Казақстанның шағын және орта кәсіпорынды

 

      Құқықтық  статусы «Сұлтан» ЖШС-гі Қ.Р-ның заңдарына  сәйкес заңды тұлға болып табылады. Серіктестік өзін-өзі қаржыландыру және шығындарын өзі өтеу негізінде қызмет етеді. Серіктестіктің өзіндік жеке балансы несие мемлекеттерінен есептері, дөгелек мөр. белгі, фирмалық баланс және басқа да реквизиттре иелігінде бар. Серіктестік өз атынан келісін  жасауға, мүмкіндік және жеке мүліктік емес құқықтары және міндетті болуы, үшінші тараптар тұлғасы ретінде сотта жауапты болуы мүмкін.

      Серіктестік  өзіне тиесілі мүлікпен барлық міндеттемелермен жуапты болады. Қатысушылардың  қарыщына серіктестік жауапты болмайды.

      «Сұлтан»  ЖШС-ның  шаруашылық қызметі.

      «Сұлтан»  ЖШС-сы ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруге негізделген серіктестік. Оның, меншігінде 841 га жер , 500 мың мал (сиыр, қой )бар. Қазіргі куйде жерге себілген өнімдер: бидай,арпа, сұлы, қант қызылшасы, сеннаж сияқты өнімдер жатады. Ал мал өсіруде: қой, сиыр – бұдан алынатын өнімдерге: сүт, жүн, тері сияқты өнімдер саналады.

      Серіктестіктің  шаруашылық қызметін  жүргізуіндегі  ең негізгі қызмет шикізатты тиімді, қымбат бағамен  өткізу болып табылады.

      Жерді өңдеудегі көмекші өндіріс құралдарына  трактор, комбайын, машина- техникалық саймандар құрап отырады. Оларды үнемі жөндеуден өткізу, басқа  кооперативтердің жерін жыртуға, өнімін жинауға, жалға беру сияқты қызметтерді  жүзеге асырып отырады.

      Қазіргі күнде шаруашылық қызметті серіктестік  жетілдіре түсуде. Бұған бидайды  өсірудегі мал жинауды, өткізуі  дәлел бола алады. Оны елесі кестеде  көре аласыз.

      2.1.6. кесте. Шаруашылық қызметін талдау.

      Бұл кестеден көргеніміздей өнімді өндіру жыл сайын артып отыр. Бұл дегеніміз  серіктестіктің жылдан – жылға экономикалық ахуалы артып, өнімді өткізу көлемі де жоғарлауда. Бүгінгі күнде серіктестіктің шаруашылығы дами түсуде.

      Бұнымен серіктестік сүт өнімдері, нан  өнімдері, жүн, тері сияқты өнімдерді  өткізуге де көңіл бөлуде.

      «Сұлтан»  ЖШС-ның негізгі шаруашылық қызметі  ауыл шаруашылығын жүргізу және де осы негізгі қызметтен түсетін табыс көзі 94% құрайды. «Сұлтан» ЖШС-ны ауыл шаруашылығы саласында әмбебаб серіктестік саналады. Сондықтанда серіктес өсімдік, мал, бидай шаруашылығы қызметіне ерекше көңіл бөледі.

      Серіктестің даму тенденциясы ретінде ауыл шаруашылығы  өнімдерін дайындаудағы жоғары өнімділік болып табылады. 2003 жылы алынған өнім 2002 жылға қарағанда 28%-қа өсті. Осындай өнімділіктің  жоғарлылығы арқасында Түрік фирмасымен бірігіп диірмен ашуды жоспарлар отырып, және осыған байланысты инвестициялық жобалар дайындалуда.

      «Сұлтан»  ЖШС-ның  басқару құрылымы. 

        

     

       

       

     

       
 

                                                                                                     2.1. сурет

          Серіктестіктің басқарудың жоғары  органы – серіктістіктің

    қатысушыларының жалпы  жиналысы. Қатысушылардың жалпы  жиналысы серіктестіктегі ғалымдық мәселелерді шешуге және серіктестіктің мақсаты, миссиясының анықтауды жүзеге асырылады.  

    «Сұлтан»  ЖШС – індегі ынталандыру  шаралары. «Сұлтан» ЖШС – ында негізінен  37  адам  қызмет  жасайды.   Олардың  орташа  айлығы  12  мың теңге  шамасында  айналады.

    Әрбір  кәсіпорын  немесе  ұйым  өз  қызметкерлерінің  өнімділігін  арттыру  үшін  ынталандыру  шараларын  жүргізіп  отырады.  Сол  сияқты  «Сұлтан» ЖШС – ында да  ынталандыру  шаралары  дұрыс  дұрыс  жолға  қойылған.

    Серіктестік  персонал  мәселесінде ұйымдастырудың  формасы мен әдісін  анықтайды.  Жалақы  төлеу және  еңбекті материалдық ынталандыру тарифтік  қойылымдар мен окладтың  көлемін премиялар мен   серіктестік жұмысшыларының  айлық төлемдерін, жұмыс күні  және жұмыс аптасының ұзақтығын,  төленетін және  басқа да демалыстардың тізбегін   жасауда серіктастік үнемі қызметкерлерге  және  жұмысшыларға көп көңіл бөледі.

    Жұмысшыларда   әлеуметтік  жағынан  қорғау   серіктестіктің   негізгі  мақсаты.  Серіктестік  жұмысшыларын  ынталандыру  барысында  қосымша  жалақы  төлеу,  қиын  жағдай  туындаса  сол  жұмысшының  отбасына  көмек   беру  сияқты   шараларды   жүзеге  асырады.

    Бұл  шаралар еңбек  өнімділігінің  артуына,  жұмысшылардың  отбасылық  жағдайын көрсетуге,  табыстылықтың,  отбасылықтың  артуына  зор  ықпалын  тигізеді.

    «Сұлтан»  ЖШС – ның  қаржылық жағдайын  талдау.  Серіктестік өзінің  6 жылдық  ғұмырында  өзіндік  құралдарының  көлемін  тұрақты  өсіріп  отырды. Өзіндік  құралдарының өсуі  серіктестіктің  қаржылық  тұрақтылығын  арттыруда. 2005 өзіндік  құралдар  28,06% - ға  өсті, немесе  бұл 1435  миллион теңгені құрады. 2005 жылдың  таза  табысы 396  миллион теігенің шамасында болды. 

    Енді  бұны  графикте  көрсетейік.

       І - өзіндік  капитал                               ІІ – таза  пайда

    2.1.1 сурет. Өзіндік  құралдар мен   таза  пайда  көлемінің  динамикасы. (млн. тг.) 

    Қазіргі  күнде «Сұлтан» ЖШС – інің қаржылық  қоры  10 000 000  теңгені құрайды.  Серіктестіктің  қаржылық  құралдарының  түсімі ауыл  шаруашылығы  өнімдерін  өткізуден  түседі. Жалпы бұл  түсімдер серіктестіктің  негізгі  қызметінен  түседі десе  де  болады. Себебі  жылда  егілген өнім  жыл  аяғында  міндетті  түрде  өткізіліп  отырады.

    Осы  жағдайды  келесі  кестеден  көруге  болады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

    

    2.1.6. кесте. «Сұлтан» ЖШС – ның  5 жылдық  негізгі  көрсеткіштері.  ¹⁷ 

    _________________________________

    ¹⁷Серіктестіктің  мәліметтері  бойынша

 

    

       Негізгі  көрсеткіштер  кестеден  көргеніміздей   жылдан – жылға  артып  отыр. Бұл серіктестіктің   тұрақты,  әрі тиімді жұмыс істеуінің жемісі  болып саналады. Серіктестіктің  жер көлеміне,  мал басының, нан, сүт өнімдерінің өсуі  қаржылық  тұрақтылықты арттырып   тиімді жұмыс істеуге мүмкіндік беруде.

    Серіктестіктің  таза  табысы  келесі  қорларды  құруға   пайдаланылады.

• резевтік (сақтандыру)
• өндірісті  дамыту;
• әлеуметтік  дамытуға;
• тұтынуға;
• премиялар  төлеуге.

    Және  басқа  да  қорлар  құрылтайшылардың  шешімінен  құрылады.

    2.1.7. кесте. Жалпы  капитал мен   айналым құралының  көлемі  мен құрылымы. 

     

    Айналым  құралдары өзіндік  жеке  көздерден  өткізу  түсімдерінен  құрылады.

    Серіктестіктің  шығыс  пен  табыс көздері 2005 жылы  жалпы табыс 59% - ға және 17011 мың теңгені құрады.

    Жалпы бұл  көрсеткіш  келесі  кестеде  берілген:

    2.1.8. кесте.  Серіктестіктің шығыс   пен  табыс көздері. 

 

    2005 жылы ауыл  шаруашылығы өнімдерін өткізу  қызметтерінен түскен  табыс мөлшері 1% - ға  өсіп  отыр.

    2005жылы «Сұлтан»  серіктестігі үшін  дамуында  табысты  жыл  болып  табылады. Табыстың  көп  бөлігін  егінді  өткізуден  түскен түсімдер  құрайды. Соның ішінде  бидайды  өткізу 11836  млн. тг  құрайды.

    Ал  шығын  бөлігі келесі  кестеде  көрініс  тапқан. 
 

 

    

    2.1.9. кесте. «Сұлтан» ЖШС – ның  2004жылғы  шығындар  тізбегі.