Кәсіпкерлік дегеніміз

    Қазақстан Республикасы Азаматтық Кодексімен, "Шаруашылық қызметінің еркіндігі  және кәсіпкерлікті дамыту туралы". "Жеке кәсіпкерлік қорғау мен  қолдау туралы" республика заңдарында кәсіпорын кез-келген меншік түрлерінде және оның өзі құрған бірлестіктерде болу мүмкіндігі айқындалған.

    Қазірігі  кезде нарық экономикасы дамыған  елдерде бірнеше миллиондаған әр-түрлі  фирмалар қызмет атқаруда. Осы қаптаған көптүрлі белгісі бойынша классификациялау қажет. 

 
 

    Бір қолға біріккен фирмалар саны мейліеше көп. Тек қана АҚШ-тың өзінде олардың  саны 7 млн.-ды құрайды. Қолдағы қаржы  қорының шектеулілігі оларды бірігуге итермелейді. Сөйтіп соның салдарынан әр-түрлі серіктестіктер құрылады.

    Нарықтық  қатынастар көптеген адамдардың "өз ісіне" деген табиғи ұмтылуды тудырып, өздерінің меншіктерін арттыра түседі. Ең соңында бұл қызметтің ерекше түрі – кәсіпкерлік қайраткерліктің пайда болуына әкеп соғады.

    Кәсіпкерлік дегеніміз – адамдар мен олар құрған бірлестіктердің белсенді, дербес шаруашылық қызметі. Оның көмегімен адамдар тәуекелге бел буып, мүліктік жауапкершілікті сақтай отырып, пайда табу жолын көздейді. Кәсіпкерлікті шығармашылық күш-жігерді жүзеге асыруға, экономикалық және ұйымдастыру ісінде тапқырлыққа, жаңашылдыққа байланыстс. Кәсіпкерлікті жаңа тұрғыдан түсіндіргенде мынадай екі жағдайға: біріншіден, коммерциялық бағыт-бағдарға, тәуекелге бел буушылық пен дербестікке, бастағанісін аяғына дейін жеткізуге, кездескен кедергілерді жеңе білуге; екіншіден, экономикада, ұйымдастыру ісінде тапқырлық пен жаңашылдық танытуға, ғылыми-техникалық прогреске жетуге тікелей қатысты.

    Кәсіпкер  қабылданған заңға қайшы келмейтін  қызметтің қандай да болмасын түрімен  айналыса алады. Олар: шаруашылық-өндірістік, сауда-көтерме сату, жаңартпашылық, көрсетілетін консультациялық қызметтер  және т.б. коммерциялық делдалдық, сол  сияқты құнды қағаздар операциялары.

    Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметтің  субьектілері мыналар бола алады:

• Қазақстан азаматтары;
• Шетел мемлекетінің азаматтары;
• Адамдардың бірігуі (кәсіпкерлер ұжымы).

    Кәсіпкердің мәртебесі заңды және заңды тұлғалар мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін күшіне енеді.

    Құқығы, міндеті, жауапкершілігі және кәсіпкерлердің кепілдіктері ұлттық заң дармен реттеледі. Мысалы, Қазақстан Республикасының  заңдарымен реттеленуі:

• кәсәпкерлік қызметпен айналысу құқығы, кәсіпорындар құру

    және  олар үшін қажетті мүліктер сатып  алу;

• барлық субьектілердің нарықтағы материалдық, еңбек, ақпарат

    және  табиғи ресурстарға қол жетеізудің теңдік құқығы ;

• меншік түрлеріне және ұйымдастыру-құқықтық формасына  қара-

    мастан  кәсіпорын қызметінің теңдік жағдайы;

• кәсіпкерлердің мүліктерінен заңсыз айыруды қорғау;
• кәсіпкерлік саласындағы бекітілген шегінді еркін таңдау;
• нарықтық монополия жағдайында кәсіпкерлер мен кейбір тауар

    өндірушілердің  бәсекеге селқос қарауына жол бермеу.

    Кәсіпкерліктің  экономикалық  формадағы қызметіне төлеп беру өзгешілігі, кәсіпкер барлық жұмыстарды қолға алады, ал тұтынушы оған бүгіннен бастап ақша төлеуге дайын.

    Кәсіпкер  тауарлар өндіреді, содан соң оларды сатады. Осыған орай, кәсіпкерлік өндірістік, коммерциялық және қаржылық болып бөлінеді. Осылардың әрбір формасы өзіндік ерекшелігі, өзгешілігі, демек өзіндік технологиясы болады. 
 

    Кәсіпкерліктің  түрлері

                                                          

    

     Өндірістік

                                     

    

    

 

    

    

 
 

    

    

 
 

    

    

 

    

    

    

 

    

      

    

    

    

 
 

    

    

 

    Өндірістік  кәсіпкерлікке – тұтынушылардың кейіннен сатып алуына тиісті өнім өндіру, жұмыстар жүргізу және қызмет көрсету, жинау, өңдеу және ақпарат  беру, рухани құндылық жасау тағы тағыларға бағытталған қызметтер жатады.

    Өндірістік  кәсіпкерліктің мүдделік өрісі едәуір түрліше және оны іске асыру үшін қаржылық және материалдық ресурстар, ал кейде олар көпмөлшерде қажет  болады. Өндірістік кәсіпкерлік қызметінің нәтижесі мол өнім өндіру және оны сату мүмкіндігі болып табылады.

    Коммерциялық  кәсіпкерлікке –қызмет түрін  сипаттайтын,оның мазмұнының мәнін  айқындайтын тауар-ақша қатынастары,тауар-

      айырбастау операциялары жатады.Мұның  өндірістік кәсіпкерліктен айырмашылығы-мұнда  өнім өндіруге-байланысты өндірістік ресурстарды қамтамасыз ету қажеттілігі тумайды.Технологияның бастапқы сатысы ретінде,не сатып алу, нені қайта сату және қай жерде екенін таңдай білу қажет.Бұл мәселелерді іске асыру,ең алдымен тауар бағасының өткізу бағасы жағдайында көтерме сатып алу бағасы елеулі жоғары болуы керек екеніне сүйену қажет.

             Қаржылық кәсіпкерлік - коммерциялық  кәсіпкерліктің бір түрі,солай  болғандықтан оның сатып алу,сату  объектісі айрықшалығы-тауар болып  есептеледі: ақшалар, валюта, құнды  қағаздар (акциялар, облигациялар, векселдер, кепілдіктер және т.б.). яғни бірдей ақшаларды сату тікелей немесе жанама формада жүргізіледі.Солай болғандықтан қаржылық кәсіпкерлік – бұл коммерцияның бір түрі, онда қаржылық кәсіпкерінің технологиялық мәмілесі коммерциялық технология мәмілесімен ұқсас болады , айырмасы тек тауар – қаржы активі болып саналады.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    4 Кәсіпкерліктің иновацияға  қатынасы

    4.1 Кәсіпкерліктің инновациялық  қызметі

 

    Кәсіпкерліктің  инновациялық қызметі – бұл жаңа немесе өнімнің жақсаруы, не қызмет көрсетуі, оларды өндірудің жаңа әдістерін қолдану мақсатындағы ғылыми-техникалық және зияткерлік әлеуеттік шаралар жүйесі. Бұл жеке сұранысты, сонымен қатар жалпы пайдалы жаңалықтарға қоғамның мұқтажын қанағаттандыруы үшін пайдаланылады.

    Инновацияның  екі тұрпаты ажыратылады:

• өнімділік;
• үрдістік.

    Жаңа  өнімді өндіріске енгізу инновацияның түбегейлі өнімділігі ретінле анықталады. Мұндай жаңалықтар негізінде жаңа технологияға негізделеді, не тіршілікте қолданылып жүрген технологияның жаңа түрінде пайдалануын ұштастырады.

    Процестік инновация – бұл жаңалықты  енгізу немесе өндіріс тәсілін және технологияны едәуір жетілдіру, жабдықтарды  және өндірісті ұйымдастыруды өзгерту.

    Жаңалық дәрежедегі инновация негізінде  жаңа, яғни өткен, отандық және шетелдік тәжірибеде ұқсастығы жоқ және жаңа нәрсенің салыстырмалы жаңалығы болып ұсақталады. Негізінде өнімнің жаңа түрлері, технологиясы және қызмет көрсетуі басымдық, абсолюттік жаңалықтарға ие болады және үлгінің түп нұсқасы болып табылады. Инновацияның өмірлік кезеңі өзара байланысты процестердің және жаңалықтарды енгізу сатысының жиынтығын көрсетеді. Инновацияның өмірлік кезеңі уақыт аралығы ретінде идеяның дүниеге келуінен өндірістік өткізуден алып  тастағанға дейінгі инновациялық өнімнің негізінде анықталады.

    Кәсіпкерліктің  инновациялық қызметін әзірлеуде, енгізуде, жаңалықтарды пайдалануда қосылатындары:

• жаңалық идеяны әзірлеу, зертханалық ғылыми жұмыстар, өнімнің

    жаңа  зертханалық үлшілерін, техниканың жаңа түрлерін, жаңа конструкцияны  және бұйымдарды дайындауда ғылыми-зерттеу және конструкциялық жұмыстарды жүргізу;

• өнімнің жаңа түрлерін дайындау үшін шикізаттар мен материал-

    дардың  қажетті түрлерін таңдап алу;

• жаңа өнімді дайындауда технологиялық процесті әзірлеу;
• қажетті өнімдерді дайындау үшін жобалау, жасау, сынақтан

    өткізу  және жаңа техниканың үлгілерін енгізу;

• жаңалықтарды іс жүзіне асыруға бағытталған ұйымдастырушылық-

    басқарушылық  шешімдерді әзірлеу және енгізу;

• қажетті ақпараттық ресурстарды және инновацияны ақпаратпен

    қамтамасыз  етуді зерттеу және әзірлеу;

• қажетті ғылыми – зерттеу және конструкторлық жұмыстарды

    жүргізу үшін дайындау, оқыту, жаңа мамандық беру және

    қызметкерлерді  арнайы әдіспен іріктеу;

    -   лицензиялау, патенттеу, ноу-хау  жұмыстарын жүргізу немесе қажетті 

         құжаттарды алу;

• инновацияны жетілдіруді ұйымдастыру және маркетингтік