаўся за сацыяльную і нацыянальную незалежнасць, за ўз’яднанне з БССР. У 1939 г. здзейснілася мара беларускага народа. Заходняя Беларусь уз’ядналася з БССР.
ВОПРОС№52:Развитие образования ,науки и литературы на Б в 1917-1941гг.
У комплексе праблем культурнага будаўніцтва важнае месца займала ліквідацыя непісьменнасці і малапісьменнасці дарослага насельніцтва.Была створана Рэспубліканская надзвычайная камісія па ліквідацыі непісьменнасці.Але ў канцы 30-х гадоў частка дарослага насельніцтва рэспублікі, асабліва на вёсцы і сярод жанчын, яшчэ заставалася неахопленай навучаннем.Разам з ліквідацыяй непісьменнасці і малапісьменнасці дарослага насельніцтва праводзілася вялікая работа па стварэнні сістэмы народнай адукацыі.Да сярэдзіны 20-х гадоў такая сістэма адукацыі была створана і складалася з наступных частак: 1) дашкольных устаноў; 2) масавых чатырохгадовых працоўных школ; 3) сямігадовых працоўных політэхнічных школ; 4) школ сялянскай моладзі; 5) рабфакаў; 6) тэхнікумаў; 7) вышэйшых навучальных устаноў.Асаблівая ўвага надавалася ўвядзенню ўсеагульнага абавязковага навучання дзяцей.Значнае развіццё атрымала сярэдняя спецыяльная адукацыя.Кадры кваліфікаваных рабочых рыхтаваліся ў прафесійных школах.20-я гады сталі часам нараджэння беларускай савецкай навукі.Вучоныя займаліся даследаваннем рэсурсаў, праблемы прыкладнога характару.Праводзіліся даследаванні і ў галіне гуманітарных навук.Развіццё літаратуры і мастацтва адбывалася ў складаных умовах.Беларуская паэзія вітала рэвалюцыю. Для яе характэрны былі аптымізм, дух змагання за новае жыццё. Гэта быў час агульнага духоўнага ўздыму, час надзей, веры і мар.У другой палове 20-х гадоў развіццё беларускай савецкай літаратуры адбывалася ў вострай барацьбе ідэйна-эстэтычных тэндэнцый, розных літаратурных груповак.У 30-я гады завяршыўся працэс стварэння адзінай пісьменніцкай арганізацыі Беларусі.У вострай барацьбе розных мастацкіх школ і плыняў стваралася беларускае савецкае тэатральнае, музычнае і выяўленчае мастацтва.У сярэдзіне 20-х гадоў першыя поспехі былі дасягнуты ў развіцці беларускага музычнага мастацтва, у якім усё яшчэ пераважала самадзейная творчасць музычных, харавых і танцавальных калектываў.Значны крок наперад зрабіла музычнае мастацтва ў 30-я гады.Паспяхова развівалася кінамастацтва. Ствараліся дакументальныя і мастацкія фільмы, кінахроніка.Дасягненні ў сферы культурнай дзейнасці сведчаць аб сапраўдным ажыццяўленні культурнай рэвалюцыі ў рэспубліцы.У 20–30-я гады паспяхова развіваліся жывапіс, скульптура, архітэктура.20-я гады ў гісторыі беларускага жывапісу былі часам збірання творчых сіл, першых спроб засваення новай тэматыкі, актыўнага ўкаранення мастацтва ў жыццё шырокіх пластоў народа.У 30-я гады мастацтва Беларусі ўзбагачалася новымі тэмамі і вобразамі.Буйной падзеяй у культурным жыцці стаў Першы з’езд мастакоў Беларусі, які адбыўся 6 снежня 1938 г. у Мінску.Багатыя і цікавыя традыцыі мае беларуская графіка.У 20–30-я гады шэраг манументальных помнікаў стварылі беларускія скульптары.У цэлым для прамысловай архітэктуры 20-х гадоў характэрна выкарыстанне жалезабетонных і металічных канструкцый.У канцы 20-х гадоў рабіліся спробы распрацаваць тып дома з агульнымі бытавымі элементамі. Такія будынкі атрымалі назву дамоў-камун.Галоўнымі задачамі архітэктуры Беларусі ў перадваенныя пяцігодкі (1933–1941) сталі рэканструкцыя і развіццё гарадоў.Кожны твор архітэктуры ўяўляе сабой спалучэнне трох прынцыпаў: функцыянальнасці, трываласці і прыгажосці.
ВОПРОС№53:Бел архитектура
, ИЗО, театр, музыка и кино в довоенный
период(1917-1941).
ВОПРОС№54:Международные отноше
Напярэдаднi вайны Савецкi Саюз рабiў ўсе магчымае, каб папярэдзiць яе ўзнiкненне. Ен веў перамовы з Англiяй, Францыяй, Чэхаславакiяй, iншымi дзяржавамi аб магчымых мерах бяспекi. Нажаль, Заходнiя краiны далi згоду на далучэнне часткi тэрыторыi Чэхаславакii да
Германii, iмкнулiся скiраваць агрэсiю фашысцкай Германii супраць СССР. Ва ўмовах небяспекi савецкi бок адгукнуўся на прапановы Германii i 23 жнiўня 1939 г. быў падпiсаны савецкi-германскi дагавор аб ненападзеннi тэрмiнам на 10 гадоў i сакрэтны пратакол да яго аб сферы iнтарэсаў абодвух бакоў. 1 верасня 1939 г. Германiя напала на Польшчу, а 3 верасня Англiя i Францыя аб`явiлi вайну Германii. Фашысцкiя войскi iмклiва захоплiвалi тэрыторыю
Польшчы. Паўстала пагроза зняволення Заходняй беларусi, якая трапiла пад уладу Польшчы па Рыжскаму дагавору 1921 г. 17 верасня Чырвоная Армiя перайшла гранiцу, а 25 верасня вызвалiла Заходнюю Беларусь (4 млн. жыхароў). 28 лiстапада 1939 г. памiж Германiяй i СССР заключаны Дагавор аб дружбе i гранiцы. 28-30 лiстапада 1939 г. Народны Сход Заходняй Беларусi прыняў дэкларацыю аб устанаўленнi савецкай улады на ўсей вызваленай тэрыторыi i выказаўся за ўваходжанне ў склад БССР.
Нечарговая i.Нечарговая III сесiя Вярхоўнага Савета БССР адпаведна прынялi законы аб уключэннi Заходняй беларусi ў склад СССР i ўз`яднаннi з БССР З лета 1940 г. Германiя пачала падрыхтоўку да вайны супраць СССР. У снежнi 1940 г. зацверджан план <Барбароса> - маланкавай вайны, разгрому СССР за 3-4 месяцы. У маi 1941 г. быў зацверджаны план <Ост> -
праграма знiшчэння i каланiзацыi народаў СССР. 22 чэрвеня 1941г. на досвiтку гiтлераускiя войскi варвалiся у межы СССР.Вораг нанёс удары па аэрадромах, чыгуначных вузлах, гарадах Часцi Чырвонай Армii неслi вялiкiя страты. Удар групы армiй "Цэнтр", якая наступала праз тэрыторыю Беларусi на Маскву прынялi на сябе воiны 3 i 10 армiй, а таксама воiны 4 ар-мii (генерал А.А.Карабкоу), якiя абаранялi Брэст. 10 дзен вялi баi пагранiчнiкi 4 заставы лейтэнанта А.Кiжэватава, 7 атак адбiла 3 застава лейтэнанта В.Усава. А.Кiжэватаву i В.Усаву было прысвоена званне Героя Савецкага саюза. Гераiчна трымалiся абаронцы Брэсцкай крэпасцi - воiны капiтана I.М.Зубачо-ва,палкавога камiсара Д.М.Фамiна, маёра П.М.Гаурылава. Нямногiм удалося выр-вацца з крэпасцi i прадоужыць барацьбу з ворагам.
Гераiчна змагалiся савецкiя лётчыкi. Адзiн з першых таранау здзейснiу
Д.Ф.КокарауУ першыя днi вайны лётчыкi зрабiлi 1890 баявых вылетау i знiшчылi больш 100 варожых самалётау.