әлеуметтік-экономикалық бағалау және жоспарлау

        Батыс елдері бірнеше ғасырлар  бойы даму үлгілерін шыңдап, эволюциялық  дамытып келеді. Теоретик –экономисттердің басым көпшілігі ұстанатын бүгінгі таңдағы ақиқат – капиталисттік рыноктық жүйе ешқашан абсолютті еркіндікке ие болған емес. Азды-көпті болса да мемлекет экономикалық процесстерді реттеуге әрқашан қатысып отырған, бірақ оның араласу деңгейі әр кезеңде және де әртүрлі даму үлгілерін ұстанған мемлекеттерде әрқалай болған. Ал, жаһандану және ҒТР процестері мен әлемдік бәсеке күресі күш алған қазіргі заманда мемлекет экономикаға кең көлемде және пәрменді араласуы керек. Мұндай ойды ұсынған К.Поппер: «Егер біз еркіндікті қорғағымыз келсе, онда шексіз еркіндік саясатын мемлекеттің экономикаға жоспарлы араласуы саясатымен алмастырылуын талап етуіміз керек»-деп жазған болатын. Өмір оның ойының дұрыстығын дәлелдеп отыр. Қазіргі өркениетті елдерге тән сипаттар, ол- әлеуметтік өмір мен қатар экономикалық өмірді де мемлекеттің ауқымды реттеушілік қызметі; жеке меншіктің біртіндеп жоққа шығарылуы, әртүрлі серіктестіктер түріндегі, солардың ішінде корпоративті және мемлекеттік меншіктің нығаюы, олардың шешуші рольге ие болуы; еркін рыноктық реттеудің жоспарлы-бағдарламалы реттеумен толықтырылуы.

        В. Осипенко және тағы  біраз  оқымыстылар  адамзат қоғамының болашағы «жоспарлы экономика» деп ұйғарым жасап отыр. Ал, жоспар   (индикативті немесе директивалы) мемлекеттік араласудың айқын белгісі болып табылады. Егер  болашақта мұндай қоғам орнайтын болса, онда бүгіннен бастап шаруашылық субъетілерінің мүдделерін жүзеге асыру және оларды үйлестіру мәселелері теориялық зерттеулердің пәніне айналуы керек. Себебі қазіргі қалыптасқан ойдың стереотипі- жоспар (директивалы) бар жерде шаруашылық егеменділік пен жеке мүддеге орын жоқ. Сонымен қатар меншік, ақшалы-рыноктық қатынастар, менеджмент, мемлекеттік басқару сияқты көптеген мәселелердің теориялық аспектілерін түбегейлі қарастыру қажет болады. 

Қолданылған әдебиеттер: 

1. Қазақстан  Республикасының Президенті Н.  Ә. Назарбаев “Қазақстан –  2030” бағдарламасы. 1997 жыл.

2. Қазақстан  Республикасының Президенті Н.Ә  Назарбаевтың Қазақстан халқына  жолдауы “Қазақстан халқының  әл-ауқатын арттыру мемлекеттік саясаттың басты мақсаты.” 2007 жыл.

3. Әлеуметтік-экономикалық  дамуды болжау және жоспарлау  – Алматы 2002жыл.

4. Қазақстан  Республикасының Президенті Н.Ә  Назарбаевтың Қазақстан халқына  жолдауы “Дағдарыстан жаңару  мен дамуға” 2007 жыл.