Шпаргалка по "Истории Беларуси"

У наступленнi удзельнiчалi Дняпроуская флатылiя, першы асобны французскi добраахвотнiцкi авiяполк "Нармандыя-Нёман". Дзеяннi франтоу каардынавалi маршалы Г. Жукау i А. Васiлеускi.

Савецкiя  войскi пераузышлi праціуніка у два  разы па жывой сiле, гарматах i мiнамётах, у чатыры - па танках, у тры - па баявых самалётах.

Задума  камандавання заключалася у наступным: франты адначасова пераходзяць у наступление i магутнымi ударамі разбураюць стратэгiчны фронт абароны працiунiка, акружаюць i знiшчаюць яго групоуку у раёнах Вiцебска i Бабруйска, а затым наносяць удары па сыходзячыхся напрамках на Мiнск з мэтай акружэння асноуных сiл трупы армiй "Цэнтр".

23 чэрвеня  1944 г. - пачатак наступления. 24 чэрвеня  лiнiя абароны працiунiка была  прарвана. На трэцi дзень баёу  савецкiя войскi акружылi вiцебскую  групоуку i вызвалiлi Вiцебск, у  канцы чэрвеня  - бабруйскую групоуку i вызвалiлi Бабруйск.

Баi за Мiнск пачалiся на досвiтку 3 лiпеня i завяршылiся у канцы таго ж дня. 2-i Тацынскi танкавы корпус генерала А. Бурдзейнага вёу баi на усходняй ускраiне Мiнска, на пауночную ускраiну выйшлi танкiсты П. Ротмiстрава. Першым уварвауся у Мiнск танк Д. Фролiкава. Ён прамчауся па Савецкай вулiцы (цяпер праспект Ф. Скарыны), знiшчыушы гармату i некалькi дзесяткау гiтлерауцау. У баях на вулiцах горада вызначыуся камандзiр танкавага узвода М. Колычау. Яму удалося захапiць мост праз Свiслач, па якiм танкi бесперашкодна прайшлi у цэнтр горада.

Было  завершана акружэнне 100-тысячнай групоукi праціуніка (так званы "Мiнскi кацёл"). Сем дзён "кiпеу" тэты кацёл, фашысцкiм  войскам так i не удалося вырвацца з яго (70 тыс. забiта, 35 тыс. узята у  палон).

Партызаны i падполыычыкi захоплiвалi маеты, стваралi плацдармы i утрымлiвалi iх да прыходу савецкiх войскау. Самастойна вызвалялi раённыя цэнтры. Падпольшчыкам Мiнска удалося раздабыць план размяшчэння у горадзе умацаваных i замiнiраваных аб'ектау. Спецгрупа Генеральнага штаба Чырвонай Армii, атрымаушы тэты план, ажыццявiла меры па выратаваннi ад знiшчэння будынкау Дома урада, Акруговага дома афiцэрау i iнш. К канцу лiпеня вораг быу поунасцю выгнаны з беларускай зямлi. 

Вопрос 26 Грамадска-палітычнае жыццё ў БССР(1944-50).

 У пасляваенныя гады ў СССР, у тым ліку і БССР, захоўвалася палітычная сістэма, якая склалася ў 20—30-я іт. Кіруючую ролю ў грамадстве выконвала Камуністычная партыя. Усе пытанні палітычнага, гаспадарчага і культурнага жыцця рэспублікі знаходзіліся пад строгім кантролем партыйных камітэтаў.

У 1946 г. адбыліся выбары ў Вярхоўны Савет СССР, у 1947 г.—у Вярхоўны Савет БССР. Яны прайшлі  пры высокай актыўнасці выбаршчыкаў, у святочнай атмасферы. Савецкія людзі звязвалі з імі свае надзеі на будучыню, але не ўсе яны збыліся.

Рэальная  ўлада паранейшаму знаходзілася ў руках партыйных камітэтаў. Яны падмянялі дзейнасць Саветаў, абмяжоўвалі іх паўнамоцтвы як прадстаўнічых  органаў. Многія Саветы займалі пасіўную пазіцыю, не вырашалі пытанняў, якія ўваходзілі ў іх кампетэнцыю, чакаючы ўказанняў зверху. Да таго ж рабочых і калгаснікаў, занятых непасрэдна на вытворчасці, у складзе Саветаў было ў 1948 г. толькі 5,6%, а ў 1950 г.—4,6%.

Строга рэгламентавалася 1 дзейнасць прафсаюзаў. Гэта праяўлялася  ў абмежаванні прафсаюзнай дэмакратыі, зніжэнні ролі прафсаюзаў у вырашэнні гаспадарчых задач, абароне правоў працоўных. У рэспубліцы прафсаюзы аб'ядноўвалі 644 тыс. чалавек, што складала 85,7 % рабочых і служачых (калгаснікі не мелі сваіх прафсаюзаў).

У гэты час  актывізавалася дзейнасць камсамольскіх арганізацый. У пачатку 1951 г. у БССР налічвалася 17418 камсамольскіх арганізацый, якія аб'ядноўвалі 442 тыс. чалавек. Аднак у дзейнасці камсамола было шмат фармалізму, выхаваўчая работа сярод моладзи часта праводзілася на нізкім узроўні.

Азмрочвалі  пасляваеннае жыццё рэпрэсіі, якія закранулі ўсе слаі насельніцтва Беларусі. Палітыка рэпрэсій у Беларусі ў пасляваенныя гады была ў многім звязана з дзейнасцю міністра дзяржаўнай бяспекі БССР Л. Цанавы (1938—1951 гг.). У канцы 40-х — пачатку 50-х гг. па яго асабістаму ўказанню былі рэпрэсіраваны многія вядомыя партыйныя і дзяржаўныя дзеячы, прадстаўнікі беларускай інтэлігенцыі. Ахвярамі Цанавы сталі міністр асветы БССР П. Саевіч, прэзідэнт АН БССР А. Жэбрак і інш. Яны былі абвінавачаны ў нацыяналізме, контррэвалюцыйнай дзейнасці.

Рэпрэсіі  закранулі і пісьменніцкую арганізацыю  БССР. Пачатак гэтаму паклала пастанова  ЦК ВКП(б) “Аб часопісах “Звязда” і “Ленінград” (жнівень 1946 г.), Абмеркаванне дзейнасці гэтых часопісаў было праведзена па ініцыятыве 1. Сталіна. Вядомых дзеячаў літаратуры М. Зошчанку і Г. Ахматаву абвінавачвалі ў прапагандзе безыдэйнасці і апалітычнасці. У студзені 1947 г. была прынята пастанова, у якой абвінавачваліся ў буржуазным нацыяналізме некаторыя беларускія пісьменнікі і паэты. Былі рэпрэсіраваны пісьменнікі У. Дубоўка, С. Грахоўскі, А. Александровіч, А. Звонак і інш.

Значна павялічылася колькасць рэпрэсіраваных у пачатку 50-х гг. (15% зняволеных складалі асуджаныя  за крымінальныя злачынствы).

Аднак, нягледзячы на рэпрэсіі, большасць народа была адданая савецкай уладзе, правадыру і настаўніку I. Сталіну. У пасляваенны час яго аўтарытэт дасягнуў свайго апагея. 3 яго імем звязваліся перамога ў Вялікай Айчыннай вайне, усе дасягненні ў аднаўленні народнай гаспадаркі. У 1947 г. пачалося выданне на беларускай мове збору твораў I. Сталіна. ВялІкімі тыражамі выходзіла “Кароткая біяграфія I. В. Сталіна”. На яе вывучэнні будавалася ўся палітычная вучоба насельніцтва. Усё гэта спрыяла таму, што Сталін стаў дзейнічаць выключна аднаасобна.

У кастрычніку 1952 г. пасля 13-гадовага перапынку адбыўся XIX з'езд партыі, які перайменаваў ВКП(б) у КПСС. Але з'езд не ўнёс ніякіх змен у грамадска-палітычнае жыццё краіны,

Першыя  спробы дэмакратызацыі грамадска-палітычнага  жыцця. 5 сакавіка 1953 г. памёр I. Сталін. Старшынёй Савета Міністраў СССР быў зацверджаны Г. Малянкоў. Сакратарыят ЦК КПСС узначаліў М. Хрушчоў.. Рэгулярна сталі праводзіцца партыйныя пленумы. 2—7 ліпеня 1953 г. пленум ЦК КПСС разгледзеў пытанне аб злачынных антыпартыйных і антыдзяржаўных дзеяннях члена Прэзідыума ЦК КПСС, намесніка Старшыні Савета Міністраў СССР і міністра ўнутраных спраў Л. Берыя. Пленум канстатаваў, што Л. Берыя імкнуўся выкарыстаць органы ўнутраных спраў супраць партыйнага і дзяржаўнага кіраўніцтва, каб захапіць уладу ў краіне. У пастанове пленума адзначалася, што Берыя груба парушаў законнасць, фабрыкаваў хлуслівыя “справы” па абвінавачванню добрасум-ленных партыйных і дзяржаўных дзеячаў і разам са сваімі паплечнікамі, якія працавалі ў рэспубліках і абласцях краіны, распраўляўся з імі. (У Беларусі яго сябрам быў міністр дзяржаўнай бяспекі Л. Цанава.) Па рашэнню суда Л. Берыя і яго паплечнікі за злачынствы перад народам 23 снежня 1953 г. былі расстраляны. (Л. Цанава пасля арышту і ўзбуджэння супраць яго крымінальнай справы пакончыў жыццё самагубствам.)

  Новыя рысы ў жыцці краіны, у тым ліку і Беларусі, з'явіліся пасля верасня 1953 г., калі першым сакратаром ЦК КПСС быў  выбраны М. Хрушчоў. 3 гэтага часу адбыліся значныя змены ў дзейнасці  партыйных, дзяржаўных і савецкіх органаў, а таксама грамадскіх арганізацый. У прыватнасці, на пленумах ЦК КПБ, пасяджэннях Савета Міністраў рэспублікі сталі аб-мяркоўвацца пытанні гаспадарчага і культурнага развіцця Беларусі. Былі пашыраны правы мясцовых Саветаў. Ім было перададзена вырашэнне шэрага пытанняў, якія раней ува-ходзілі ў кампетэнцыю рэспубліканскіх органаў. Аднак да-біцца сапраўднага поўнаўладдзя Саветаў у гэты час не ўдалося.

  Значна  актывізавалі сваю дзейнасць прафсаюзы. У 1956 г. яны аб'ядноўвалі 93,7 % рабочых  і служачых рэспублікі. Больш ініцыятыўнымі сталі камсамольскія арганізацыі. Аднак ні прафсаюзы, ні камсамол па-ранейшаму не маглі поўнасцю выконваць свае функцыі. Практыка падмены функцый грамадскіх арганізацый партыйнымі органамі працягвалася.

  У першай палове 50-х гг. былі здзейснены некаторыя спробы па скарачэнню адміністрацыйнага апарату, умацаванню законнасці і правапарадку. У Беларусі была значна зменшана коль-касць міністэрстваў і ведамстваў, адбылося ўзбуйненне абла-сцей і мясцовых Саветаў, штат адміністрацыйна-кіруючага апа-рату такім чынам паменшыўся на 10 тыс. чалавек.

Аднак гэтыя  мерапрыемствы не маглі прынесці адчувальных вынікаў, бо, як і раней, захоўваліся прыярытэты адміністрацый-ных  рычагоў кіравання над эканамічными. 
 

Вопрос 27 Грамадска-палiтычнае жыцце у республiцы у сярэдзiне  60-х -

                            80-х гг. 

  Ва  умовах  панавання  у краiне  сталiнскага таталiтарнага рэжыму грамадска-палiтычнае жыцце у республiцы вызначалася  гэтым  рэжы- мам.Пасля    XX   з'езда   партыi,якiя   асудзiлi   культ   асобы Сталiна,наступiла так званая "хрушчоуская  адлiга",спынены  арыш-

ты,людзi сталi бльш свабодна ваказваць свае думкi.Але далей нека-торага паслаблення  кантролю зверху справа не  пайшла,таталiтарная сутнасць засталася непахiснай.Пасля 1964г. калi да улады прыйшоу Брэжнеу,"адлiга" у грамадскiм жыццi стала прызнавацца непатрэбнай раскошай.Узмацнiлiся  ганеннi  па  палiтычных матывах.Партыя,якая

захавала  уладу,атрыманую з  рук  Сталiна,уступаць  яе  нiкому  не збiралася. Саветы,прафсаюзы,камсамолы толькi на словах абараннялi iнтарэсы народа.  Адбылiся  змены  у сацыяльнай  структуры грамадства-рост  гарадскога  i скарачэнне сельскага насельнiцтва.Усе больш прывелей атрымлiвала вярхушка грамадства за  кошт  астатнiх

катэгорый  насельнiцтва.Жыццевы  узровень насельнiцтва,асаблiва у 70-80-я г.,стау знiжацца,стала скарачацца таварная  маса.Пагарша- лася  харчовае забеспячэнне,знiкалi з вытворчасцi i гандлю танныя тавары штодзеннага попыту.З сярэдзiны 80-х г. рэспублiка,як i уся краiна,пачала  упаузаць  у паласу глыбокага эканамiчнага крызiсу, якi праявiуся у першую чаргу у крызiсе забяспячэння  насельнiцтва харчовымi i прамысловымi таварамi,расстройства сферы абслугоуван- ня,узмацнення пазiцii ценявой экономiкi. 

Вопрос 28 Станаyленне незалежнай рэспyблiкi Беларyсь.Канстытyцыя РБ.

     Канец 80-х пачатак 90-х гадоy. У iсторыi былога СССР пачаyся рyх народа за разбyрэнне  iмперыi  i  набыцця рэспyблiкамi  сапраyднага дзяржаyнага сyверэнiтэтy. Першай да рэалiзацыi гэтых мэт прыстyпiлi Прыбалтыйскiя рэспyблiкi.  27 лiпеня  1990г.  Вярхоyны Савет БССР   прыняy   Дэкларацыю   аб   дзяржаyным   сyверэнiтэце рэспyблiкi. Прыняy закон "Аб абеспячэннi палiтычнай i эканамiчнай самастойнасцi БССР".  Усе прадпрыемствы на тэрыторыi Беларyсi пераходзiлi y яе yласнасць. 19 верасня 1991г. Вярхоyны Савет прыняy Закон аб назве БССР,  яна пачала называцца-"Рэспyблiка Беларyсь". Новым сцягам з'явiлася палотнiшча з бела-чырвона-белымi палосамi, а дзяржаyным гербам - "Пагоня". 8 снежня 1991г. Беларyсь падпiсала пагадненне аб сyтварэннi Садрyжнасцi Незалежных  Дзяржаy.  Усё гэта закрапiла  Канстытyцыя  рыспyблiкi  Беларyсь,  прынятая вярхоyным саветам 15 сакавiка 1994 года, якая yключае y сябе 8 раздзелаy з  8 глаy y адпаведнасцi з ёй y нас yтвараyцца прэзiдэнская yлада. Па рашэнню i адпаведнасцi  з канстытyцыяй,  y  рэспyблiцы прайшлi выбары першага y гiсторыi рэспyблiцы прэiдэнта.  На выбарах перамог А.Р.Лyкашэнка,  якi i стаy прэзiдэнтам.  За  даглядам над выкананнем  закона  т  адпаведнасць iх канстытyцыi yпершыню y рэспyблiцы створан Канстытyцыйны сyд Рэспyблiкi Беларyсь. 

29 Развiццё культуры  у рэспублiцы у  сярэдзiне 50-60-х гадоу.

     За гады айчыннай вайны культуры Беларусi былш нанесены значныя матэрыяльныя  страты.  К  1950г.  была  адноулена матэрыяльна-тэхнiчная база навукi i культуры рэспублiкi.  У поуным  аб`ёме разгарнулася работа АН БССР,  дзе працавала больш за 100 дактароу навук, 380 кандыдатау навук. Але эпоха сталiнiзма i росквiт культуры проста былi несумяшчальнымi. I толькi пасля 1953г., калi па-мёр Сталiн, пачалося развiццё культуры. Можна адзначыць творчасць такiх пiсьменнiкау :  Лынькова "Векапомныя днi", Шамякiна "Глыбокая плынь", Мележа "Мiнскi напрамак". Сярод вядомых паэтау былi : Куляшоу, Панчанка,  Танк,  Гiлевiч.  У  тэатральным  мастацтве  : 1944г. -- адчынiуся тэатр Янкi Купалы спектаклем "Позняе каханне" Астроускага, на  сцэне  Вiцебскага  тэатра  Якуба Коласа ставiуся спектакль "Несцерка" Вольскага,  тэатр оперы  i  балета  паставiу оперу Цiкоцкага "Алеся". З вызваленнем Беларусi аднавiлася музычнае жыццё.  У 1952г.  быу створаны Дзяржауны народны хор БССР  на чале з  Цiтовiчам.  Вялiкi  уклад  у музыку таго часу унеслш кампазiтары :  Аладау,  Багатыроу,  Цiкоцкi, Лукас. Значных поспехау дабiлася выяуленчае  мастацтва.  Сярод мастакоу :  Гаурыленка "На партызанскiм аэрадроме",  Хрусталёу "Канстанцiн Заслонау".  Шэраг буйных работ  стварылi  беларускiя скульптары :  Азгур,  Вембель, Глебау. Такiм чынам,  нiякi рэжым не у  стане  забяспечыць  поуны кантроль над духоуным жыццём народа.

Вопрос 30 Развiцце навукi i культуры у БССР у 60-80 гг. 

  Вядучай  навукова-даследчай  установай   рэспублiкi  у гэтыя гады з'яулялася АН БССР.У 1985 у рэспублiцы налiчвалася 42,5тыс. навуковых работнiкау, у 6 разоу больш,чым у 1960г.Буйны уклад у навуку  унеслi   фiлолагi:Крапiва,   Глебка,Баркоускi,Янкоускi.Гiсто-

рыкi:Перцау,Нiкольскi,Краучанка,Каенцкая. Матэматыкi:Спрынц жук,Супруненка,Платонау.Фiзiкi:Сцяпанау,Федарау,Цэдрык.   Прайшлi змены у адукацыi.З 1958г.  была уведзена абавязковая 8-гадовая, а у 70-я г.  усеагульная сярэдняя адукацыя.Усе  школы  перайшлi  на кабiнетную  сiстэму,пашырылася вакарыстанне тэхнiчных сродкау на-

вучання.У 70-я г.  i прафтэхвучылiшчы сталi пераходзiць на сярэднюю  адукацыю.Павялiчылася  колькасць  вышэйшых навучальных устаноу.К 1985г.  iх было 33.Значны уклад у развiцце культуры  унеслi пiсьменнiкi:Быкау"Жураулiны  крык",Чыгрына "Плач перапелкi",Адамовiч"Сыны iдуць у  бой",Мележ"Людзi  на  балоце".Вядомымi  беларускiмi ***** былi:Рахленка,Глебау,Уладамiрскi.У 1971г.  Адкрыуся новы тэатр-Дзяржауны тэатр музычнай камедыi БССР.Славутасць беларускаму кiнематографу прынеслi фiльмы:"Воучая зграя","Руiны страляюць","Крушэннне iмперыi","Ласкавая Геннуя".Такiм чынам культура беларусii  у 60-80гг.  працягвала свае развiцце хаця перашкоды на яе шляху была структура партыйнадзяржаунай улады.