- Инфляция — бұл кез келген экономикалық даму үлгісіне тән объективті құбылыс. Инфляцияның себептері айналыс және өндіріс саласында орын алады.
2010 жылғы Әлемдегі инфляция деңгейі
Қазіргі инфляция мынадай факторларға байланысты
Ақша айналысының факторларына: бюджет тапшылығын жабуға пайдаланылған, шексіз көп ақшаның эмиссиялануы есебінен айналыс аясының артық ақша массасына толып кетуі; халық шаруашылығының артық несиеге толуы.
Ақшалай емес факторларға: қоғамдык өндірістегі теңсіздікке, шарушылықтың шығындық тетігіне, мемлекеттің экономикалық саясаты, оның ішінде салық саясаты, баға саясаты, сыртқы экономикалық саясатына байланысты факторлар жатады.
Ақша
жүйесі
- Ақша жүйесі — белгілі бір елде қалыптасып, әдетте заңмен бекітілетін ақша айналымын ұйымдастыру түрі. Елдегі жалпыға бірдей балама ретінде қабылданған асыл металға және ақша айналысының негізіне қарай ақша жүйесі екі түрге бөлінеді
- Ақша жүйесінің өзіне тән типтері және элементері болады. Ақша жүйесінің типі — бұл ақшаның қандай нысаны болуын сипаттайды. Осыған байланысты, ақша жүйесінің төмендегідей типтерін бөліп қарайдық.
- металл ақша айналысы, яғни мұндай ақша тауары тікелей айналыста бола отырып, ақшаның барлық қызметтерін атқарады, ал несиелік ақшалар металға ауыстырылады;
- несиелік және қағаз ақшалар жүйесі, яғни алтын айналыстан алынып тасталып, оның орнына несиелік және қағаз ақшалар айналысқа түседі.
- Металл ақша айналысы екіге бөлінеді:
- Биметализм;
- Монометаллизм.
Ақша
жүйесінің элементері
- Тмд және кейбір елдердің ақша бірліктері
- Елдің атаулары Ақша бірлігі
- Қазақстан 1 теңге = 100 тиын АҚШ 1
доллар = 100 цент
- Ресей 1 рубль = 100 копеек Англия 1
фунт стерлинг = 100 пенса
- Украина 1 гривня = 100 копийка Израйль 1 шекель стерлинг = 100 агора
- Беларусь 1 рубль = 100 копеек Жапония 1 иен = 100 сена
- Өзбекстан 1 сум = 100 тийн
Сауд Арабиясы 1 риал = 100 халал
- Қырғызстан 1 сом = 100 тыйн Түркия 1
лир = 100 куруш
- Тәжікстан 1 сомони = 100 дирам Кувейт 1 динар =100 дирхам = 1000 филса
- Әзірбайжан 1 манат = 100 гепик Қытай 1 юань = 10 цзяо = 100 финям
- Армения 1 драм =100 люма Йемен 1
риал = 100 филса
- Молдова 1 лей =100 бань Кипр 1
фунт =100 миллима
- БАӘ 1 динар = 100 филса Үндістан 1 рупия 100 пайса
- Ауғаныстан 1 ауған = 100 пул Марокко 1
дирхам = 100 сантима
- Египет 1 фунт = 100 пиастра Монголия 1 тугурик =100 мунгу
- Австралия 1 австралия доллары = 100 цент
- Тайланд 1 бат = 100 сатанга
- Ирландия 1 ирландия фунты
Бразилия 1 крузейро = 100 сентаво
Қазіргі ақша жүйесі мынадай элементерден тұрады: ақша бірлігі, ақша түрлері және эмиссиялық жүйе.
Әлем елдерінің ақша бірліктерінің атаулары төменгі кестеде берілген.