Қазақстанда инвестициялық қызметтің заңнамалық қамсыздандуру

 

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ                                                                                                                 2

«Инвестициялар туралы»  ҚР Заңның негізгі 

тұжырымдары.........................................................................................................3

«Қазақстан Республикасының  Индустриялық

дамуының 2015  жылға арналған

Стратегияның» мәні мен мағынасы......................................................................8

Инвестициялық саясат туралы түсінік,

инвестициялық саясаттың 

мақсаттары мен міндеттері...................................................................................10

Инвестициялық  саясаттың  мемлекеттік  

реттеу құралдары. Инвестициялық 

саясатты жүзеге асыру  механизмі........................................................................13

Инвестициялық климат және

оны құрушы факторлар.........................................................................................15

«Шетел инвестициялар  туралы» «тікелей

инвестицияларды мемлекеттік  қолдау туралы» 

заңдарды қабылдаудыңмақсаттары....................................................................17

Қорытынды                                                                                                         19

Әдебиеттер тізімі                                                                                                 20

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

Инвесициялар жалпы мемлекет үшін әлеуметтік – экономикалық дамуы үшін, сондай – ақ шаруашылық субъектілер қызметіне маңызды. Инвестициялық үрдістің ұлғаюына негізінен қаржы нарығының дамуы, қаржы құралдың болуы, қаржылық институттардың қызметтері әсер етеді. Қазақстандағы нарықтық қатынастырдың қалыптасы үрдерісі инвестициялық қызметтің сипатын және шарттарын елеулі өзгертті.

«Инвестиция» термині  латын тілінен («invest») аударғанда – кейінен табыс алу мақсатында капиталға салым салу дегенді білдіреді.

Қазақстандық экономикада  «инвестиция» термині нарықтық қатынастарға көшу кезеңінен бастап қолданыла  бастады. Инвестицияның синонимі капитал  жұмсалмалы, бірақ тәжірибе көрсеткендей, «инвестиция» түсінігі кең мағынаны білдіреді. Ирнвестиция кәсіпкерлік қызмет аясындағы барлық мүліктік, қаржылық және интеллекті құндылықтарды білдіреді. Ал, капитал жұмсалымы инвестицияның бір бөлігі болып табылады және ол негізгі капиталға бағытталады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. «Инвистициялар туралы» ҚР Заңының негізгі тұжырымдары

Өндіруші салаға қарағанда, Қазақстанның өңдеуші салалары мен  иновациялық секторы шетел инвесторлары үшін тартымсыз болып табылады. Осыған байланысты, мемлекеттің негізгі міндеті ретінде тауар, қызмет көрсету өндірісінің ішкі өсуін қамтамасыз ету үшін инвестицияларды салуға жағымды жағдай жасау болып. Мемлекеттік қолдау салықтың жеңілдіктер арқылы жүзеге асырылады.

«Инвестициялар туралы»  Заңда отандық инвестордың құқықтары  мен міндеттері ең бірінші рет  бекітілді, шетел инвесторларына қойылатын  талаптар да өзгеріске ұшырады. Мұндай салыстыруды «Инвестициялар туралы»  ҚР Заңына өзгерістер мен толықтырулар ескерегндегі (10.12.2008 ж. №101 –IV, 13.01.2009 ж. №135 – IV өзгертулерімен) үш Заңда талдау арқылы (кесте 4) анықтауға болады.

Инвесторға құқығы және қызуғушылықтары  толығымен қорғау берілді. Бұл келесідей  құжаттармен қамсыздандырылады  – Қазақстан Республикасының  Конституциясы, қазіргі Заң және басқа да нормативтік құқықтық актілер, Қазақстан Республикасы ратифицияланған  халықаралық келісім – шарттар. Инвестор келесідей жағдайларда  залалдың шығынын өтеуді талап етуге құқығы бар: мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес емес қаулыларды шығару нәтижесінде; Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес лауазымды тұлғалардың заңсыз әрекеті (әрекетсіздігі) нәтижесінде.

Инвесторлар мен ҚР мемлекеттік  органдар арасында қол қойған келісімдер бойынша шарттардың тұрақтылығына  Қазақстан Республикасы кепілдеме  береді. Тек, тараптардың келісімімен шартқа өзгеріс енгізген жағдайлар ғана есепке алынбайды.

Кепілдемелер келесі жағдайларда  қарастырылмайды: 1) Қазақстан Республикасының  заңнамасындағы өзгерістер және (немесе) ҚР халықаралық келісім – шарттардың және (немесе) өзгертулердің күшіне енуі салдарынан импорт, өндіріс, акцизделетін тауарларды сату тәртібі мен шарттарының өзгерісі; 2) ұлттық және экологиялық қауіпсіздікті, денсаулық сақтауды және адамгершілікті қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне өзгертулер мен толықтырулар.

 

 

 

Кесте 4. Заңдардың тұжырымдардың салыстырмалы сипаттамасы

Қорғау шалалары мен инвесторларға кепілдемелер
«Шетел инвестициялар  туралы» ҚР Заңы	«Шетел инвестициялар  туралы» ҚР Заңы
Шетел инвестициялардың құқықтық режимі	1.ҚР территориясында инвесторлардың қызметін құқықтық қорғау кепілдемесі
Заңнамасының өзгеруінен кепілдеме	2.Ұлтталандыру мен реквизиция кезіндегі инвесторлар құқықтарының кепілдемесі.
Экспроприациясынан кепілдеме	3.Табысты қолдану кепілдемесі
Табысты қолдану кепілдемесі	4.инвесторларға қатысты мемлекеттік органдар қызметінің жариялығы
Меншікті валюта қаражатын пайдалану кепілдемесі	5.Дауларды шешу
Шетел инвесторлардың залалалдарын жабу мен компенсациясы	6.инвесторлар құқығының басқа тұлғаға ауысуы
Мемлекеттік органдардың және лауазымды тұлғалардың заңсыз әрекетінен кепілдеме
Мемлекеттік тексеруі кезіндегі кепілдеме
Шетел инвестицияларды тартудың жариялығы

 

Инвесторлардың құқықтары:

1. Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес бюджетке салықты және басқа да міндетті төлемдерді төленгеннен кейінгі өз қызметінен алынған табысты өз қалауы бойынша қолдану;
2. Қазақстан Республикасының банктік және валюталық заңнамаға сәйкес, ҚР территориясындағы банктерде ұлттық валютада және (немесе) шетел валютасында банктік шоттарды ашу.

Инвестицияларды мемлекеттік  қолдау инвестициялық префенцияларды

Беруді білдіреді. Инвестицияларды  мемлекеттік қолдаудың мақсаты  – бұл экономиканы дамыту –  үшін жағымды инвестициялық климатты құру; қазіргі технологияларды қолдану арқылы жаңа өндірісті құру, әрекет ететін өндірісті кеңейту, жаңарту үшін инвестицияларды ынталандыру, қазақстандық мамандардың біліктілігін жоғарлату; қоршаған ортаны қорғау.

Жеңілдіктер
«Тікелей инвестицияларды  мемлекеттік қолдау туралы» ҚР Заңы	«Инвестициялар  туралы»  ҚР Заңы
Басыңқы салаларға жұмсайтын  шетел инвесторларына жеңілдіктер берілді. Басыңқы  салаларға: Өндірістік инфрақұрылым; Өңдеуші өнеркәсіп; Астана қаласының объектілері; Тұрғын үй, әлеуметтік аяның және туризмнің объектілері; Ауыл шаруашылығы.       Жеңілдіктер түрлері Бес жылға дейін табыс салығын, жер салығын, мүлік салығын төлеуден босатылады. Одан кейінгі уақытта, 5 жылға дейін аталған салық мөлшерлемелердің 50% - ға дейін төмедетіледі.   Мемлекеттік заттай гранттар   Жобаны жүзеге асыруға қажетті құралдар, шикізат пен материалдар импортының кедендік бажынан толығымен не жекелей босатылады.	Келесіге қаражатты жұмсайтын  отандық және шетелдік инвесторларға жеңілдіктер беріледі: Басыңқы қызметте тізіміне сәйкес; Қазіргі технологияларды қолдану арқылы жаңа өндірісті құруға, әрекет ететін өндірісті кеңейтуге, жаңартуға; Нақты инвестициялық жобаларды жүзеге асыру кезінде.   Жеңілдіктер түрлері Мемлекеттік заттай гранттар Жобаны жүзеге асыруға қажетті құралдар импортының кедендіе бажынан босатылады

 

Қазіргі Заңға сәйкес уәкілетті  органмен келісім – шарт жасау  арқы келесідей инвестициялық префенциялар беріледі: 1) кедендік бажды төлеуден босату; 2) мемлекеттік заттай гранттар.

Инвестициялық префенциялары  келесі шарттармен беріледі: инвестициялық  қызметтің басыңқы қызмет түрлерінің тізіміне сәйкестігі; қазіргі технологияларды  қолдану арқылы жаңа өндірісті құру, әрекет ететін өндірісті кеңейту, жаңарту  үшін Қазақстан Республмкасы заңды  тұлғалардың бекітілген активтеріне  инвестицияны жүзеге асыру.

Инвестициялық жобаны жүзеге асыру үшін құрал – жабдықтардың және оның топтама құрылғыштарының  импорты кезінде кедендік бажды  төлеуден босатылады. Кедендік бажды төлеуден босату арқылы келісім – шарттың әрекет ету мерзіміне беріледі, бірақ келісімді тіркегеннен бастап 5 жылдан жоғары емес мерзімге беріледі.

Уәкілетті органдар мемлекетік мүлікті және (немесе) жер ресурстарын  басқвру аясындағы сәйкесінше мемлекеттік  органдармен, сонымен қатар жергілікті атқарушы органдармен бірге мемлекеттік  заттай гранттар беріледі. Гранттар келісімге  сәйкес инвестициялық міндеттемелерді  орындаға кезде, уақытша қайтарамсыздық пайдалану немесе кейіннен қайтарымсыздықпен  жерді пайдалануға беруді қарастырады.

 Қайтарымсыздық тапсыру  үшін мемлекеттік заттай грантты  меншікке немесе жерді пайдалануға  беру уәкілетті орган тарапынан  жүргізіледі. Заттай гранттар  ретінде келесілер болады: жер  учаскілері, ғимараттар, құрылыс, машиналар,  құрал – жабдық, есептеу техникалары,  өлшеуші және реттеуші құралдар  мен құрылғылар, транспорт құралдары, (жеңіл автотранспорт емес), өндірістік  пен шаруашылық инвентарь.

1. Қазақстан Республикасы заңнамасымен бекітілген тәртіппен, мемлекеттік заттай гранттардың нарықтық құны бойынша бағалауы жүргізіледі.
2. Мемлекеттік заттай гранттардың максималды көлемі – Қазақстан Республикасы заңды тұлғалардың бекітілген активтерге  инвистицияның көлемінен отыз пайызынан жоғары емес.

Егер мемлекеттік заттай гранттың бағалық құны максималды көлемнен асатын болса, онда Қазақстан Республикасының  заңды тұлғасы айырмашылықты (мүліктің бағалық құны мен мемлекеттік  заттай гранттың максималды көлемі арасындағы) төлей отырып, сұраныстын мүлікті  алуға құқығы бар.

 

2. «Қазақстан Республикасының Индустриялық дамуының 2015  жылға арналған Стратегияның» мәні мен мағынасы

Қазақстан Республикасының  Индустриялық – инновациялық дамуының 2003 – 2015 жылдарға арналаған Стратегияның мақсаты – бұл экономика салаларын әртараптандыру (диверсификациялау), дамытудың шикізаттық бағытынан кету арқылы елдің тұрақты дамуына қол жету. Стратегия Қазақстанның ұзақ мерзімді экономикалық саясатын қалыптастырылады.

Индустриялды – инновациялық саясатының (инвестициялық саясатының) басты мақсаты ретінде өндеуші  өнеркәсібінде және қызмет аясында  бәсекеге қабілетті, экспортқа бағытталған  тауарлар мен қызметтерді өндіру болып табылады. Сондықтан да, аталған  Бағдарлама елдің ғылымын және инновациялық қызметін ынталандыруға бағытталаған мемлекеттік ғылыми және инновациялық саясатын белсенді жүргізуді қарастырады. Қойылған мақсаттарға жету үшін қаржы нарығын одан ары дамытуды, фискалдық, білім беру, монополияға қарсы саясатты, инфрақұрылымдық саясатты жетілдіру ұйғарады. Стандартту саясаты шеңберінде экономиканың және басқарудың барлық салаларында әлемдік стандартқа көшуді қарастырады. 

«Ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігі мен тұрақтылығы  бойынша бірқатар шаралар» ҚР Президентінің  Жарлығымен (13.10.2008 ж. № 669) және «13 қаңтар 2008 жылдың ҚР Президентінің Жарлығын жүзеге асыру бойынша шаралар туралы» ҚР Үкіметінің қаулысымен (17.10.2008 ж. № 962) «Самрұқ – Қазына ұлттық әл – ауқат қоры» АҚ («Қазына» дамытудың тұрақтандыру қоры» және «Самұрық» мемлекеттік активтерді басқару бойынша қазақстандық холдинг» акционерлік қо,амдардың бірігуі нәтижесінде) құрылды.

Қордың негіззгі бағыттары:

1. Ұлттық экономиканы жаңартуға және әртараптандыруға әрекет жасау;
2. Ел экономикасын тұрақтандыруға әрекет жасау;
3. Компания қызметінің тиімділігін жоғарылату.

Ұлттық экономиканы тиімді жаңарту және әртараптандыру инвестициялық қызметті белсенді жүзеге асыру арқылы жүргізіледі, әсіресе экономиканың басыңқы секторында – мұнай – газ секүторлары, электроэнергетика, металлургия; химия, мұнайхимия; инфрақұрылым.

Стратегияның ұтымды іске асырылуы – экономиканың құрылымында  сапалық өзгерістердің болуы; адамдық, негізделегн тұрақты өсуге жету; сондай – ақ Қазақстанның әлеуметтік даму мен қоғам құрылғысының жаңа деңгейіне шығуына мүмкіндік береді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.  Инвестициялық саясат туралы түсінік,

инвестициялық саясаттың  мақсаттары мен міндеттері