Францияның қаржы жүйесі

    Бюджет процесі  барысында қаржы бақылауы жүзеге асып отырады. Мемлекеттік бақылаудың арнайы органы болып есеп палатаыс саналады, ол алдын ала, ағымдағы және кезекті бақылауларды орындайды. Әр министрлік пен ведомствода қаржы бақылаушысы болады. Оларды қаржы және экономика министрлігі тағайындайды. Олардың негізгі айналысытын ісі - қаражаттардың жұмсалуын тексеру. Жоғарыда аталып кеткендей, Франциядағы мемлекеттік табыс бөлігінің 90 ℅ салықтардан тұрады , ал шығыс бөлігінің бағыттары сан қилы .

   

Қаржы жүйесінің  мемлекеттік қаржы элементтері

Францияның мемлекеттік  бюджеті қаржылық жүйенің басты  буыны болып табылады. Оның үлесәне  мемлекеттің қаржы ресурстарының тең жартысы тиеді. Мемлекеттік бюджет заңдық басқарма арқылы бекітілмейді. Ол жыл сайын ортақ бюджетті қосатын көптеген арнайы шоттарды және қосылған бюджетті қосымша құжат ретінде құрылады. Бюджет кірісі:

• Тура салықтар - 36%
• Жанама салықтар – 59,2%         
• Салықтық емес түсімдер – 4,8%

   

 

Францияның салық жүйесінің  ерекшеліктері :

 

• міндетті аударымдардың жоғары үлесі;
• әлеуметтік бағыттағы қорларға аударылатын жарналардың жоғары үлесі ;
• тікелей салық салудың төмен деңгейі мен жанама салықтардың жоғары деңгейі.

Салықтар бюджеттің  басты пайдасы болып табылады. Салық жүйесі өзіне тура, жанама салықтарды және әлеуметтік сақтандыруға аударымдарды кірістіреді.  Жанама салықтар елдің экономикасында маңызды  роль атқарады. Елде 3 жанама салықтардың түрі бар:

• Акциздер
• Кеден баждары
• Фискалды монополиялық салықтар

Жанама салықтың ең маңыздысы  ол – акциздер. Ол салықтық айналымда  қосылған құн салығы ретінде жұмыс  істейді.

 

Францияның  салықтары 3 топқа бөлінеді:

• Табыс салығы (пайда тапқан уақытта алынады)
• Тұтыну салықтары (пайданың жұмсалу сәтінде алынады)
• Капиталға салық (жеке меншіктен алынады)

Қосылған құн салығы жанама акциздер ретімен толықтырылады. Олардың кейбіреуі мемлекет пайдасына  шегеріледі, ал тағы басқасы жергілікті басқарма ұйымдарының бюджетіне есептеледі.

Қолданымдағы салықтар қатарына сонымен бірге кедендік алымдар жатады. Олардың басты  мақсаты пайда табуға бағытталмайды. Ол ішкі нарықты қорғауға бағытталған. Кедендік салымдар мемлекеттің экономикалық саясатының басты құралы ролін атқарады. Олар ішкі нарықтың бірыңғай және импорттық тауарларының құнын теңестіреді.

Францияда табыс  салығын  таза пайдадан төлейді. Салық салудың  ортақ мөлшері 34% құрайды, кейде ол 42%-ға дейін ұдғаюы мүмкін.

Жеке тұлғадан табыс салығының фискалды бірлігі болып отбасы табылады, яғни ол 2 адамнан тұруы қажет. Табыс салығының мөлшері 0-56,8% аралығында көрініс табады. Франциядағы үлкен табысты жеке меншікке салынатын салықтар әкеледі. Табыс салығы мен жеке меншіктің салықтың сомасы пайданың 85% - дан аспайды. Жеке меншікке салынатын салықтың 4 түрі бар:

• Құрылыс аймақтарына салынатын жер салығы
• Құрылыс емес аймақтарға салынатын жер салығы
• Тұрғын үйге салынатын салық
• Кәсіптік салық

Салық мөлшері жергілікті басқару органдарымен реттеледі. Бірақ ол мөлшер заңмен бекітілген нормадан аспауы тиіс.

Францияның жергілікті қаржысының басты ролін жергілікті бюджет атқарады. Жергілікті бюдджет  жергілікті басқару органдарының құзырында  болады. Олар елдің конститутциясы мен заңдарына сәйкес жүргізіледі. Әрбір әкімшілік бірліктерінің өзіне тән бюджеті бар.  Барлығы елді 39 мың жергілікті бюджет бар.

Францияда маңызды екі  бюджет түрі бар:

• Түрлі жергілікті ұжымдардың бюджеті
• Территориалды ұжымдар бюджеті. (аймақтардың, департаменттердің және коммуналардың бюджеті). Сонымен бірге, олардың бірлестіктері жатады:  қалалық, аудандық және синдикаттық бірліктер.

Арнайы қорлар мақсатты бағыты бар жергілікті ұйымдар мен  мемлекеттің қарамағында  ақша ресурстарының  ақша ресурстарының жиынтығын бейнелейді.

Оларға көптеген арнайы қаржы мекемелерінің шоттары, қосылған бюджеттер, әлеуметтік бюджет және түрлі  қаржы-несиелік мекемелерінің қорлары  жатады.

Олар ұйымдастырылу  жағынан басқа бюджеттерге қарағанда  ерекшеленеді, яғни олардың заңды  дербестігі бар.

 

 

 

Арнайы  қорларды 2 топқа бөлуге болады:

1. Бюджетке қосылатын кірістер мен шығыстар қорларынан тұрады. (Францияның экономикалыө әлеуметтік даму қоры)
2. Заңдық дербестігі бар бюджеттік емес қорлар. Олардың ішіндегі маңыздылары әлеуметтік ортамен тығыз байланыста болады. Бұл қорлардың жиынтығын Францияның әлеуметтік қорлары деп атайды.  Арнайы қорлар келесі көздерден құралады:

• Жеке кәсіпкер салымдары 60%

• Сақтандырушылар салымдары - 18%
• Мемлекет түсімдері - 20%
• Басқа да түсімдер - 2%

Бұл зейнетақы қоры, аурудан, мүгедектіктен, сақтандыру қоры, отбасыларға көмектесу қоры, жұмыссыздарға ұлттық көмек қоры.  Арнайы маңызды қорларды орталық үкіметте үлестіреді.  Жергілікті ұйымдардың құратын арнайы қорлардың ең маңыздысы болып  несиелік қорлар табылады. Бұл қордың құралдары инвестиция үшін қолданылады, кейде жергілікті бюджеттердегі кассалық ақауларды жабу үшін қолданылады. Оларға қаржы мекемелерінің көптеген арнайы шоттары, қосылған бюджеттер, әлеуметтік бюджет және ұйымдардың қаржы несиелік қорлары  жатады.

• Қаржылық мекемелердің шоттары қаржылық автономиясымен жеке заңды тұлғалары жоқ мемлекеттік ұйымдар арқылы құрылады. Кейін ол парламентпен бекітіледі. Арнайы шоттардың қаражаттары бюджеттің екі бөлімі бойфнша, яғни кіріс және шығыс бөлімі бойынша өтеді.  Қаржы мекемелерінің шоттарының маңызды бөлігі әскери бағыттарға жұмсалады. 
• Қосылған бюджеттерді қаржылық автономиялары бар ұйымдар құрады. Олар мемлекеттік бюджетке қосылады. Әрбір бюджеттің шығысы оның кірісімен жабылады. Жергілікті ұйымдардың қаржысы жергілікті бюджеттен тыс жүргізіледі. Оларға: сумен жабдықтау және канализациямен қамтамасыз ететін ұйымдар, шеберханалар, типографиялар және үй шаруашылығы жатады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

Сонымен қорытындылай келе, қаржы жүйесі - белгілі бір қоғамдық-экономикалық формация шеңберінде өмір сүретін қаржы мекемелерінің жиынтығы; тар мағынада алғанда — мемлекеттің қаржы мекемелері жүйесі, яғни өзара байланысты салалар мен буындардың жиынтығы. Әрбір ірі салалардың ішінде буындар болады, оның үстіне қаржы қатынастары субъект қызметінін сипатына қарай топтастырылады.

Францияның қаржы жүйесі көп  буынды, бірақ өзінің орталықтандыру деңгейімен ерекшеленеді. Елдің орталық  бюджеті (ортақ бюджет, мемлекеттік  ұйымдардың қосылған бюджеті, қаржы  мекемелерінің арнайы шоттары) Францияның қаржы жүйесінің барлық кірістері мен шығыстарының шамамен 80%-ын құрайды.

Франция Республикасынын қаржы  жүйесі мемлекеттік бюджет жүйесінен, арнайы қорлардан, түрлі меншік нысанындағы  кәсіпорындардың қаржысынан, қаржы  институттарынан, салық жүйесінен  және қаржы үдерістерінің барысына қажетті шарттар жасайтын қаржы құралдары тұрады. Қаржы жүйесінің тұрақтылығы мен орнықты дамуы ұлттық экономика дамуының қажетті шарты болып табылады

Франциядағы мемлекеттік қаржылардың  дамуы басқа елдердегідей бюджет шығындарының өсіп отыруымен сипатталуда . Ұлттық табыстағы мемлекеттік шығындар үлесі жылдан жылға өсуде . 

Францияның мемелекеттік бюджеті қаржылық жүйенің басты  буыны болып табылады. Оның үлесәне  мемлекеттің қаржы ресурстарының  тең жартысы тиеді. Мемлекеттік бюджет заңдық басқарма арқылы бекітілмейді. Ол жыл сайын ортақ бюджетті қосатын көптеген арнайы шоттарды және қосылған бюджетті қосымша құжат ретінде құрылады.

Сондықтан да, мемлекет үшін қаржы жүйесінің орны ерекше. Мемлекеттік  бюджеттер, мемлекеттік несие,  салық жүйесі , арнайы қорлар және т.б арқылы біз әр мемлекеттің қаржы жүйесін, қаржы құрылымын анықтып, оған сипаттама бере аламыз.  Соның ішінде біздің алып отырған  - Франция мемлекеті болды . Франция мемлекетінің қаржы жүйесіне сипаттама  жасап, өзіндік ерекшелігін анықтадық. Ол Қазақстан Республикасымен біршама өзгешеленетінін байқадық.  Әр мемлекеттің өзіне тән қаржы жүйесі бар деген қорытындыға келдік.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер

 

1. Құлпыбаев С., Қаржы:- Алматы:2007.-668бет.
2. www.stud24.ru/
3. www.trk.kz/
4. www.temakosan.net
5. www.topreferat.com/
6. http://refspace.ru/25/dok.php?id=00250Қазақстан Франция қаржылық қатынастары - Егемен Қазақстан газеті., № 436
7. http://www.kazedu.kz/referat/180677