Францияның жалпы экономикалық жағдайы

Францияның  жалпы экономикалық жағдайы.

   Франция әлемдегі жоғары дамыған бес мемлекет қатарына кіреді. Франция көлемі жағынан АҚШ , Жапония және Германиядан кейінгі төртінші орында .

    Экономикада  маңызды орынды ғылыми зерттеулер  және ақпараттық қызмет көрсетулер алады . Франция ғылыми зерттеулердің кең көлемді мәселелерін мына бағыттарда жүргізуде : атом энергетикасы , әуе техникасы , байланыс құрал жабдықтары , электроника түрлері т.б.

    Мемлекетте  темір рудасы , ( әлем бойынша 5 – ші орын ) , тас көмір , табиғи газ , алтын , вольфрам т.б. пайдалы қазбалар шығарылады .

    Мұнай  өңдеу , қара және түсті металургияны  өңдейтін қазіргі замаңғы , қуатты  кәсіпорындар жұмыс жасауда . Ұшақ шығарудан әлем бойынша  3 – ші орынды , ал ғарыш техникасын  шығарудан әлемде 4 – ші орынды иеленген мемлекет . Ал , ауыл шаруашылығы болса , жоғары сапалы техникамен қамсыздандырылған және өнім сапалылығы өте жоғары . Бау – бақша , әсіресе жүзім өсіру , цитрустық ағаштар жақсы өсіріледі . Мал шаруашылығы сүт өнімдеріне бағытталған . Сүт өндіру бойынша Франция Европада 1 – ші орында , ал ет өндіруден 2 – ші орында .

    Франция  шетел инвестицияларын тікелей  тарту бойынша әлемде 4 – ші  орында . Инвесторлар мемлекеттегі  қаржы тұрақтылығын , ғылыми зерттеулердің  жоғары деңгейін , алдыңғы қатарлы техникаландырылған өндірісті т.б. маңызды факторларды ерекше бағалайды . Экспорт бойынша Франция мына мемлекеттермен байланыста : Европалық қауымдастық : 63 ℅ ( Германия 16 ℅ , Ұлыбритания 10℅ , Испания 9 ℅ , Италия 9 ℅ , және АҚШ 8 ℅ т.б. )

    Импорт  бойынша байланыстағы елдер : Европа қауымдастығы 62 ℅ ( Германия 16 ℅ , Ұлыбритания 8 ℅ , АҚШ 7 ℅ , Бельгия – Люксенбург 11 ℅  ) . Соңғы жылдардағы макроэкономикалық  көрсеткіштері шамамен төмендегідей :

    Халық  саны 59 млн – нан астам адам . Халықтың өсу динамикасы 0,37 ℅ құрайды . Жалпы ішкі өнімі 1,448 трлн доллар , ал жан басына шаққанда ЖІӨ - 24000 доллар . ЖІӨ - нің өсу индексі 3,1 ℅ . Халықтың орташа өмір сүру деңгейі : ерлерде 74 жас , әйелдер 82 жас .

    Еңбекке  жарамды халық саны – 25 млн адам , оның 61,5 ℅ - қызмет көрсету саласында , 31,3 ℅  - өнеркәсіпте , 7,3 ℅ - ауыл шаруашылығында . Жұмыссыздық деңгейі – 9,7 ℅ .

    Бюджет  сипаты : кірістер – 210 млрд доллар , шығыстар – 240 млрд доллар . Экспорт  – 325 млрд доллар . Импорт – 320 млрд доллар .

    Елдің  толық аталуы – Француз Республикасы . Мемлекеттік құрылымы – Президенттік  Республика . Ал , құрамы 22 облыстан  тұрады , олар өз кезегінде 96 департаментке  бөлінген . Астанасы – Париж .

    ЖІӨ  - дегі ауыл шаруашылығының үлесі 2 ℅ , құрылыстың үлесі – 8 ℅ , сауда мен тауар қызметінің үлесі – 25 ℅ , қаржы және басқа тауарлық қызметтер үлесі – 20 ℅ , өнеркәсіп ( соның ішінде өңдеу саласы ) – 42 ℅ .

    Өнеркәсіп  өндірісі құрылымындағы алдыңғы  орын жалпы машинасы құрылысы ( 12 ℅ ) және көліктік ( 10 ℅ ) үлесінде . Автомобиль өнеркәсібі ұлттық өнеркәсіптің басты негізі болып саналады . Екі ірі компаниялар – жеке меншік << Пежо – Ситроян >> және мемлекеттік << Рено >> - жеңіл көліктердің әлемдік өңдірісінің 4 – 5 ℅ қамтамасыз етеді . Француз компаниялары әлемде Жапониядан кейін энергетикалық құрал – жабдықтар шығарудан 2 – ші орынды алады.

    Дамыған  мемлекеттер ішінде Францияны  айрықша ерекшелейтіні ЖІӨ - гі  салықтық түсімдердің жоғарғы  үлесі мен әлеуметтік қор жарналарының  жоғарылылығы . Франциядағы салық жүйесіне тән ерекшелік – тікелей салық салудың төмен деңгейі мен жанама салықтардың жоғары деңгейі . Жанама салықтар жалпы бюджет табыстарының 60 ℅ береді , негізінен бұл ҚҚС – ғы ( оның үлесі 45 ℅ ) . Ал , тікелей салықтар ішінде басты рөлге жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы ие , оның үлесі жалпы түсімдердің 20 ℅ құрайды .

    Бүгінде  Франуия үкіметі салық саясатын  өзгертуде , жұмыссыздық деңгейін  төмендетуде күрделі қадамдар  жасауда .  

  Францияның мемлекеттік бюджеті :

  құрамы , бюджет процесі  және кезеңдері .  

    Францияның  қаржы жүйесі өзінің көп салалығымен  ерекшеленіп : жалпы бюджет , қазынашылықтың  арнайы шоттары , біріккен бюджеттер  , арнайы қорлар , жергілікті қаржылар  және мемлекеттік кәсіпорын қаржыларынан  тұрады .

    Мемлекеттік  бюджетке жалпы ел қаржыларының 47 ℅ , жергілікті бюджетке 9 ℅  , әлеуметтік сақтандыру қорына  4 ℅ , мемлекеттік кәсіпорындарға шамамен 4 ℅ үлес тиеді

    Мемлекеттік  бюджет  - бұл мемлекеттің экономикалық  және әлеуметтік саясаттарын сипаттайтын қаржы жүйесінің негізгі саласы . Франциядағы мемлекеттік қаржылардың айрықша бөлігінің бірі – біріккен бюджеттер .

    Бұлар  қаржы автономиясын қолдана отырып , сауда - өнеркәсіптік операциялармен  айналысатын және де өздері  заңды тұлға болып саналмайтын ұйымдар үшін енгізілген . Қазірде біріккен 7 бюджет бар – 1 әскери және 6 азаматтық . Олардың ішінде  - пошта бюджеті , телеграф пен телефон бюджеті , әлеуметтік ауыл шаруашылық жәрдемақылар бюджеті , ұлттық баспахана , т.б. тұрады .

    Біріккен бюджет құрамында : ағымдағы іс – қызметтерге байланысты табыстар мен шығыстар мен оларды жабуға бөінген арнайы ресурстар . Біріккен бюджеттер сальдосы жалпы бюджетте көрсетіледі , егер біріккен бюджеттердің қаражаттары жеткіліксіз болса субсидиялар жалпы бюджеттен бөлінеді .

    Мемлекеттік  бюджет кірістері салықтардан  , мемлекеттік кәсіпорын қаражаттарынан  займдардан және т.б. түсімдерден  тұрады . Бюджет табысының негізгі  көзі болып салықтар саналады , барлық түсімдердің 90 ℅ салықтардан  құралады .

    Салықтар  арқылы ұлттық табыстың 50 ℅ қайта  бөлінеді . бюджеттің кірістері мен шығыстары екі бөлікке бөлінеді :

1. Қорытынды сипаттағы операциялар ; ( қайтарымсыз қаржыландыру ) .
2. Уақытша сипаттағы операциялар . ( несиелік операциялар )

Франциядағы мемлекеттік қаржылардың дамуы басқа елдердегідей бюджет шығындарының өсіп отыруымен сипатталуда . Ұлттық табыстағы мемлекеттік шығындар үлесі жылдан жылға өсуде . Бүгінгі таңда бұл үлес 50 ℅ құрайды .

    Экономика  шығындары өсіп келеді . Бюджет  шығындарының ішіндегі үлесі 25 – 35 ℅ . Экономиканы реттеу шығындарының құрамына өнеркәсіп пен қызмет көрсету саласының шығындары , транспорт пен байланыс , ауыл шаруашылығы кіреді . Мемлекеттің экономикаға араласуы ұлттық шаруашылықтың бәсеке қабілеттілігін жоғарылату мақсатында жүзеге асырылады . Көбінесе қомақты қаражаттар субсидия түрінде мемлекеттік кәсіпорындарды қаржыландыруға жұмсалады . Машина жасау өнеркәсібі , әуе қатынасы құрылысы , мұнай өңдеу сияқты салалардағы мемлекеттік тапсырыс әрдайым өсіп отыр .

   Әскери шығандар . Франция << НАТО >>  әскери ұйымынан шығып кетсе де , оның мүшесі болып қалады . 90 – шы жылдары мемлекет тікелей әскери шығындары бойынша әлемде 4 – і орынға шыққан . Қорғаныс министрлігінің әскери шығындарынан басқа , премьер  - министр бюджетінің шығындары да айтарлықтай ( бас штаб шығындары , барлау органдары , радио бақылау қызметтері ) .

    Ал , жанама әскери шығындарға : мемлекеттік  қарызды басқару шығындары мен  әскери зейнетақылар жатады . Әскери  мақсатқа жұмсалатын жалпы қаржыландыру мемлекеттік бюджет көлемінің шамамен 35 ℅ дейін жетеді , бұл ЖІӨ - ң 4 ℅ деген сөз

    Әлеуметтік  қажеттілік шығындары салыстырмалы  түрде төмендеуде . Үкімет бұл  қаражаттарды тек әлеуметтік  теңестіру үшін ғана емес , экономиканы  реттеу мақсатында жұмсайды . Ең төменгі жалақы және мүгедектік бойынша берілетін зейнетақы көтерілді . Сонымен бірге әлеуметтік сақтандыру қорына аударылатын жұмысшылар жарнасының көлемі де ұлғайды . Бұл шығындардың ішіндегі ең көп көңіл бөлетіні – білім беруге бөлінетін қаржы , оның үлесі бюджеттің жалпы шығыстарының 25 ℅ құрайды .

    Басқару  шығындары мемлекеттік биліктің  барлық органдарын қамтиды . Құрамында  шамамен 1 млн – ға жуық адамы  бар үлкен әкімшілік аппараттың  бар болуы , мемлекеттің саяси  , экономикалық және әлеуметтік қызметтерімен тығыз байланысты . Бұл бағыттағы шығындар мемлекеттік бюджет шығындарының шамамен 12 ℅ құрайды .

    Сыртқы  байланыс шығындары – халықаралық  байланыстарға , қарым – қатынастарға  байланысты шығындар . Бұл тізімге  Африка мемлекеттеріне көмек кіреді . Дамушы елдерге көмек беру жағынан Франция АҚШ – тан кейін 2 – ші орынды иемденеді .

    Бұл  шығындар өзінше жеке дара << сыртқы байланыстар >> деген  бапқа кіреді . Осы бапқа сай  халықаралық зерттеу ұйымдарына  қатысуына байланысты шығындар  қарастырылған . Бұл баптағы қаражат көлемі шамамен 1,3 млрд франк , халықаралық ұйымдарға жарналар 1,5 млрд франк  , сондай – ақ дипломатиялық және консулдық аппарат шығындары да осы бапқа енеді .

    Қайта  өндіріс процесінде мемлекеттік  бюджет аса маңызды функцияларп орындайды , оның ЖІӨ - гі үлесі 20 ℅ астам.

    Жалпы  , Францияда бюджет процесі 4 сатыдан  тұрады және ол 3 жылдан астам  уақытқы созылады . Алғашқы саты – бюджет жобасын құру , экономика және қаржы министрлігінің ( ЭҚМ ) бақылауымен 9 ай бойы жүргізіледі .

    Әрбір  министрлік пен ведомство өз  сметаларын жасап , қаржылық бақылаушы  тіркегеннен кейін бюджет жобасын  даярлау үшін ҚЭМ – не жіберіледі . Бюджет жобасын үкімет мақұлдағаннан  кейін парламентке жіберіледі .

    Екінші  саты – 3 ай уақытқа созылатын бюджетті қарастыру мен бекіту . Франция Ата заңына сәйкес бюджетті қарастыру , бекіту құқығы парламентке берілген . Бюджет жобасы әр палатаның қаржы комиссиясының тексеруінен өтеді . Комиссияның бас баяндаушысы палата отырысында бюджеттің жалпы мәселелері бойынша баяндама жасайды . Алдымен бюджет жобасы төменгі палатада ( ұлттық жиналыста ) талқыланып , содан соң жоғарғы палатаға ( сенатқа ) талқылауға , қарауға беріледі .

    Бюджет  бекітілуі қос палатаның біріккен  отырысында өтеді . Егер сенат берілген бюджет жобасымен келіспейтін болса , онда жобаны қайта қарауға төменгі палатаға қайта қайтарып береді . Егер бюджет жобасы 70 күн бойы екі мәрте талқылауға түсіп , мақұлданбаса , онда президент өзінің жарлығымен ( ордонанс ) бюджетті заң деп жариялайды . Бұл жағдайда ордонанстық бюджет күшіне енеді.

    Франция  парламентінің бюджеттік құқықтары  Ата Заңмен шектелген . Парламенттің  ұсыныс немесе өзгертулер енгізуге  құқығы жоқ . Жалақының төменгі  шегі , отбасылық жәрдемақылар сияқты  халықтың көп бөлігін қызықтыратын , толғандыратын мәселелер бойынша бірқатар баптарды бекіту де парламент құзырынан алынып тасталған . Ол тек аса маңызды баптардың жалпы сомасын бекіте алады . Ал , кейбір баптар тіптен бірнеше жылдарға бекітіліп , парламенттік бақылауды әлсіздендіре түседі .

    Үшінші  саты – бюджеттің орындалуы  , ол бір жылды қамтып , бюджет  жылы деп аталады . Францияда  ол күнтізбелік жылмен сай  келеді . Бюджет орындалуының жалпы  жетекшілігі ҚЭМ – не жүктелген  . ҚЭМ – гі министрліктер мен  ведомствалар берген ұсыныстар ( заявкалар ) бойынша шығындардың айлық кестесін жасайды . Бюджеттің кассалық орындалуы қазынашылық кассалар жүйесі арқылы жүзеге асырылады .

    Бюджет  жылы аяқталғаннан кейін –  төртінші саты басталады , яғни , экономика және қаржы министрлігі бюджет орындалуы туралы есеп беруді құрайды . Арнайы бақылау органы , яғни , есеп палатасы бюджеттің орындалуы туралы есепті тексергеннен кейін парламент бекітуіне кіреді .

    Бюджет  процесі барысында қаржы бақылауы  жүзеге асып отырады . Мемлекеттік бақылаудың арнайы органы болып есеп палатаыс саналады , ол алдын ала , ағымдағы және кезекті бақылауларды орындайды . Әр министрлік пен ведомствода қаржы бақылаушысы болады . Оларды қаржы және экономика министрлігі тағайындайды . Олардың негізгі айналысытын ісі  - қаражаттардың жұмсалуын тексеру . Жоғарыда аталып кеткендей , Франциядағы мемлекеттік табыс бөлігінің 90 ℅ салықтардан тұрады , ал шығыс бөлігінің бағыттары сан қилы .

  Францияның салық  жүйесіне сипаттама     

    Францияның  салық жүйесінің ерекшіліктері :

· міндетті аударымдардың  жоғары үлесі;

· әлуметтік  бағыттағы қорларға аударылатын  жарналардың жоғары үлесі ;

· тікелей  салық салудың төмен деңгейі  мен жанама салықтардың жоғары деңгейі.

    Францияның  салық жүйесі салықтарды орталық  бюджетке түсетін салықтар және жергілікті салықтар деп тбөледі . Мемлекеттік салықтар орталық бюджеттің табыс базасы болып саналады . Жалпы бюджеттің шамамен 60 ℅ жуығын жанама салықтар береді , әсіресе ҚҚС – ғы .