Қазақстандағы көппартиялық жүйе – демократиялық қоғамның айшықты бейнесі

2.2 Демократиялық қоғам құрудағы алғашқы қадам.

Қазақ елі өз тәуелсіздік туын тік ұстап келеді 2012 жылы 15 қаңтарда парламенттін төмеңгң палатасына сайаул болып өтті. Бұл сайлауға қазақ елі бір адамдай болып және демократияны қалайтындықтарын дәлелдек дауыс берді. Ен алғашқы рет Қазақстан көппартиялық жүйені құрып, және демократиялық қоғам құруға бірден бір қадам жасады. Оның дәлелі, сайлауды айтуға болады. Мәжіліс палатасы 3 партиядан тұрады, олар:  «НҰР ОТАН» Халықтық-Демократиялық партиясы, Қазақстанның «АҚ ЖОЛ» демократиялық партиясы, Қазақстан коммунистік партиясыміне осы париялардан депуттар сайланып, өз жұмыстарын бастап кетті. Парламенттің төмеңгі палатасына төраға болып Нұрлан Нығматулинге парламент мәжілісін басқару ұсынылады. Әрине, оның партиялық тізімде пайда болуы тура солай болады деп айтуға әлі себеп бола алмайды, бірақ, бірқатар фактілер оқиғаның осылай өрбуі мүмкіндігін көрсетіп отыр», - деді апаратқа қанық дереккөз.«Біріншіден, Нығматулин өзін мезгілінен бұрын өткен президент сайлауының штабының жетекшісі ретінде таныта білді. Ол штаб күтілген нәтижеге қол жеткізді. Екіншіден. Ол партия төрағасының орынбасары ретінде, енді «Нұр Отан» партиясының сайлау алды штабын басшылыққа алды». Әдетте, сайлаудан соң, штба бастығы палатаның басшылық қызметіне ұсынылады.«Соңғысы, Ерлан Нығматулин (Н. Нығматулиннің егіз-сыңары) мәжіліс депутаты болды, ал мәжіліс таратылысымен ол президент жарлығымен сенатор болып тағайындалды. Мұндай ракировка мәжілісте Нұрланға кең жол ашып, екі ағайындының парламенттің бір палатасында отыр деген алып-қашпа әңгімеге себеп болмайды», - деп Астанадағы дереккөз қорытындылады. 49 жасар Н. Нығматулин 2002 -2004 жылдары ҚР көлік және коммуникация вице-министрі, 2004 жылдың маусымынан – Қазақстан президенті әкімшілігінің бастық орынбасары, 2006 жылдың қаңтарынан 2009 жылдың қарашасына дейін – Қарағанды облысының әкімі, 2009 жылдың қарашасынан – «Нұр Отан» ХДП төрағасының бірінші орынбасары қызметтерін атқарды. Бүгін 15 қаңтарда өткен Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар сайлауынан кейін алғаш рет өткен «Нұр Отан» ХДП Саяси кеңесі Бюросының отырысы барысында Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев осылай мәлім етті.«Еліміздегі өткен сайлау көппартиялық жүйені дамытудағы, еліміздегі демократияны дамытудағы маңызды қадамы болды. Сайлау - біздің партиямыздың штабының, нұротандықтардың және бізге қолдау жасаушы басша жұрттың ауқымды еңбегі. Саяси ауқымды науқанның нәтижесінде партиямыз үлкен жетістікке жетті, Мәжілістен 83 депутаттық мандат иеленуге құқық алдық. Бұл біздің мақсатымызды толық жүзеге асыруға мүмкіндік береді», - деді Президент.Сонымен қатар, Елбасы сайлауға дейін Орталық сайлау комиссиясына 127 кандидаттың тізімі ұсынылғанын, оның ішінде 4-еуі ОСК шешімімен шеттеп қалғанын айтты.   Заң шығарушы органды көп­пар­тиялық жүйеге көшіруге қа­жет­тілік бар. Ол қажеттіліктің қалып­тас­қа­нына да біраз уақыт болды. Біз, не­гізі, саяси реформаларды жүр­гі­зу­дің алғышарттарын 2007 жылы Кон­ституцияға енгізілген өз­герістер мен толықтырулар ар­қылы жасап қой­ғанбыз. Ата Заңға өзге­рістер ен­гіз­геннен кейін «Сай­лау туралы», «Сая­си партиялар ту­ра­лы», «БАҚ ту­ралы» бірқатар ма­ңызды құжаттарға да өзгерістер ен­­гізіп, саяси реформа жүргізуге жағ­дай жасалды. Одан кейін әлемдік қаржы дағдарысы ке­зінде мемлекет тек экономиканы сақ­тап қалу үшін бар күш-жігерін сал­ды. Дағдарыстан шыққаннан кейін ке­зектен тыс президенттік сайлау жа­рияланды.
Енді, міне, Мемлекет басшысын сай­ла­дық, жаңа Үкіметті жасақтадық. Осы уақытқа дейін өз кезегін күтіп тұрған көп­партиялық жүйеге көшетін кез келген сияқты. Президенттің саяси мәселелер бойынша кеңесшісі Ермұхамет Ертісбаев «Президенттің саяси реформалар жүргізуіне кедергі болмас үшін Парламент өзін-өзі таратуы мүмкін» деген болжам жасаған болатын. Егер қазір депутаттар­дың арасынан біреуі бастама көтеріп, кезектен тыс парламент сайлауының өткізілуіне жағдай жасаса, мен қолдайтын едім. Егер қоспартиялық жүйеге неғұр­лым тезірек көшетін болсақ, саяси ре­фор­маларды жүзеге асыру соғұрлым тез жүргізілмек. Біз дағдарыстан қысылмай шыққан санаулы елдердің біріміз. Сон­дық­тан кейбір сарапшылар айтып жат­қандай, бір жылда екі бірдей маңыз­ды сайлау өткізу бізге экономикалық жағынан тиімсіз бола қоймайды. Та­ғы бір сайлау өткізуге мемлекеттің әлеуе­ті әбден жетеді. Президентін сай­лап, Үкіметін жасақтап алған елі­міз Парламентіне де сайлау өткізсе, алға қойып отырған мақсат­тарына же­ту жолындағы жұмыстарға алаңсыз кірі­сер еді. Меніңше, кезектен тыс пар­ламенттік сайлау ешбір пар­тияға қиын­дық туғызбайды. Парламент сай­лауын президент сайлауымен са­лыс­тыруға болмайды. Мемлекет бас­шы­сын сайлауда бір тұлғаның рөлі ойнаса, парламент сайлауы кезінде саяси партиялардың ұйымшылдығы, бағдарламалары мен көзқарастары бәрін шешеді. Парламентті көппар­тия­лық жүйеге көшіруге қажеттілік бұрыннан бар. Сондықтан тез арада қоспартиялық жүйеге көшу керек. Бұ­дан саяси реформалар жүргізуге мүд­­­делі болып отырған мемлекет те, қо­ғам да ұтатыны сөзсіз. Мемлекет басшысының саяси кеңесшісі Ермұхамет Ертісбаевтың «Инаугурациядан кейін Президенттің саяси реформалар жүргізуіне кедергі болмай, оған көмектесу үшін Парламент өзін-өзі таратуы мүмкін. Онда сайлау осы жылдың жазында болады» деген пікірі нені меңзейді? Біздің елде көппартиялық заң жүзінде болғанымен, бұл жүйеге іс жүзінде көшкен жоқпыз. Бір ғана партиядан тұратын Парламент таратылса, келесі сайлау қорытындысының қалай болғанына қарамастан, заң шығарушы орган кемінде екі партиямен толығады. Заңда солай көрсетілген. Қоғам арасында «Конституция бойынша келесі жылы өтуі тиіс парламент сайлауы биыл өткізіледі екен» деген пікір де жоқ емес. АҚШ Қазақстанның жаңа көппартиялық парламентімен ынтымақтастықты көздейді, - делінген АҚШ Мемлекеттік департаментінің мәлімдемесінде. «Біз Қазақстандағы парламент сайлауын Еуропадағы Қауіпсіздік пен Ынтымақтастық Ұйымының (ЕҚЫҰ) және Еуропа Кеңесінің делегациялары бақылағанын қолдаймыз. Сонымен қатар олардың алдын ала жасаған қорытындыларына сәйкес бір қатар мәселелерге байланысты бұл сайлау Қазақстан міндеттенген халықаралық стандарттарға толық көлемде сәйкес келмегендігін атап көрсетеміз», - делінген бүгін таратылған хабарламада.«Біз жаңа көппартиялы парламентпен ынтымақтастықты көздейміз, сонымен қатар, біз үкіметпен және Қазақстан халқымен кең ауқымдағы стратегиялық әріптестікті жүзеге асыруды одан әрі жалғастыра түсеміз», - деп атап көрсетілген құжатта. «Нұр Отан» халықтық демократиялық партиясының сайлауда ең көп дауыс алуы - заңдылық. Өйткені, билік партиясы халыққа берген уәделерін үнемі іспен дәлелдейді. Мәселен жұмыссыздық, зейнетақы, шәкіртақы, жер мәселесі сынды қоғамда қордаланған әлеуметтік мәселелерді шешіп келеді. Бұл - жазушы Сәбит Досановтың пікірі. Жазушының айтуынша, Парламенттің көппартиялы болып құрылуы түйіні көп түйткілді мәселелер жан-жақты талқыланатын болады. Әрқашанда халықтың мұңын мұңдап, жоғын жоқтайтын билік партиясы осы жолы да халық сенімін арқалады. Қазақстанның халық әртісі Есмұхан Обаев өз ойын осылайша жеткізді. Бұл жалпы халықтың көңілінде жүрген бір қуанышқа айналды. Өзі қай сайлау болсын, 80 пайызы - Нұр Отан партиясын жақтаушылар. Халық өзі жақтайды деген сөз - халық өзінің болашағына үміт артады деген сөз. Халық демократияға аяқ басты деген сөз. Ал екінші көппартиялы мемлекет болғаны оны қолдаймыз, бұрынғы кезден қарағанда халықтың демократияға деген санасының жоғарылағаны соншама, бәріне елдер дауыстарын береді.

 «Нұр Отан» партиясы жеңіске жетті. Партияны осы үлкен бәйгедегі ұлы жеңісімен құттықтаймын. Көппартиялы болудың оның ерекшелігі артықшылығы бар. Әр түрлі партия болғанда әр түрлі көзқарас болады да, олардың арасында шындық үшін айтыс болады, айтыстан ақиқат шығады. Көппартиялы болу деген біздің демократияға деген адалдығымызды, біздің Қазақстанның сол демократиялық құндылықтарды нығайтуға кепілдік береді.Енді  үш партиялы қазақ Парламенті дайындаған Заң жобасы халықаралық талаптарға сай болуы тиіс. Бұл елдің демократиялануына әсер етпек.

 Сайлау әділ, ашық өтті деп есептеймін. Үш партия, жаңағы, Парламент Мәжілісіне өтті. Бұл енді көппартиялы Парламенттің Мәжілісі болып жатыр. Бұл енді біздің демократияға басқан қадамымыз деп есептейміз. Көппартиялық не береді? Әр партияның өзінің бағдарламасы бар. Әр партиияның өзінің, жаңағы, сайлаушылары бар.

Сол сайлаушыларының қойған өздерінің мақсаттары бар. Сол партияға қойған ұсыныстары бар. Партияның бағдарламасы бар. Сол бағдарламалар бойынша заң қабылдаған кезде, үкіметке мәселе қойылған кезде, соның төңірегінде үлкен пікірсайыс болады.

Көппартиялы Парламент - елдің саяси жаңғыруының белгісі. Үш партияның басын біріктірген Парламент түрлі көзқарастардың алаңына айналады. Заң  аясы кеңейеді. Демек, көппартиялы Парламенттің пайдасы көп. «Ұлт тағдыры» қозғалысының жетекшісі Дос Көшімнің ойы осыған саяды. Өткен сайлауда көппартиялы парламент құрудағы халықтың тілегі айқын көрінді. Белсенділік байқалды. Сондықтан, бірнеше саяси партияны біріктірген парламент шын мәнінде халықтың игілігі үшін жұмыс істеуі тиіс дейді саясаттанушы Көппартиялық парламент болса әрине, оның пайдасы өте көп. Себебі, бұл жерде түрлі пікірлер ашық айтылуға түседі. Екіншіден, әр партия халықтың, белгілі бір әлеуметтік топтың көзқарасын қолдайды ғой. КНПК еңбекшілер әлеуметтік, экономикалық жағдайын көтеретін болса, Ақ жол партиясы кәсіпкерлік мәселесіне көбірек көңіл бөлетін шығар. Қысқасы, заңның аясы кеңейеді, жан-жақтылық болады.

«Қазақ елі демократиялану жолында тағы бір салмақты қадам жасады. Бұған «елдің ашық түрде парламент мәжілісі депутаттарының кезектен тыс сайлауын өткізіп, көппартиялы жүйені қалап алуы-дәлел» Қазақ елінде өткен сайлау барлық партияларға өз құқығын пайдаланып, саяси аламанға қатысу мүмкіндігін берді. Бұл Қазақстанның демократияның жаңа сатысына қадам басқанын көрсетті. Ол түрлі әлеуметтік топтардың мүддесін ғана қорғамай, заңдардың да сапасын арттырады. Сайлау қорытындыларына  орай бас қосқан саясаттанушылар "бұл саяси дода қоғамға қандай пайда әкелді?" деген сауалға жауап іздеді. Мәжіліске «Нұр Отан», «Ақжол» мен  Комунистер өтті. Шетелдік те, отандық та байқаушылар ешқандай заң бұзушылық тіркелмегенін мәлімдеп жатыр. Әсіресе, «аз отырып көп сынайтын»  шетелдік сарапшылар «бұрын-соңды болмаған сайлау өтті» деп лайықты бағасын берді. Ең бастысы, ендігі төменгі палата бұрынғыдай тек бір партиядан құрылмайды. Яғни, Мәжіліс төріндегі саяси күштер қоғамның барлық топтарын қамтиды. Тұғырнамасы тұғырлы «Нұр Отанды» айтпағанда, нарықтың қозғаушы күші кәсіпкерлердің мүддесіне күресетін «Ақжол», еңбекші таптың көкейіндегісін көздейтін  комунистер бар. Заң шығарушы органда түрлі саяси топтардың көзқарасы мен мүдделерінің тоқайласуы қабылданатын заңдардың сапасын арттырып, елдің әл-ауқатын жақсартуға серпін береді. Заң жобасының сапасын артыру еңбекші бұқаралардың толық мүддесін қанағаттандыруға немесе бизнестің мүддесін заң жүзінде қорғауға мүмкіндік жасайды. Осының өзі заң шығарушы қызметтің ықпалын артырады. Мәжілісте үш партияның болуы түрлі әлеуметтік топтардың мүддесін қорғауға мүмкіндік береді. Центристік – «Нұр Отан», солшыл – Комунисттер мен оңшыл – «Ақжол» қоғамдағы барлық тараптардың сенімін ақтауға тырысады. Сонымен қатар, мәжіліске өтпей қалған партияларды да осы парламентегі күштердің айналасында идеологиялық бағытын айқындап алуға жетелейді.   «Нұр Отан» партиясының жеңісі ертеңгі күніне үмітін үкілеген халықтың Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевқа деген сенімін білдіреді. Ал мәжілістің көп партиялы болуы мемлекеттің дамуына зор ықпал етеді.     

               Халқымыздың мемлекетіміздің даму кезеңі. Бұл даму кезеңде өткізілген сайлау үлкен демократиялық жолмен өткізілгенін көрсетіп отыр. Бұл деген қоғамның дамуы егеменді еліміз бен халқымызға алда берері мол екенін, және де, Президентіміздің бастамасымен жасалынып жатқан үлкен реформалардың беріп жатқан нәтижесін нақты көрсетті деп есептейміз. ҚР Парламентінің көп партиялық жүйеге ауысуын елдегі демократияның айқын көрінісі деп бағалап отыр. Үкімет бірнеше партиялардың өкілдерінен құралса, ел экономикасы мен әлеуметтік проблемалар дұрыс шешімін табады дейді ол. Сондай-ақ, сайлауда «Нұр Отан» халықтық демократиялық партиясының ең көп дауыс жинауы – халықтың билік партиясына артқан сенімі деп білемін. Өзге оппозициялық партиялар тек сайлау кезінде ғана белсенділік танытады. Ал «Нұр Отандықтар» әрқашан халықпен бірге келеді,– деді саясаттанушы. «Нұр Отан» партиясы халықпен тікелей байланысты үзген жоқ болатын. Бұл деген өте керекті, өте маңызды нәрсе, неге десеңіз, өйткені, кез келген сайлаушы өзінің мәселелерін, өзінің идеяларын саяси партияның тұғырнамасында көріп отыр. . Көппартиялы парламенттің демократияға әсері зор. Тікелей мына мәжіліске өткен        партия өзінің жұмысын жаңарта бстайды. Депутаттық мандат алғаннан кейін күшейе бастайды.   Бізге көп партияның біз өзіміз дамытуымыз қажет.«Сонымен, Парламент Мәжілісінде өкілдік етуге мүмкіндік алған 3 партия  ел сенімін ақтайды. Әлеуеті жоғары әлеуметтік істерді тындарады», – деп сенеді ақтөбелік қоғам қайреткерлері.  Ел Парламенті енді сайлаушылардың басым дауысын жинаған 3 партиядан жасақталмақ. Әрине, халықтың көбі көш басында тұрған  «Нұр Отан» партиясына сенім артары сөзссіз. Себебі, осыған дейін қыруар іс атқарып келді. Ұлттық құндылықтарды, тілді, дінді, кәсіпкерлерді қолдауға баса назар аударып отырған «Ақжол» мен Қазақстанның Коммунистік Халық партияларының жеңісі әділ деп біледі. Себебі, сайлау ашық өтті. Әр азамат еркін таңдау жасады. Сенім арқалаған партиялар Парламентте заң қабылдауда ел игілігі үшін іс атқарады деген үміт бар. «Нұр Отан», әрине, алдағы, бетке ұстар партиямыз. Олар өз міндетін атқарып келеді. Халықтың жағдайы, фермерлік шаруашылықты қолдау, үй салу көп балалы отбасына көмек беру. Өткен үш партияның табысын енді парламентте көреміз.

Кезектен тыс өткен Парламент Мәжіліс сайлауының негізгі қорытындысы  бойынша:

«НұрОтан» партиясы – 83 мандат;

«Ақ жол» партиясы – 8; 

Қазақстан коммунистік Халық партиясы – 7 мандат жеңіп алды.  

Бұл туралы бүгін  саяси доданың нәтижесін ресми түрде жариялаған Орталық сайлау комиссиясының  хатшысы Бақыт Мелдешов мәлімдеді.

 Ал негізгі  нәтижеге келетін болсақ, жексенбі күні өткен сайлауда «Нұр Отан»  партиясы  сайлаушылардың – 80,99 пайыз;

Патриоттар партиясы – 0,83 пайыз;

«Ақжол» партиясы – 7,47 пайыз;

Жалпыұлттық социал демократиялық партия – 1,68 пайыз;

Қазақстанның коммунистік халық партиясы – 7,19 пайыз;

«Ауыл» партиясы – 1,19 пайыз;

«Әділет» партиясы – 0,66 пайыз дауыс жинаған.

 Орталық сайлау комиссиясы  бүгін сондай-ақ, Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлаған 9 кандидаттың  Мәжіліс депутаттығының мандатына ие болғандығы жөнінде Қаулы қабылдады.

Алғашқы сайлау жеке санын, квотаны айқындалып жатырмыз. Оның жалпы мына үш партия жинаған дауыстарын бәрін қоса 98 мандатқа бөлеміз. Сонда квотаны тауып, квотамыз 67 741 дауыс жүзден он бір. Саяси партиялар үшін депутаттық мандаттарды сонымен мынандай саны белгіленсін:

«НұрОтан» ХДП-сы – 83 мандат;

Қазақстан «Ақжол» демократиялық партиясы – 8 мандат;

Қазақстан коммунистік Халық партиясы – 7 мандат.

Кезектен тыс сайлаудың нәтижесі

«НұрОтан» ХДП.........................................................................80,99 %

Қазақстан Патриоттар партиясы.................................................0,83 %

«Ақ Жол» демократиялық партиясы..........................................7,47 %

ЖСДП............................................................................................1,68 %

ҚКХП.............................................................................................7,19 %

«Ауыл» партиясы.........................................................................1,19 %

«Әділет» демократиялық партиясы............................................0,66 %

Қорытынды бөлім

Барлығын корыта келгенде 2012 жылы 15 қаңтарда болған кезектен тыс депуттат сайлауында болғанды айтатын болсақ, сонымен, Парламент Мәжілісінде өкілдік етуге мүмкіндік алған 3 партия  ел сенімін ақтайды. Әлеуеті жоғары әлеуметтік істерді тындарады», – деп сенеді ақтөбелік қоғам қайреткерлері.  Ел Парламенті енді сайлаушылардың басым дауысын жинаған 3 партиядан жасақталмақ. Әрине, халықтың көбі көш басында тұрған  «Нұр Отан» партиясына сенім артары сөзссіз. Себебі, осыған дейін қыруар іс атқарып келді. Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 15 шілдедегі N 344 Заңының «Саяси партиялар туралы» заңына 1 бабаының 1 тармағына қарайтын болсақ:  « Азаматтардың, әртүрлi әлеуметтiк топтардың мүдделерiн мемлекеттiк билiктiң өкiлдi және атқарушы, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында бiлдiру және оларды қалыптастыру iсiне қатысу мақсатында олардың саяси еркiн бiлдiретiн Қазақстан Республикасы азаматтарының ерiктi бiрлестiгi саяси партия деп танылады, - деп айтып кеттик!! Ал енді өз ойымды айтаын болсақ, бірнеше ғасырлық тарихы бар қазақ елі,  өз тәуелсіздігінның алғанынан 20 жыл толып отыр. Міне осындай қысқа мерзім арасында Қазақстан дүниежүзіне танылды деседе болады. Экономикасы, мәдениети және тағы басқа жағынан қазақ елі алғашқы орындарды көрініп жүр. Ал жақында сайланған мәжіліс депутаттары, Қзақстан заңнамалыр сапалы және қоғамға ыңғайлы етіп шығаратына өкзім жетеді. Бұл яғни, 3 партиядан құралдған көппартиялық жүйе өз жемісін береді. Өтйкені, әр пртияда, әр депутатта өз бағыттары бар, өз жоспарлыр бар, өз басымдылықтары бар және шығатын заңда ыңғайлы болады. Ер жұртымыз аман болып, қазақ елі дүниежүзіне танылып, тыныштық орнасын деп тілеймін.

1.      «Елдегі жағдайлар және ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары: қоғамды демократияландыру, жаңа жүзжылдықтағы экономикалық және реформалар туралы». Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. // Егемен Қазақстан.- 1998.- 1 қазан.

2.      ҚР Саяси партия туралы Заңы. www.akorda.kz

3.      «Қазақстан» ұлттық телеарнасы сайтынан (http://kaztrk.kz)

4.      «Алдын ала қорытындыларын жария етті» «Егемен Қазақстан» газеті .       Сейсенбі, 17 Қаңтар, 2012 .

5.      «Халық еркін білдірудің үлгісі» «Егемен Қазақстан» газеті . Сейсенбі, 17 Қаңтар,2012 .

      6 .  "Нұр Отан"ХДП    -  http://www.ndp-nurotan.kz/new/

      7. Қазақстан Республикасының Орталық Сайлау коммиссисы.  

         http://election.kz

Ғылыми жұмыстың аннотатциясы:

1.   Аталуы: Қазақстандағы көппартиялық жүйе – демократиялық

                     қоғамның айшықты бейнесі.

2.   Кафедра: Қорқыт – Ата атындағы Қызылорда Мемлекеттік   

                       Университет жанындағы колледж.

3.   Жұмыстың аяқталған жылы:   23.01.2012 жыл

4.   Жұмыстың көлемі:   25 бет

5.   Қосымшалар саны:    0 бет

6.   Иллюстрациялар саны:  0 бет

7.   Кестелер саны:  0 бет

8.   Әдебиет көздерінің саны:  7

Жұмыстың сипаттамасы:

1. Ғылыми жұмыстың мақсаты: Қазақстандағы көппартиялық жүйенің

   маңыздылығы және оның алдағы қарқынды жұмысына байланысты. 

2. Жүргізілген зерттеулер әдісі:

3. Ғылыми зерттеулердің негізгі нетижелері (ғылыми, тәжірибелік): 

4. Ғылыми зерттеулерді қолдану туралы құжаттар (бар, жоқ):  жоқ

СҒЗС конкурсына ұсынылған жұмыстың авторы және ғылыми жетекшісі туралы МӘЛІМЕТ

Автор:

1.      Ұзақбаев

2.      Әмірхан

3.      Серікұлы

4.      Құқықтану мамандығы; П-10-1 тобы; 2 курс

5.      Қорқыт-ата көшесі, №136а/56, 8775-405-28-47; 8705-17767-63; 20-53-87

Ғылыми жетекші: