Кәсіпорын экономикасы және оның негізгі факторлары

        Кәсіпорын - белгілі бір өнім өңдіретін немесе халыққа қызмет көрсететін заңды тұлға.       

 Кәсіпорынның шаруашылық қызметтерінің нәти- 
желілігі - өнімді өткізу мен көрсетілген қызметтен түскен 
пайдадан ғана емес, сонымен қатар өндірістік қорлардың 
көлемінен (негізгі және өндірістік айналым қорлары), басқада тұтыну қорларының жиынтығынан (әлеуметтік сала- 
дағы), жиналған қаражаттардан және тағы басқалардан 
көрінеді.                                                 

Кәсіпорын экономикасы - өндірістік жэне өндірістен тыс қатынастардың жиынтығы: айналыс қоры, дайын өнім, кәсіпорынның банктегі есеп-шоттары, ақша қаражаты, бағалы қағаздары, меншіктің материалдық емес қорлары (патенттер, лизенция т.б), өнімді өткізуден және әр түрлі көрсетілген қызметтерден түскен табыстар мен пайда. Олардың құндық бағасы - кэсіпорынның экономикалық даму деңгейі мен көлеміне байланысты болады.    

  Соңғысының әр түрлі себептері бар, атап айтқанда            

-өндірісті қорлар мен қамтамасыз етуде ең оңтайлы үйлесімділікті табу;         ;                   

- өндірілген өнімнің саны мен сапасы;                  

- өткізу көлемі;  

-өткізуден түскен кіріспен пайда. Осы факторлар негізінде қол жеткізілетін тиімділіктің деңгейі мен сипатын кәсіпорынды дамытуға ықпал ететін ішкі жэне сыртқы жағдайлар айқындайды.       

Ішкі жағдайлар үш топқа бөлінеді:        

1. Өндірісті цорлармен цамтамасыз ету. Оған өндірістік факторлар:                         

- ғимарат, құрылыс,                         

- құрал-жабдық, аспаптар,                        

- жер,                      

- шикізат-материалдар,                         

- отын,                      

- жұмыс күші,                      

- ақпарат және т.б. жатады.                       

2.Кәсіпорынның экономикалық және техникалық 
               дамуының қажетті деңгейін қамтамасыз ету:                     

- ғылыми-техникалық прогресс;                      

- өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру;                       

- кадрлардың біліктілігін жетілдіру;         

               - инновация мен инвестиция.       

3.Кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық қызмет- 
терінің коммерциялыц сапасын қалыптастыру фак- 
торлары: тиімді коммерциялық және жабдықтау қызмет- 
тері.    

Кәсіпорын қызметінің негізгі факторлары:      

1.         Жер.  Бұл белгілі бір өлшемдегі пайдалану 
мүмкіндігі орасан зор табиғи байлық. Күнделікті пайдала- 
нылады. Табиғи байлықтар "орны толатын" және "орны 
толмайтын" болып бөлінеді.     

2.Жұмыс күші - ой және дене еңбегі, еңбекке қаты- 
сушылардың тәжірибелік және интеллектуалды құрамы.    

3.Еңбек заты және еңбек құралдары. Еңбек заты 
және еңбек құралдары арқылы өнім өндіріледі, тиісті қыз- 
мет керсетіледі.