Қоршаған ортаны қорғау

       1. Биоөрістік аумақтарды қоса алғанда  мемлекеттік табиғи қорықтар 

       2. Мемлекеттік ұлттық табиғи парктер

       3.Мемлекеттік  табиғи парктер

       4. Мемлекеттік табиғи ескерткіштер;

       5. Мемлеттік қорық өңірлері;

       6. Мемлекеттік табиғи заказниктер;

       7. Мемлекеттік зоологиялық парктер;

       8. Мемлекеттік ботаникалық бақтар.

       9. Мемлекеттік диндралогиялық парктер;

       10. Мемлекеттік қорғалатын табиғи аумақтардың ормандары;

       11. Ерекше мемлекеттік маңызы бар  немесе ғылыми жағынан ерекше құнды су қоймалары;

       12. Халық аралық маңызы бар сулы  батпақты аумақтар;

       13. Жер қойнауының экологиялық, ғылыми, мәдени және өзге де жағынан  ерекше құнды учаскеплері. 

       22-бап.  Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың  құқықтық режимі.

       Ерекше  қорғалатын табиғи аумақтар үшін ерекше қорғау құқықтық режимі не шаруашылық қызметінің реттелген режимі енгізіледі.

       2. Ерекше құқықтық режимі: қорқ  режимі, заказник режимі болып  бөлінеді.

       Қорық режимі – ерекше қорғалатын табиғи аумақтар немесе арнайы бөлінген учаскелерде кез-келген шаруашылық қызметке, сондай-ақ қоршаған ортаның табиғи жай-күйін бұзатын өзге де қызметке тиым салуды көздейді.

       Заказник  режимі - ерекше қорғалатын табиғи аумақтар немесе арнайы бөлінген учаскелерде кез-келген шаруашылық және өзге де қызметті белгілі бір маумысда, белгілі бір мерзімде ғана, мұның өзі мемлекеттік табиғи қорық учаскелер қорығын сақталуына қауіп төндірмейтіндей және олардың молығуын нашарлатпайтындай мөлшерде ғана жүргізуді көздейді.

       28-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланудың мақсаттары.

       Ерекше  қорғалатын табиғи аумақтар:

1. Ғылыми;
2. Мәдени ағартушылық;
3. Оқу;
4. Туристік және рекреациялық;
5. Шектелу шаруашылық мақсаттарында пайдалануы мүмкін.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Қортынды 
 

    Экологиялық құқық – қоршаған табиғи ортаның сапасын жақсарту, қорғау, сауықтыру, экологиялық зиянды салдардың алдын алу мақсатында қоғам мен табиғаттың өзара әсері жүйесіндегі қоғамдық (экологиялық) қатынастарды реттейтін экологиялық-құқықтық нормалар жиынтығы:

    Өзге  де елдер сияқты қазақстанда да қоршаған орта мен табиғи ресурстарды қорғау заңнамада негізделген.Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасын құрайтын экологиялық құқықтық көздері төмендегідей құқықтық құжаттар болып табылады. Қазақстан Республикасының Конституциямы, заңдары мен кодекстері, жарлықтар, нормативтік актілері және т.б.

    Қазақстан республикасының 1995 жылы 30 тамызда  қабылданған Конституциясы қоршаған ортаны қорғаудың негіздері бекітілген. Конституцияға сәйкес еліміздің  азаматтары табиғат қорғау заңнамасының талаптарын сақтауға, қоршаған ортаны қорғауға өатысуға міндетті. ҚР Конституциясы азаматтардың жерге және т.б. табиғи ресурстарға құқықтарын жариялайды, әрбір адамның қолайлы қоршаған ортата құықғын бекітеді. Азаматтардың табиғатқа, оның байлықтарын қорғауға қатысты міндеттерін белгілейді. Қоршаған табиғи ортаны қорғау саласындағы барлық заңдар табиғи ресурстың құқықтық негізі құрайды. Олардың құрамына «Атмосфералық ауаны қорғау туралы», «Тұрғындардың радиациялық қауіпсіздігі туралы», «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы», Жануарлар әлемін қорғау, өсіру және пайдалану туралы» және т.б. енеді.

    1997 жылғы 15 шілдеде қабылданған №160-1 «қоршаған ортаны қорғау туралы»  ҚР Заңы экологиялық заңнама  жүйесін басқарады. Табиғи ортаны  қорғаудың мәселелерінде басқа  заңдардың нормалары Қазақстанның Конституциясына және аталған заңға қайшы келмеуі тиіс.

    Қоршаған  орта мен табиғи ресурстарды қорғаудың  заңнамалық базасын қысқаша түсіндірген  оқытушы енді экологиялық мониторинг, оның түрлері мен функциялары  туралы сұрақтың мәнін ашуға кіріседі. 
 
 
 
 

Пайдаланылған әдебиеттер:

 
1.Е.Баянов «Мемлекет және құқық негіздері» Алматы 2001ж  
2.А. Ибраева, Г. Әлібаева, Қ.Айтхожин «Құқықтану» Алматы 2006 ж.

3.Экология жəне қоршаған ортаны қорғау. Асқарова У. Б. Алматы - əдебиеті, 2004

4.Адам және Қоғам. Кинқожаев Н. Алматы - Мектеп, 2004

5.«Экология және қоршаған ортаны қорғау» Ұ.Б.Асқарова (Алматы, 2007) 

6.Молдахметов З.М., Газалиев А.М., Фазылов С.Д. «Экология негіздері». Қарағанды, 2002

7.Дарибаева А.О., Оразбаева Р.С. «Экология негіздері». Астана, 2001

8.Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Алматы, 1997

9.Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Алматы, 1995