Банкттің меншікті капиталы және оның жіктелуі

Банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі ұзақ уақыт бойы ғылыми-зерттеу затына және банктер мен оны реттеуші ұйымдар арасындағы пікірталасқа айналып келеді.

Банктер өздерінің активтерін арттыру үшін капиталдың төмеңгі мөлшерде болғанын қалайды. Ал банкті бақылаушылар, банктердің банкроттықтан аулақ болуы үшін капиталдың жеткілікті мөлшерде болуын талап етеді. Банктердің банкроттығы ондағы басқарудың нашарлығынан болуы мүмкін, себебі банкті жақсы басқарса, ол төмеңгі капитал нормасында жұмыс жасай алады деген пікірлер бар.

«Капиталдың жеткіліктілігі» термині банктің жалпы тұрақтылығын және оның туекелге бару дәрежесін көрсетеді. Капиталдың жеткіліктілігі – бұл банк капиталының мөлшерін тәуекел дәрежелері ескерілген банк активтеріне сәйкес болуға тиісті. Сондай-ақ, коммерциялық банктер өз жұмыстарында банк капиталын шамадан тыс ұлғайтуды теріс санайды. Өйткені, ол банктің қызметіне кері әсер етуі мүмкін. Банктердің көбі акция шығара отырып, қаражат тартуға ыңтасыз болып келеді. Сондықтан банк жетекшілері бір жағынан, қадағалау және бақылау ұйымдары, екінші жағынан, банк капиталы мен коммерциялық банктердің басқа да қызметіндегі параметрлер арасындағы қолайлы қатынасты табуға тырысады.

Банктің ресурсындағы меншікті капиталдың өте төмеңгі үлесінде болуы да дұрыс емес. Себебі, ол банктің салым иелері алдындағы жауап беру мөлшеріне сәйкес келмейтіндігін сипаттайды.

Банк меншікті капиталын ұлғайтуға негіз болатын мынадай факторларды ескеру қажет:

            Банктердің дивиденттері өнеркәсіптік кәсіпорын активтеріне қарағанда, пайыз мөлшерлемесінің өзгеруіне, қарыз алушының несиелік қабілетінің нашарлауына байланысты, олардың нарықтық құндары өзгеріп отырады;

            Банк көбіне тұрақсыз қысқа мерзімді қарыз көздеріне көңіл бөледі, бырақ олардың көбі талап етуге байланысты қайтарылып алынуы мүмкін.

Сондықтан, кез келген саяси немесе экономикалық өмірдегі жағдайлар банктердегі ресурстардың сыртқа ағылуына себеп болуға тиіс.

Пайдаланылған әдебиеттер

1.            Банк ici ; лекциялар курсы / Н. Н. Хамитов. - Алматы : Экономика, 2006. - 216 б.

2.            Мақыш С.Б. Банк ісі: Оқулық. - Алматы: Жеті жарғы, 2009. - 552 б

3.            Банковское дело: Учебник. 2-е изд., перераб. и доп. / Под ред. О.И. Лаврушина – М.: Финансы и статистика, 2000.

4.            Банки и банковские организации в Республике Казахстан: Основные законодательные акты. - Алматы: Юрист, 2007. - 112 с.

5.            О платежах и переводах денег: Закон Республики Казахстан от 29 июня 1998 г. №237-1 // Бюллетень бухгалтера. 1998. №29. - С. 2-8.

6.            Назарбаев Н.А. Казахстан - 2030. Процветание, безопасность и улуч-шение благосостояния всех казахстанцев: Послание Президента страны народу Казахстана // Казахстанская правда, 1997, 11 октября.

7.            Макконнелл К.Р., Брю С.Л. Экономикс: принципы, проблемы и поли-тика / Пер. с англ. 14-е изд. - М: ИНФРА-М, 2006. - 972 с.

1