Сыртқы экономикалық қызмет

Жоспар: 

 
 

     Кіріспе

    Кәсіпорынның  сыртқы экономикалық қызметінің түрлері  тауарларды (қызметтерді, жұмыстарды) экспорттау – сатып алушының еліне жөнелту арқылы сату, импорттау – сатып алушының еліне әкелу арқылы шетелдік сатушыдан алу.

    Импорт (ағылшын тілінен import-әкелу) –елге шетелден  шетелдік тауарлардың, капиталдардың, көрсетілген қызметтердің, технологиялардың, жұмыс күшінің т.б. әкелімі.

    Объектілердік импортына ерекше кеден тәртіптемесі, салық төлемдері, пұрсаттылықтар,  лицензиялар т.б. белгіленеді.

    Қазақстан Республикасы аймағына әкелінетін және оның шекарасынан шығарылатын барлық тауарлардың  кедендік бақылаудан өтетіндігін көрсетеді. Бұл кезде заңда қаралған кедендік төлемдер экспорттауға да, импорттауға да салынады, оның құрамына мыналар кіреді:

    -кедендік  баж салығы;

    -кедендік  рәсімдеу үшін кедендік алымдар;

    -тауарда  сақтауға алынатын кедендік алымдар;

    -шығарып  салғаны үшін кедендік алымдар;

    -ҚР  кеден органына лицензия бергені  үшін алынатын алым;

    -кеден  ісін рәсімдеу бойынша машықтанған  мамандық аттестатын берегні  үшін алым;

    -алдын  ала қабылданатын шешімдер үшін  төлем.

    Орындалатын курстық жұмыстың мақсаты – сыртқы экономикалық қызметтегі импорттық операциялардың маңызын ашып беру болып табылады.

    Жұмысты орындауда ҚР «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» заңы, ҚР ҚМ тарапынан ұсынылған әдістемеліктер, Бухгалтерлік есептің типтік шот жоспары,  №2 ҚЕҰС материалдары қолданылды. 

    Курстық жұмыс кіріспе, 2 тараудан: 1-шісі импорттық операцияларды бухгалтерлік есепке алу, 2-шісі импорттық операцияларды аудиторлық бақылау бойынша тапсырма орындалды. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

І тарау  Сыртқы экономикалық ықзмет бойынша  есеп айырысудың бухгалтерлік есебін ұйымдастыру

1.1. Сыртқы  экономикалық қызметтің жалпы  мәселелері: импорттық  операциялар  маңызы

    Шетелдерден материалдарды, құрал-жабдықтарды, тауарларды, материалдық емес активтерді және басқа мүліктерді сатып алумен байланысты импорттау операциялары жасалады.

    Олармен есеп айырсу есебі 3310 «Жеткізушілер  мен мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек» шотында жүреді, ал ол келесі аналитикалық тұрғыда топтастырылады:

    -шетелдік  жабдықтаушылармен есеп айырысу  – есеп айрысу алдында инкассалық  тәртіпте есептелінеді, содан соң  акцепттеу, аккредитив, шотты ашу,  сондай-ақ аванстық төлем жасау  шаралары бойынша жүреді.

    -коммерциялық  несие бойынша шетелдік жабдықтаушылармен  есеп айырсу.

    Есеп  айырысу операциялары бойынша жүреді, онда олардың аударме векселінің (тратта) акцепттелген немесе акцепттелмеген жағдайында импорттық тааурлдар жеткізіледі.

    -шетелдік  валютада берілген вексельдер(траттар). Есеп айырысу, шетел жабдықтаушыларына берілген коммерциялық несие бойынша есептелінеді және олар бойынша есептелген пайызға вексель немесе шетел жабдықтаушыларымен  акцептеліп жазылған аударма векселін (траттарын) береді.

    Келіп түскен импорт тауарларын есепте көрсету кезінде олардың сатып алынған құнын дұрыс көрсетудің маңызы зор, өйткені онда контракт бойынша сатып алу бағасымен қоса, әкелінген тауарға баж салығы, комиссиондық марапаттау, жабдықтау, делдал, транспорттық-дайындау-шығыстары және басқа ад шығыстар кіреді.

    Сондықтан әрбір тауар түрінің сатып  алу құнын есептеуге тура келеді. Бірақ олардың құнын тек жабдықтаушыының  бағасынан ғана анықтауға болады, ал ол мына формула бойынша есептелінеді:

С_е=ЦП*(1+К)

мұнда

С_е – тауар бірлігінің құны;

ЦП –  жабдықтаушының бағасы;

К –жалпы шығынынның жабдықтаушының шотында  көрсетілген жалпы шығын сомасына қатынастық коэффициенті.

Өз кезегінде

К=ОЗ/СП

мұнда:

 ОЗ  – жалпы шығын;

СП –  жабдықтаушының шотында көрсетілген  жалпы сомасы.

    Бұл жерде жабдықтаушылармен есеп айрысу тек ғана шетелдік валютада жүреді, сондықтан есеп жазбаларын қалыптастырған кезде мынаны ескерген жөн.

    Ал  олар бухгалтерлік есепте тек теңгемен есептеледі, яғни ҚР Ұлттық банкі белгілеген бағам бойынша операцияның болған күніне сәйкес шетелдік валютадан теңгеге ауыстырылады. Шетелден әкелінген тауарға тиісті кеден төлемі мен салығын төлеген соң, олар Қазақстан Республикасының аймағына еркін айналысқа түседі.

    Қазақстан Республикасының әрекет етіп тұрған заңдарымен сәйкес кедендік төлемдер мен алымдардан басқа тауарларды импорттау кезінде қосылған құн салығын және акцизделетін тауарлар бойынша акцизін төлейді.

    Импортталатын акцизделген тауарлар бойынша кеден  заңдарымен сәйкес анықталатын құн  немесе натуралдық төлем салық салынатын  обьект болып табылады.

    Әкелінген тауарлар бойынша ҚҚС мына формула  бойынша анықталады:

    Т_ст-кедендік құны;

    И_тп-импорттық кеден баж салығы;

    Т_сб-кедендік алымдар;

    А-Акциздер.

    ҚҚС = (Т_ст + И_тп+ Т_сб + А) * Н/100

    Н- ҚҚС мөлшерлемесі.

    Қосылған  құн салығын және акцизді имопрттаушы, не кедендік төлемін қосып төлеген басқа тұлғалар төлейді және оған зачетка немесе төлемі кейінге (3 айға дейін) қалдырылған қосылған құн салығы қосылмайды.

    Кедендік  процесін рәсімдеу кезінде төленген қосылған құн салығы зачетка жатқызылады.

    Мысалы, Республикамыз аймағына 2008 жылы 15 қаңтарда тауар импортталды.

    Ол  тауар өңдеу өнеркәсібіне арналған. Осы тауарға салынатын ҚҚС  салық төлеушінің өтініші бойынша  үш айға кейінге қалдырылған. Оның кейінге  қалдырылған сомасы 82 мың теңге  құраған.

      Бірақ салық төлеушінің бұған  дейін және үш ай барысында  ҚҚС бойынша артық төлемдері  болса, онда кейінге қалдырылған  ҚҚС зачетка жатқызылады. 

    Ал  егер үш ай барысында ҚҚС бойынша  төлеген сомасы кем болса, яғни бар  болғаны 60 мың теңге төлесе, онда кәсіпорын 11 сәуірден бастап 22 мың теңге айыппұл төлей бастайды.

    Өз  өндірісінің қажеттілігі үшін әкелінген  запас бөлшектер, құрал-жабдықтар  үшін қосылған құн салығын төлеген  кезде зачеттық әдісін пайдалана  алмайды.  Бірақ құрал жабдықтардың, запас бөлшектердің тізімін ҚР Үкіметі анықтайды. ҚҚС зачет әдісімен төлеген кезде салық төлеуші кеден органдарына ҚҚС бойынша есепке тұрғандығы туралы куәлігінің көшірмесін және импортталған тауарларға қатысты ҚҚС декларациясын ұсынуы тиіс. Осы құжаттардың негізінде ҚҚС төленбеген, бірақ еркін айналысқа жәберілген тауарлар бойынша міндеттемесін анықтайды.

    Кедендік  төлемдердің және салықтардың есеп айырысу базасы бойынша кедендік құн саналады, ал жабдықтаушылармен  есеп айырысуды көрсету үшін фактуралық құн пайдаланылады.

    Бұл екі құнның айырмасы мынадай: фактуралық құн жабдықтаушының бағасын білдіреді, ал кедендік құнның деңгейі есептеу жолымен шығарылады.

    Кедендік  құнды анықтаудың негізгі әдісі  сырттан әкелінген тауарларға жасалған мәміленің бағасы бойынша анықтау  әдісі болып  табылады. Негізгі әдісті пайдаланудың мүмкіндігі болмаған жағдайда төменде аталған әдістердің әдістердің әрқайсысы рет- ретімен пайдаланды. Мұндайда кедендік құн алдыңғы әдісті қолдану жолымен анықтала алмайтын болса, әрбір келесі әдіс қолданылады. Құнды шегеру және қосу әдістері кез келген ретте қолданылады.

    1. Кедендік құнды сырттан әкелінетін  тауарларға жасалған мәміленің  бағасы бойынша анықтау әдісі.  Бұл әдіс нақты төленген немесе  ҚР ның кедендік шекарасынан  өткен кезде төленуге тиісті  баға ҚР- ның аумағына әкелінетін тауардың кедендік құны болып табылады.

    Кедендік  құнды анықтағанда мәміле бағасы бұдан бұрын қосылмаған болса, онда оған мынадай шығындар қосылады:

    - тауарды әуе және су немесе  басқа да жолдар арқылы ҚР  кедендік аймағына дейін жеткізуге  жұмсалатын шығындар;тасымалдау құны;тауарларды тиеуге; түсіруге, қайтадан тиеуге және төгуге жұмсалатын шығындар, сақтандыру сомасы;

    - сатып алушының жұмсаған шығындар: комиссиондық және брокерлік  сыйақылар, тауарларды сатып алғанда  төленетін комиссиондық алымбұған жатпайды; егер сыртқы экономикалық қызмет номенклатурасына сәйкес бағаланатын тауарлармен біртұтас нәрсе деп қаралатын болса, контейнерлердің немесе басқадайкөп қолданатын ыдыстардың құны;бупы-түю жұмыстарының құны да енеді;

    - тікелей немесе жанама түрінде сатып алушыларға сыртқа шығарып сатуына немесе өндірісіне пайдалануына байланысты төмендетілген бағасына немесе тегін берілуіне келесі тауарлардың немесе қызметтердің құнының  біршама тиісті бөлігі:шикізаттар, материалдар, деталдар, шала өнімдер және бағаланатын тауарлар, аспаптар, штамптар, қалыптар, бағаланатын тауарларды өндірген кезде жұмсалған материалдары; ҚР аумағынан тысқары және бағаланатын тауарларды өндіруге тікелей қажетті инженерлік зерттеулер, конструкторлық тәжірибе жұмысының , дизайнның, көркем безендірудің, нобайлар (эскиздер)  мен сызбалардың өзіндік құны жатады;

    - интелектуалдық меншік обьектілерін  пайдалану үшін төленетін лицензиялық  және басқа төлемдер, бағаланатын  тауарларды сату ережелері ретінде  сатып алушы оларды тікелей  не жанама түрде жүзеге асыратын болса;