Қазақстанның инновациялық моделі: даму жолдары

Аннотация

    Курстық жұмыс тақырыбы: «Қазақстанның инновациялық моделі: даму жолдары».

     Курстық жұмыетың негізгі мақсаты: Инновациялық артықшылықтарды жүзеге асыру, ол ғылымды  көп қажет ететін саланың толықтырылу  деңгейін жоғарлату мақсатында жасалады, осы өнімдерге сұраныс бар және елдік шикізаттық бағыттан айрылуына көмектесу, олардың өндірісі шығындарын азайту, сонымен қатар өнімдерді терең қайта өңдеу. Алғашқы кездерде бұған қол жеткізу үшін трансұлттық компанияларды және жарғылық қорында шетелдік және отандық капиталы бар біріккен кәсіпорындарды қажет. Осының нәтижесінде дәстүрлі экспорттан түрақты табыс алуға мүмкіндік туады, сонымен қатар технологиялық процестерді өндірістік кооперациялау арқылы, біріккен соңғы өнім өнідірісінен түскен крістерді қайта бөлуге қатысуға болады.

  Курстық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттер тізімінен түрады.

  Кіріспеде курстық жұмыстың негізігі мәтіні ашылып қарастырылады.

  Негізгі бөлім: Қазақстанның индустриалды инновациялық даму бағдарламасына талдаудан тұрады.

  Қорытындыда  курстық  жұмыс  жалпыланынып,   нақты  проблемалар  мен кемшіліктер айқындалған.

 
Жұмыс көлемі   28 бет. Қолданылған әдебиеттер саны:  17 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Мазмұны 

Кіріспе                                                                                                                        5

1. Қазақстан Республикасының индустриялды-инновайиялық даму

    стратегиясы                                                                                                 7

2. Қазақстан Республикасының индустриялды-инновациялық даму                 

    бағдарламасының  нақты нәтижелері                                                                  19

3. Индустриялды-инновациялық  дамудың экономиканы тұрақтандырудағы

    маңызы                       26                                                                                                      

Қорытынды                                                                                                             

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі                                                                           28          
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

                                                          Кіріспе 

      Әлемдік тауар нарықтарының конъюктурасын  зерттеу нәтижесінде Қазақстан Республикасының экспорттық артықшылықтарын өсіру сценарилерін көруге болады. Қазақстандық экспорттқа байланысты оның 3-бағытта жүзеге асырылу мүмкіндіктерін болжауға болады:

      Бірінші бағыты – еліміздің шикізат ресурстарын толығымен пайдалану, ол кейінгі жылдары республиканың маңызды саласына айналып, ұлттық экономиканың өсуіне ықпал жасайтын сектор болып табылады. Бірақ  біз сыртқы нарықтардағы сыртқы экономикалық қызмет сценарилеріне жаңа тәсілдерді таппайтын болсақ, онда оның даму болашағы мынадай болады: еліміз барлық әлем шаруашылығы үшін шіикізат базасы болып қала береді. Бұл өз кезегінде қазақстандық тауарлар тек қана әлемдік нарыққа шіикізат күінде шығып, тауардың бәсекелестік қабілеттілігі болмайды, елімізде ғылымды көп қажетететін тауарлар өндірісі артта қалып қояды және елімізге импорттық тауарлар саны артып кетеді.

      Екінші  бағыты – технолгиялық артықшылық қамтамасыз ету үшін жағадайлар жасау, ол қазақстандық экспорттың ресурстық артықшылықтарын жүзеге асырудағы тиімді бағыт болып табылады. Бұл жағадайда қазақстандық кейбір тауарлардың рентабелділік нормасы жоғары емес, эффект сала капиталының мобилділігімен қамтамасыз етілетін тек өндіріс масштабын ұлғайтқанда ғана алынады. Ұлттық нарықтың тарлығы экспорт көлемінің өсуі кезінде көп әсер етпейтін фактор болып табылмайды. Сондықтан да республика өндіріс масшабын экономдап ұтатын жақтары бар, өз территориясында біріккен кәсіпорындар құрып, бәсекелік қабілеттілігі жоғары тауарлар өнідірісін ұйымдастырады. Қазақстан шетелден капиталмен бірге прогрессивті технологияларды инновацияларды өз өндірісіне енгізіп тез дамып, әлемдік нарықта өз орнын табатын тауралар шығаруға өз ықпалын тигізеді. Бұл өз кезегінде елімізге кәсіби квалификацияланған мамандар мен жұмысшы күшін қайта даярлау немесе шетелден жақсы мамандарды шақырып , жерлігікті мамандарды өсы технологияларды игеруге көмектесу. Мұның нәтижесінде елімізде ғылымды көп қажет ететін тауарлар өндірісіне ғылыми-техникалық жаңа жобаларды кеңінен пайдалану керектігін растайды.  

      Үшінші  бағыты – отандық өнімнің бәсекелестік артықышылқтарын жүзеге асыру варианттары кезінде оның инновациялық артықшылқтарын ескеріп, оны дамыту жолдары қарастырлады. Нәтижесінде импортты алмастыратын өндіріс біртіндеп экспорттқа бағытталған өндіріске айналады. Республикада өнідірістік саясатты жүзеге асыруда халықаралық маркетинг қағидаларын ескерген дұрыс, ал кейін шығарылған өнімді өткізу үшін тез клиент табу үшін оны жарнамалау өте қажет. Сондықтан елімізде өткізу моделінен инвестициялық-инновациялық тәсілді пайдалануға көшу өте дұрыс.

      - Инновациялық артықшылықтарды жүзеге асыру, ол ғылымды көп қажет ететін саланың толықтырылу деңгейін жоғарлату мақсатында жасалады, осы өнімдерге сұраныс бар және елдік шикізаттық бағыттан айрылуына көмектесу, олардың өндірісі шығындарын азайту, сонымен қатар өнімдерді терең қайта өңдеу. Алғашқы кездерде бұған қол жеткізу үшін трансұлттық компанияларды және жарғылық қорында шетелдік және отандық капиталы бар біріккен кәсіпорындарды қажет. Осының нәтижесінде дәстүрлі экспорттан тұрақты табыс алуға мүмкіндік туады, сонымен қатар технологиялық процестерді өндірістік кооперациялау арқылы, біріккен соңғы өнім өнідірісінен түскен крістерді қайта бөлуге қатысуға болады.

      Қазақстанның  халықаралық өндірістік әріптестік процесіне қосылуы арқасында транспорттық кедергілер тез алынып тастауы мүмкін. Шетелдік инвесторлар немесе шетелдің атақты компаниялары өз өнімдерін әлемдік нарыққа тез шығаруға көп ықпал жасайды. Соның арқасында отандық тауар өндіріс қарқынды дамиды.

      Қазақстандағы индустриализациялаудың жаңа тенденциясы – бұл  мынадай типтегі өндірістерді қарқында дамыту: ресурсты үнемдейтін, экономды және экологиялық таза техногия, гендік инженерия және биотехнолгия.  

      Жоғарыда  талған үш жағдайды жүзеге асыру жолында  тез арада шешуді талап ететін мынадай қиындықтар бар: саудада сұранысқа ие болатын өнім типін анықтау, нарыққа шығарылатын тауар санын анық анықтау, экспорттық ағымдағы перспективті весторларды анықтау.

      Қазақстан бұрынғы кеңес дәуірінен әлемдік  нарықта бәсекелестік қабілетке  ие емес тауарлар өндіріс мен техногиясын алып қалды. Осыны ескере отырып Қазақстан әлемдік нарықта бәсекелестік қабілетке ие тауарлар тізімін анықтап, сол тауар өндірісін мемлекет және шетелдік әріптестер тарапынан қолдау қажет.  Артықшылығы бар өнім өндірісін таңдау үшін мынадай критерилер қолданылады:

      - өнімге деген жоғары сұранысы  бар өндірісті таңдау;

      - жоғары еңбек өнімділігі мен  өсудің жоғары темпі бар салалар; 

      - жұмысбастылықтың кеңеюіне тиімді  әсер ететін салалар; 

      - бюджетке үлкен кіріс әкелетін  салалар.

      Жасалған  есептер салаларды интегралды тиімділік  мағынасы жағынан, елде қалыптасқан  технологиялық жағдайға бейімдеу. Осыған сүйеніп инвестициялық ресурстарды  қайта бөлу тәсілі құралады.

      Осы қағидаларға қарап таңдау, келесідей  басымды тауар позицияларын бөліп алуға болады:

      - өңделмеген шикізат экспорты (шикізат  ресурстарының саудасы); 

      - төмен технологиялық өнім экспорты (еңбекті көп қажет ететін дайын  өнімдер);

      - орташа технологиялық өнім экспорты (ғылыми ізденушілікті пайдаланып, тез дамушы өндірістік технолгиялар);

      -  жоғары технологиялық өнім экспорты (жоғары квалификациялы кадрларды  және технолгияларды пайдаланған  өндіріс).  
 

    1 Қазақстанның индустриялды - инновациялық даму стратегиясы

 

      Индустриялық -инновациялық даму стратегиялық    жоспарының ең

басты мақсаты- өнеркәсіпті жаңарту,    бәсекеге    қабілетті    өнім түрлерінің өндірісі  мен   әкспортын   дамытуға         жағдай   жасау      есебінен   тұрақты экономиалық өсімді қамтамасыз ету. Индустриялық — инновациялық дамуының басты міндеті -бәсекеге қабілетті индустриялық кешенді   қалыптастыру .

   2015 жылға дейінгі кезеңдегі стратегиялық  жоспарды жүзеге асырудың басты бағыты     әкономиканың     нақты     секторы  өсімінің  орташа жылдық қақын 4,5-8 пайызға жеткізуді қамтамасыз ету.

   Индустриялық-инновациялық дамытуды іске асыру, оны толық жүзеге асыру үшін,  үш   кезеңге жоспарланған: бірінші- 2004-2006 жылдар. Екінші 2007-2010 жылдар, үшінші- 2011-2015 жылдар.

  Бірінші  кезең 2004-2006 жылдар, даярлау сипатындағы  іс-шараларды жүзеге асырумен сипатталатын болады.

   Экспортпен пен ішкі тұтыну үшін өндірілетін дәстүрлі тауарлар   мен қызметтің сандық өсуімен бірге жоспарлы кезеңде өнекәсіп пен аграрлық секторды жаңарту, жұмыстардың барлық инвестициялық -құрылыс  циклін түпкілікті өзгерту есебінен әкономикалық тұрақты өсімін қамтамасыз етуге жоспарлы кезеңге негіз қалау керек.

   Тиімді       инновациялық       инфрақұрылымның       негізі       қаланатын  болады.Тауар менқызмет өндірісінің өсімі  өнекәсібінің жедел дамуы есебінен, әсіресе мұнай мен мақта талшығын өңдеу арқылы қамтамсыз етілетін боады.

    Мұнайды тереңдете өңдеу, сонымен қатар    пластмасса, резина және оның бұйымдары өндірісінің қуатын дамыту.

    Мұнай-газ, металлургия кешені, ауылшаруашылық машина жасау, электрлі және электронды жабдықтар өндірісін дамытуға жағдай жасау.

   Құрылыс материалдары, тамақ, балық, жеңіл өнеркәсіптерде жаңа өндіріс ұйымдастыру.

   Өндірістік өнім сапасын жақсарту және ІSО 9000 сериалы халықаралық стандарттарға өту есебінен жергілікті өндірушілердің тартымдылығын көтерумен шикізат нарығын, өнімді өткізудің сыртқы нарығы алғашқы барлау.

   Екінші  кезең.(2007 - 2010 жылдар ) әкономиканың барлық салаларында сратратегияның іс-шараларын белсенді түрде жүзеге асыру кезеңі болады.

Өнеркәсіпті жаңартумен экономиканың құрылымын диверсификациялауға     бағытталған көптеген     жобаларды     іске     асыру басталатын болады.

  Экономиканың диверсификациясы саласындағы бірқатар  прогреске қарамастан,экономикалық дамуы негізінен мұнай мен мақта талшығын өңдеу есебінен қамтамасыз етіледі.

   Машина  жасау, жеңіл, тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарында экспорттық әлеуметі   жоғары,   бәсекеге   қабілетті   енім   шығару   мақсатында   өндіріс салаларында жаңа техникалық өзгерістерді, өндірісті жаңартуды қамтамасыз ететін негізгі капиталға ресурстар салу үшін белсенді инвестициялық саясат жүрзілетін болады.

   Бұл кезеңде тігінен байланысқан  өнеркәсіптік және қаржы-өнеркәсіптік топтар қалыптасатын болады, олар өзіндік технологияны әзірлеумен қатар өндіріс шығындарын кеміту, өзіндік құнды төмендету мен өндірілетін өнімнің сапасын одан  әрі  көтеру  мақсатында  шетелдік  технолоияларды  алуға  да бағытталатын болады.

    Үшінші  кезең. (2011-2015жылдар) бағдарламаны орындауда  ең өнімді кезең. Бұл кезеңде енгізілетін  қуаттар игерілетін болады.Тауарлар мен қызметтер өндірісі және экспорты артады. экономика мен экспорт құрылымының диверссификациясы болады.

    Индустриалдық-инновациялық стратегиялық жоспарды жүзеге асырудың негізгі механизмдері: