Қазақстан Республикасының Салық Кодексіндегі жанама салықтардың әрекет ету механизмі

2003 жылы ЖШС  «Геом» алдында кредиторлық несие жабылмаған, бұл жағдайда 160 000 теңге пайда есебіне алынып , 30 000 теңге соммасы 24.04.2004 жыл мерзімінде есептен алынып тасталады.

2002 жылдың сәуір  айында 130 000 теңге соммасцында жұмысшыларға  айлық төленбеген , 2003 жыллы Салық Кодексіне сәйкес аударылған бырақ төленбеген сомма, кәсіпорын табысын жатқызылады.

Шот фактура  құру тәртібі.

Салық Кодексінің 242 бабына сәйкес шот фактура осы  баптың 8 тармағында көзделген жағдайларды  қоспағанда барлық қосылған құн салығын  төлеушілер үшін міндетті құжат болып табылады. ҚҚС-ғы салынатын тауарларды өткізуді жүзеге асыратын ҚҚС –н төлеуші атанған тұлға осы баптың 8 тармақшасындаға жағдайды есептемегенде , ҚҚС көрсетілген шот фактураны беруге міндетті.

Шот фактура  нысанын және оны қолдану тіртібін Қазақстан Республикасынң Қаржы Министірлігі және статистика бойынша мемлекеттік өкілетті орган белгілейді. ҚҚС-н есепке жатқызу үшін егіздеме болыфп табылатын шот фактурада:

• шот фактураның реттік нөмірі мен толтырылған күні
• тауарларды беруші мен алушының тегі, аты,иәкесінің аты, не толық атауы, мекен жайы және тіркеу нөмірі, сондай – ақ өнім берушінің ҚҚС бойынша есепке қойылғандығы туралы куәліктіңі нөмірі,
• өткізілетін тауарлар атауы
• салық салынатын айналым мөлшері
• ҚҚС ставкасы
• ҚҚС сомасы
• ҚҚС ескерілген тауарлар құны көрсетілуі тиіс.

Шот фактура  өткізу бойынша айналым жасалған күннен күннен кешіктірілмей жазылады және берушінің басшысы мен бас  бухгалтерінің не осыған уәкілетті  өзге де лауазымды дамдардың қолымен  куәләндырылады.

Салық салынтын айналым өзгерген кезде қосымш дот фактура жасалады, онда:

• қосымша шот фактураның рет нөмірі мен жасалған күні көрсетіледі,

қосымша шот  фактураны тауарларды беруші жасацйды да тауар алуы растайды. Егер алдыңғы  тоқсан үшін бюджетке төленуге тиіс ҚҚС  орташа айлық сомасы 1000 АЕК кем болса, онда салық кезеңі тоқсан болып табылады.

ЖШС «Трансмарс»  үшін нақты бюджетпен есеп айырысулар бойынша ай сайынға төлем күнтізбелік  ай болып табылады.

ҚҚС бойынша  есеп беру

Әр салық  төлеуші ҚҚС бойынша декларацияны салық кезеңінен кейінгі айдың 15-нен кешіктірмей ұсынып отыру керек.

Импортталатан тауарларға ҚҚС

Қазақстан Республикасының  кеден заңдарына сәйкес декларациялануға жататын Қазақстан Республикасының  аумағына әкелінетін немесе әкелінген  тауарлар (осы Кодекстің 234 бабына сәйке ҚҚС босатылғандарын қоспағанда) салық салынатын импорт болып табылады.

Салық салынатын  импорт мөлешеріне Қазақстан Республикасының  кеден заңдарына сәйкес белгіленетін , импортталатын тауарлардың кедендік құны , сондай – ақ импортқа қосылған құн салығын қоспағанда ,Қазақстан ресрубликасының тауарлар импорты кезіндегі салық және бюджетке төленетін бсқа да міндетті төлемдер сомалары енгізіледі. Кеден бажы мен акциз сомасы салық салынатын импортқа қосылмайды.

Мысалы: ЖШС  «Трансмарс» 2000 жылы Өзбекістан қаласынан станок алды делік (Станок Өзбекістанда шығарылған). Станокқа ақша төлегенде фирма қосымша құн салығы Узбекистан Республикасының 18 % мөлшерінде келісім шартта көрсетілген сомманы төлеген.

Станокты кедендік тазарту кезінде 2 % мөлшерінде ҚҚС айырмасы алынып тасталды.

ЖШС «Алмат»  тауар құнына кірген Өзбекістанның  ҚҚС ставкасы бойынша 18 % өлшеріндегі  сомманы есепке алмай, кедендік рәсімдеу кезінде 2 % мөлшерінде кедендік депозит  шотына төленген ҚҚС-ң сомасын есепке алған.

ЖШС «Алмат» станокта сатуц мақсатында сатып алғандықтан , бюджетке төленуге тиісті ҚҚС-ғы бойынша төлем келесідей көрініс алды:

1. тауарды сатып алу бағасы : 600 000 теңге (ҚҚС бар) 91500 теңге
2. өткізу құны: 800 000 (ҚҚС бар) – 133 300 теңге
3. рәсімдеу кезінде төленген ҚҚС – 10200 теңге

(ҚҚСсыз /1 құнынан  анықталған) – 600 000 – 91 500 = 508 500

• 508 500 * 2 % :100=10 200

4. бюджетке төленуге тиісті ҚҚС сомасы 133 300 –10 200 = 123 200 теңге

ҚҚС –н мынадай  тауарлар импорты босатылады.:

• Ұлттық валюта, шетел валютасы , бағалы қағаз импорты
• Жеке тұлғалардың Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен тауарды

бажсыз әкелу  нормалары бойынша тауарлар импорты

• Акцизделетін тауарларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының

Үкіметі бекіткен тәртіппен ізгілік көмек ретінде  әкелінген тауарлар импорты

• Шетелдің дипломатиялық және оларға теңестірілген өкілдердің ресми пайдалануы үшін , сондай – ақ солармен бірге тұратын олардың отбасы мүшелерінің қосы алғанда, осы өкілдіктердің дипломатиялық және әкімшілік техникалық қызметкерлерінің жеке пайдалануы үшін әкелінген және Қазақстн Республикасы бекіткен халықаралық шарттарға сәйкес салықтан босатылған тауарлар тимпорты;
• Салық төлеуден босатылуды белгілейтін кеден режимдерінде Қазақстан Республикасының кеден заңдарына сәйкес декларациячлануға тиісті тауарлар;
• Дәрі –дәрмекті заттар;
• Пошта маркаларының импорты;
• Қағаз ақша белгілерінің өндірі үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі және оның ұйымдары жүзеге асыратын шикізат импорты;
• Мемлекеттердің, мемлекеттік үкіметтердің, халықаралық ұйымдардың желісі бойынша берілген гранттар қаражаты есебінен жүзеге асырылатын тауарлар импорты;
• Қаржы лизингіне беру мақсатында әкелінген негізгі құралдар импорты.

2.2. Акциздер  салық салудың тәртібі мен  ережелері.

Акциз дегеніміз  – тауарға үстеме ретінде қолданылатын , жанама салық түрі. ҚҚС-на қарағанда акциздер шектеулі тауарларды қамтып жұмыс және қызметтерге қолданылмайды. Акциз акцизделетін тауарларға жеке - жеке қоладнылады, сондықтан да жеке сипатқа ие. Қазіргі ауқытта мемлекеттік бюджет кірісінде акциздер орын алы отыр. Акциз салығын төлеушілер болып:

• Қазақстан Республикасының аумағында акцизделетін туарлар шығаратын
• Акцизделетін тауарларды Қазақстан Республиасының кедендік аумағына импорттайтын
• Қазақстан Республикасының аумағынды бензинді және дизель отынын көтерме, бөлшек саудада өткізуді жүзеге асыратын
• Егер Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес бұрын Қазақстан республикасынң аумағында аталған тауарлар бойынша акциз төленбесе , тәркілген , иесі жоқ акцизделетін тауарларды , сондай- ақ мұрагерлік құқығы бойынша мемлекетке өткен және Қазақстан Республикасының аумағында мемлекет меншігіне өтеусіз берілген акцизделетін тауарларды өткізуді жүзеге асыратын.
• Қазақстан Республикасының аумағында қызметтің акцизделетін түрлерін жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар акциз төлеушіл<span class="WW_002d_041e_0431_044b_0447_043d_044b_0439_0020_0028_0432_0435_0431_0029__Char" style=" font-family: 'KZ Times New Roman', 'A