Коммуникациялық кешен

       Пошта байланысы

     Пошта байланысы жоғары әлеуметтік маңызға  ие және Қазақстан Республикасының  ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымының ажырамас бөлігі болып табылады.

     Пошта байланысының қазақстандық саласы дамудың  кішігірім қарқынын көрсетіп отыр: 2009 жыл ішінде «Қазпошта» акционерлік қоғамымен 13 млрд. теңге сомасындағы табыстар жиынтығы алынды, бұл 2008 жылдың көлемінен     6,4 %-ға кем. Пошта қызметін тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыру мен арттыру үшін жеткізу уақыты мен шығындарды қысқарту мақсатында пошта жөнелтілімдерін тасымалдаудың жаңа технологияларын үнемі енгізіп отыру қажет. Бекітілген Параметрлерге сәйкес пошта байланысының жалпыға қол жетімді қызметтері, жай жазбаша хат-хабарды жіберудің бақылау  мерзімі мыналардан тұрады:

     Астана, Алматы қалалары және күнделікті тікелей әуе, темір жол және автомобиль арқылы хабарлаулары  бар облыс орталықтарының арасында  –Д+3 (Д–бұл жай хат хабарды тарату, +3 – қабылдау кезінен жеткізгенге дейінгі пошталық жөнелтімнің өту күні);

     Астана, Алматы қалалары  және тікелей әуе, темір жол және автомобилдік хабарлаулары бар облыс орталықтарының арасында  аптасына      3 және одан да көп күн – Д+4;

     қалған  облыс орталықтары арасында Д+6;

     осы облыстың облыс және аудан орталықтары  және облыстың қала, аудан орталықтары  арасында –Д+3;

     жергілікті  пошта жөнелтілімдері –Д+1.

     Қазіргі уақытта  қолданыстағы пошта хат-хабарларын жіберудің бақылау мерзімдері бойынша сапа параметрлері төзімді. Бірақ тәуелсіздікалудан кейін басталған республиканың экономикасындағы негізгі өзгерістер, сондай-ақ ұсынылатын пошта қызметтері параметрлеріне жаңа әлемдік сапа стандартының пайда болуы Қоғамның пошта желісінде жаңғыртуды талап етеді. Байланыс саласындағы Өңірлік ынтымақтастықтың кезекті отырысында (ағымдағы жылы) Қазақстан бойынша 2012 жылға халықаралық пошта жөнелтімдері үшін жаңа параметрлер –Д+5 талқыланды, бұл бүгінгі күні Қазақстанның пошта саласы үшін қиындық туғызады, ал  бірқатар өңірлер үшін  қолданыстағы желі және пайдаланатын көлік түрінде орындалмайтын міндет болып табылады.

     Ауыл  тұрғындарын қаржылық қызметтердің толық спектірімен қамту үшін, 2006-2010 жылдары банктік операцияларды  ұсыну және қолма қол ақшаның  сақталуын қамтамасыз ету үшін қажетті, күрделі және техникалық жайлылық деңгейі бойынша ҚР Ұлттық Банкінің және Ішкі істер министрлігінің нормативті талаптарына сәйкес келетін, пошта байланысының 380 ауылдық бөлімшелері құрылды. Сондай-ақ 2005 жылдан 2009 жылға дейінгі кезеңде 8,5 мың бірліктен артық сандағы пошталық жабдықты жаңғырту жүргізілді, тозған автокөлік құралдарын ауыстыру жүзеге асырылды, заманауи пошталық вагондар сатып алынды (15 бірлік), хаттарды, сәлем саухаттарды және бандеролдарды жеткізу   69,2 %-ға артылды, кезеңдік баспаларға жазылу 23,7 %-ға артты, қаржы қызметтерінің көлемі 2,5 есе өсті, ауылдық жердегі Интернетке қоғамдық қол жетімділік пункттерінің желісі     115 бірлікке кеңейтілді, ауыл тұрғындарын пошта-қаржылық қызметтердің кеңейтілген ассортиментімен қамту 1,2 есе көбейтілді.

      Ақпараттық технологиялар

     Қазақстан Республикасындағы ақпараттық технологиялар  секторы ұлттық экономиканың барынша  серпінді дамып келе жатқан сегменттерінің бірі.  Қалыптасқан макроэкономикалық  жағдайға байланысты Қазақстандағы IT-нарығының жалпы көлемі, бағалаулар бойынша, 2009 жылы 90 млрд. теңгені құрады, бұл 2008 жылмен салыстырғанда 7%-ға төмен.

     IT шығындарының құрылымы экономикасы дамыған елдер үшін сипатты болып табылады, яғни компьютерлік жабдықтардың үлесі БҚ және IT-қызметтері секторларының үлестерінен басым болады. 2009 жылғы компьютер жабдығына арналған  шығындар шамамен  71 млрд. теңге, IT-қызметтері шығыны – 12,6 млрд. теңге құрады.

     IT-саласында қазақстандық кәсіпорындардың қалыптасуында ең маңызды фактор мемлекеттік саясат болып табылады. 2007 және 2008 жылдары елдің мемлекеттік органдарының ақпараттандыруға инвестициялық шығындары бағалау бойынша 15,1 және 17,7 млрд. теңгені құрады. Дағдарысқа қарамастан, мемлекет IT-қызметтері нарығында ірі тапсырыс беруші болып қалады.        2009 жылы бюджеттен IT инвестициялауға 18,8 млрд. теңге бөлінді. 2004-2010 жылдарда «электрондық үкіметті» (бұдан әрі – ЭҮ) қалыптастыру және дамыту бағдарламаларын іске асыру, БҰҰ дайындаған, электрондық үкіметке ғаламдық дайындық бойынша рейтингте Қазақстанға соңғы жылы, Ресейді   (59-орын), Беларуссияны (64-орын) және Украинаны (54-орын) артта қалдырып, 81-орыннан 46-орынға көтерілуге мүмкіндік берді. АКТ және мемлекеттік ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымды басқару облысында бірыңғай мемлекеттік саясатты жүргізу мақсатында 2008 жылы «Зерде» ұлттық ақпараттық-коммуникациялық холдингі»  акционерлік қоғамы құрылды.

     Ақпараттық  технологиялар құрылымында үш ірі  секторды көрсетуге болады: АТ-жабдықтарының  өндірісі секторы, қорабтық (лицензиялық) бағдарламалық қамтамасыз ету секторы  және IT-қызметтер секторы.

     Қазақстанның  IT-нарығы құрылымындағы өндіріс секторы және                  IT-жабдығын іске асыруда жалпы көлемінде басыңқы болып табылады (79 %), ол компьютерлерге, қазақстандық қоғамды ақпараттандыру үдерісін сүйемелдейтін желілік және периферийлік компьютерлік жабдыққа  сұраныстың жоғары екендігін көрсетеді. Осы сегментте жұмыс істейтін кәсіпорындардың жалпы түсімі 2009 жылы 71 млрд. теңге шамасына жетті. Сарапшылардың бағасы бойынша қазақстандық қамтудың үлесі 2 млрд. теңгеден аспайды (2 %-ға жуық). Сектордың маңызды ерекшелігі оның импортқа тәуелділігі, ол микроэлектрондық құрушылардың жеке меншік өндірістік базасының болмауының салдары болып табылады.

     Қазақстандық  кәсіпорындар танымал халықаралық  өндірушілердің компьютерлерін және сәйкесті жабдықтарын өткізумен, сонымен  қатар жеке меншік сауда маркілерімен компьютерлерді жинау және өткізумен  де айналысады. Қазақстандық өндірушілер  БҚ сегментінде басым болып отыр (2008 жылғы сатылған компьютерлердің  жалпы көлемінің 70%-дан астамы); бірақ  ноутбуктер (0%) мен серверлер сегменттерінде біршама артта қалып келеді (14 %-дан кем).

     Экономикалық  бәсеңдеу және олармен байланысты бизнес пен халықтың сатып алу мүмкіндігінің  төмендеуі БҚ нарығына маңызды әсер етеді.            2009 жылы БҚ сатылым көлемі 6,6 млрд. теңге сомасын құрайды, ол            2008 жылға салыстырғанда 13 %-ға кемуіне әкеледі. Қазақстанда  БҚ нарығында шетел өндірушілерінің өнімі басымды орын алады.   Қазақстандық компаниялардың үлесі лицензиялық БҚ нарығында маңызды емес (2 %-ға жуық).

     Қазақстан Республикасындағы АТ-қызметтері нарығының  көлемі       2009 жылы 12,6 млрд. теңгені құрады, бұл 2008 жылмен салыстырғанда 8 %-ға төмендеуге сәйкес келеді. Сараптамашылардың бағасы бойынша 2009 жылы IТ-қызметтерін ұсыну секторында қазақстандық мазмұнның үлесі 30 %-дан артық емес. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

         2-бөлім. ҚР-ның коммуникациялық кешенінің даму проблемалары.

      2.1 Еліміздің әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси дамуына

                                    коммуникациялық 
 

     ҮИИД  МБ шеңберінде, АКТ саласында жұмыс  істейтін қазақстандық компаниялар  маңызды міндеттерді шешуге қатысады:

     біріншіден, салалық жалпы қосымша құнның өсуі есебінен ұлттық ЖІӨ-нің артуы;

     екіншіден, заманауи телекоммуникациялық инфрақұрылымды құру және ақпараттық технологияларды  тиімді енгізу арқылы ұлттық экономиканың әлеуетті секторларында еңбек өнімділігін  арттыру;

     үшіншіден, телекоммуникациялық инфрақұрылымның  негізінде шикізаттық емес салаларда  кәсіпкерлікке жағдай жасау және ынталандыру арқылы инновациялық кәсіпорындар санын арттыру;

     төртіншіден, Қазақстанның ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласындағы экспорттық бағытталған өндірістік және қызмет көрсетуші компанияларын құру және дамыту көмегімен шикізаттық емес экспорттың үлесін көбейту.

     Сонымен қатар, ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың заманауи қоғамға әсер етуі экономикалық шеңбердің сыртына шығады. Көптеген дамыған және дамушы елдер мемлекеттік құрылымдар мен азаматтық қоғам институттарының жұмысын ғана емес, әлеуметтік саладағы, ғылым мен білім беруде, мәдениетте және адамдардың өмір салтындағы қатынастарды өзгертетін ақпараттық-коммуникациялық технологияларды дамытуды және таратуды өзімен ілестіретін зор артықшылықтарды толық көлемде ұғынды. Бұл мағынада, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар еліміздің дағдарыстан кейінгі әлемдегі тұрақты бәсекеге қабілеттілігін құру құралдары бірінің қызметін атқарады.

     2009 жылы Интернет желісін пайдаланушылардың  саны 3,15 миллионға жетті, оның 1,6 млн. кең жолақты интернет желісіне қол жеткізген пайдаланушылар. 2009 жылы қоғамды компьютерлендіру 100 адамға                   12,7 компьютерлер санына жетті (2008 жылы 100 адамға 11,2 компьютерлер).   2009 жылы Қазақстан Республикасында тіркелген байланыс  телефон желілерінің саны 3,7 млн. құрады.  Бұл жердегі бекітілген желілердің тығыздығы 100 тұрғынға 24,2 желіні құрады. Ұялы байланыс абоненттерінің саны 15,0 млн. абонентті құрады, бұл 100 тұрғынға 95 абонент ұялы байланыс абоненттерінің тығыздығына сәйкес келеді. Қазақстан дерлік барлық көрсеткіштер бойынша экономикасы бәсекеге қабілетті және әртараптандырылған елдерден елеулі артта қалып отыр, бұл ақпараттық-коммуникациялық технологияларды бизнестің де, тұрғындардың да жеткіліксіз белсенді қолданатынын көрсетеді.

     Осыған  байланысты, Қазақстанның алдында АКТ-ны тұтынудың және қолданудың өсу қарқынын елеулі арттыру және елдің бәсекеге қабілеттілігін ұзақ мерзімді қамтамасыз ету мақсатында ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың қазақстандық қамтуын арттыру міндеті тұр. 

2.2 Күшті  және әлсіз жақтарды, саланың  (сектордың) мүміндіктерін және 

қауіптерін  талдау. 

    ҚР-ның коммуникациялық кешенді  негізгі проблемалары, үрдістері  және          алғышарттары.