Жануарлардың бірлесіп тіршілік етуі

 

• Павиандардың іс-әрекеттері

 

       Анубистардың белсенділігі күннің жарық кезеңінде айрықша ерекшеле неді.Бұл кезде олар тоғайдан жерге түсіп,күні-бойғы уақыттарын құйрықта рын жоғары көтерген күйінде төрт аяқтарымен қозғала жүріп өткізеді.Олар жерден тамыр қазып жейді,жәндіктерді жейді,ойнайды,шағылысады.Қараңғы түсісімен приматтар ағашқа немесе жартастың шығыңқы бөліктеріне қайта шығады,себебі ол жерде өздерін ұйқы кезінде қауіпсіз сезінеді.Жабайы табиғаттың жағдайында павиан-анубистар 12-15 жыл өмір сүреді,ал зоопарк тегілердің өмір ұзақтығы 20 жылға дейін жетеді, кейде көп жасағандар да болады (25 жас.)

 

• Павиандардың қоректенуі

         Павиан-анубистар қорек талғамай

ды,бәрін жейді.Бірақ көбінесе шөп тектес

қоректерді (соның ішінде тек жемістерге

ғана емес,гүлдер,тұқымдар,жапырақтар,

тамырлар,жемтамырларды  да) жейді.Жиі

бұл павиандар құс жұмыртқасы мен

жәндіктерді де жеп тұрады.Ал кейде тіпті

олардың бойында аңшылық инстинкт

оянып,маңындағы омыртқасыздарға

құстарға,рептилияларға,тіпті  ұсақ омыртқалыларға шабуыл жасайды.

 

• Павиандардың көбейіп ұрпақ өрбітуі

        Ұрғашы особьтарының жыныстық жетілуі 4,5 жасында,аталықтарында

 5-7 жасында дамиды.Анубис ұрғашыла

ры балаларын 185 күн көтереді.Көбею

процесі белгілі-бір мезгілмен емес,қорек

тің бар-жоқтығымен байланысты.Бір ұрғашыда балалары екі жылда бір интервалымен пайда болады Өмірінің алғашқы минуттарынан бастап баласы мен ұрғашы-анасы бір-бірінен ажырамайды.Басында анасы баласын сүтпен қоректендіріп,оның қауіпсіздігін өзі қамтамасыз етеді.Ал екі жұмадан кейін кішкентай анубис анасының денесінде жүнінен мықты ұсталып алып өзі қозғалады.Әдетте баласы анасының арқасында отырады.Барлық үлкен даралар баламен ойнайды,ал оны ренжітсе анасының ашуы:тістері мен тырнақтарының күші, соларға бағытталады.

 

• Павиандардың топ болып өмір сүруі,жауларынан қорғануы

 

         Анубистар көбінесе араласқан топтар құрып өмір сүреді.Әр топта

40-80 маймылға дейін болады,бірақ  кейде құрамында 15 немесе 150 маймыл

ға дейін болатын топтар кездеседі.

Павиан-анубистардың топтарының

ішінде қатаң иерархия және күрделі

қоғамдық іс-әрекет мәнері орнаған.Көп

құрамды топтардың отбасылық террито

риясы кей жағдайларда  40 шаршы км

жерді алуы мүмкін.Ересек аталықтар

дың ішіндегі ең мықтысы топтың басшы

сы болады.Топтың басқа аталықтары

ның арасында қатаң қоғамдық иерархиямен қатар көшбасшылыққа  талас

жүреді.Топтарда,саны аталықтардан көп ұрғашы особьтардың арасындағы

қарым-қатынас әлдеқайда жақсырақ.Бұл павиан-анубистар топтарының

ішіндегі береке-бірліктің  негізі.Табын демалуға кеткенде,ұрғашылар,

араларындағы ең үлкеннің жаны

на жиналып алып, грумингпен

(груминг – жанурлардың бір-бірі

нің денесін тазалауға  бағытталған

белсенді іс-әрекеті;мысалы,жуыну

биттерден тазалау) айналысады,

бір-біріне көмектеседі.Өсіп келе

жатқан ұрғашылар ұзақ уақыт

бойы ересек ұрғашылармен және

 бір-бірімен тығыз қарым-қатынас

та болады.Ал өсіп келе жатқан аталықтар өз отбасылық топтарын тастап

 кетеді.

          Павиандардың бір табынының мүшелері  бірге қоректенеді,көшіп-қона

ды және ұйықтайды.Егер табында  біреуге қауіп-қатер төнсе,оның басқа  мүше

лері оған көмекке асығады. Павиандар бір-біріне жабысып,бірге ұйықтайды.

Осылайша олар жауларынан қорғанады.

 

 

 

 

 

 

ІІІ.

ҚОРЫТЫНДЫ

 

                 Табын – үйірлерге қарағанда біршама ұзақ, тұрақты тіршілік етеді. Мұндай топтардың негізін доминант-бағынышты қатынастар құрайды. Табындардың бір түрі –уақытша немесе біршама уақытта тұрақты көсемдері бар топтар. Көсем – бұл тәжірибелі топ мүшесі. Табынның миграциясын, қоректенетін жерді және т.б. қасиеттерін көсемдері анықтайды.

                Қорытындылай келе біз жануарлардың табын болып тіршілік етуі өте маңызды екенін түсіеміз. Қазіргі тіршілік үшін күрес заманында дараладың өз өмірін сақтап қалуы үшін жүргізетін күресте жалғыз өздерінің әрекет етуі өте қиынға соғады. Сондықтан олар табындарға, топтарға бірігіп өмір сүреді.

 

 

 

 

 

 

 

 

ІV. 

ТАҚЫРЫПҚА СҰРАҚТАР

 

•  Солтүстік бұғыларының қыста тундрадан ормандарға көшуінің негізігі себебі неде?

 

• Солтүстік Америкада солтүстік бұғыларын қалай атайды?

 

• Солтүстік бұғысының 9 ай бойында жейтін негізгі қорегі не?

 

• Солтүстік бұғыларына төнетін негізгі қауіп кімнен болады?
• Солтүстік бұғыларының көбею процесінің басталуының негізгі белгілерінің бірі?

 

• Павиан-анубистың осылай аталуының себебі неде?

 

 

• Жабайы табиғаттың жағдайында павиан-анубистардың өмір сүру ұзақтығы қанша?

 

• Павиан-анубистар немен қоректенеді?

 

 

• Груминг сөзіне анықтама беріп өтіңіз?

 

• Павиан-анубис ұрғашылары балаларын қанша күн көтереді?

 

 

 

 

 

 

 

 

V.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН АҚПАРАТ  КӨЗДЕРІ

 

• http://ru.wikipedia.org/wiki/

 

• http://natural.ru/node/6

 

 

• http://hipermir.ru/topic/zveri/pavian/

 

• Биология.Жануарлар.Алматы, Рауан 1990

 

• Биологиялық терминдер сөздігі