Кедендік бақылау

Кеден декларациясы кеден органы рәсімдеген сәттен бастап зандық құжат болып табылады. Кеден органының кеден декларацясын қабылдаудан бас тартуға қүқығы жоқ деген норма жеткілікті маңызды заңдық кепілдік болып табылады ("Қазакстаи Республикасында кеден ісі туралы" заң күші бар Президент Жарлығыныц 199-бабы, 1999 жылы 16 шілдеден -Заң). Сонымен бірге жеткіліксіз мәліметті белгілі мерзім ішінде ұсыну міндетін жүктей отырып, уақытша немесе толық емес декларация беруге рүқсат етілген.

Декларация берілуі  үшін кеден органына ұсынылатын декларацияны толтыруға негіз болатын және оны растайтын құжаттар:

-  кеден рәсімдеуіне жататын тауарлар мен көлік қүралдарына меншік (билік ету немесе пайдалану) қүқығы;

- декларанттың кеден декларациясын өз атынан беру өкілеттігі;

- тауарларды өткізу  фактісі;

- кеден қүны мен тауарлардың шығуы;

кеден төлемдері мен салықтарын төлеу және тарифтік жеңілдіктер мен тарифтік преференция бойынша салық төлеу мүмкіндігінің негізі;

- стандарттаудың міндетті  талаптарға сәйкестігі;

-  Қазақстан Ресиубликасының заңында және халықаралық келісім-шарттарда карастырылган өкілетті мемлекет органдарының тиісті рұқсаттары мен басқа да құжаттар.

Бұдан баска, кеден органы кеден декларациясының мазмұнындағы және кеден мақсаты үшін ұсынылған  тексеру мақсатында қосымша мәліметтерді сұрақ қүжаттаруға, сондай-ақ жеткіліксіз қүжаттармен мәлімсттердің ұсыну мсрзімін сұрауға қүқылы.

Тиісті кеден рәсімдеуіне  кеден брокері мен тасымалдаушы қатысуы мүмкін, бұл туралы ережені  Үкімет бекітуі тиіс.

Занда қарастырылған  жағдайдан басқа Қазақстан Республикасының  кеден шекарасы арқылы өткізілетін барлық тауарлар мен көлік құралдары кеден бақылауына жатады. Кеден бақылауы қүжаттар мен мәліметтерді тексеру. тауарлар меи көлік қүралдарын кедендік тексеру. Жеке тексеру жәнс т. б. белгіленген ережелер бойынша жүргізіледі.

Кеден бақылау анықталған кеден бақылауы аймағында, кедендік рәсімдеу немесе кеден органдары орналасқан жерлерде және кеден органы бекіткен басқа орналасу үшін рүқсат беруді қарастырады, ол үшін кеден бакылауына жататын тауарлар мен көлік құралдары орналастыруга тиіс аумақка және ғимаратқа кез келген түлғаның келуі үшін алдын ала кеден органына хабарлама, қажетті қүжаттар талап етіледі немесс бақылау жүктелген кеден органының қызметі жүзеге асырылады.

"Кеден ісі туралы" заң кедендік рәсімдеу мен  кеден бақылауының жалпы ережелерінен тыс "шетелдік түлғалардың жекелеген категорияларына берілетін кеден жеңілдіктері" деп аталатын ерекшеліктерді карастырады (223-228-баптар).

Кеден бакылауына кажетті  қүжаттар мен мәліметтерді мүдделі  түлға ұсынады. Бүдан басқа, кеден  органдары банктер мен ұйымдардан осы тұлғалардың есепшоттарының операциялары туралы және жай-күйі туралы мәлімет алуға, кеден мақсаты үшін тәжірибеде шешімін таппаған көптеген мәселелерге кезіктіретін қаржылық және сыртқы экономикалық қызметін тексеруге құкылы. Кеден бақылауына жәрдем көрсету үшін мамандар мсн сарапшылар тартылуы мүмкін. Жеке тексеру жүргізуден тысқары кеден органдары келік құралдарын мәжбүрлі түрде тоқтатуға, кеден органының рүқсатынсыз кеден аумағынан шығып кеткен теңіз, өзен және әуе кемелерін мәжбүрлі түрде кері қайтаруға, кез-келген уақытта тауарлар мен көлік қүралдарыныц тізімін жүргізуге, валюталық бақылауды жүзеге асыруға қүқылы.

"Кеден ісі туралы" заң бойынша алғаш рет интеллектуальдық  меншік объектілерін қамтитын  тауарлар тізімін алуды жүргізуі тиіс.

Тауарлар интеллектуальдық меншік объсктілеріне деген құқықты  бұзатын белгілерді байқаған жағдайда кеден органдары оларды шығаруды тоқтатады.

Өндірістік үлгілер. патенттер, интегралдық микросхема типологиясы  немесе ашылмаған акпараттары бар  тауарларды шығару құкықтық иеленушінің мүддесін корғау үшін қажеттілікті қамтамасыз етуді декларанттың ұсынуы (бір айдан кем емес мерзімде) арқылы жүзеге асырылады.

Кеден заңы Қазақстандық кеден шекарасы аркылы өткізілетін  тауарлар мен көлік құралдарына  кеден бақылауын жасауға қатысты қосымша ережелсрді карастырады.

Кеден бакылауының күрамдас болігі ретінде валюта бақылауы ұлттық банкті бірқатар ведомстволық актілері қабылданғаннан кейін оны кеден органдарының қатысуына қосымша мүмкіндіктер туғызады.

1997 жылы 23 мамырда Кеден комитетінің келісімі бойынша Ұлтгық Банктің қаулысымен экспортгык-импорттық валюта бақылауын ұйымдастыру жөніндегі ереже қабылданды.

Ресейде кеден органдары 1994 жылдан бастап-ақ мәмілелер құжатын  бақылайды, ал Қазақстанда көрсетілген  ереже кеден рәсімдеуін аяқтағанға дейін экспорт және импорт мәмілелерінің құжаттарын рәсімдеу тәртібін және кеден рәсімдеуінен кейін осыған ұқсас тәртіпті реттейді.

Бүгінгі таңда валюталық  бақылауда қойылатын талаптардың  арта түскендігін кеден қызметінің экономика және каржы саласында біліктендірілген мамандарды таңдап алуда жаңа әдіс-амалдар қажет.

Мемлекет валюталық  бақылаудан басқа малдәрігерлік, фитосанитарлық, экологиялық және бақылаудың т.б. түрлерін қарастырады.

1999 жылғы 11 акпандағы  "Өсімдіктер карантині туралы" Қазақстан Республикасының заңымен ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылатын өсімдіктер карантині бойынша мемлекеттік шараларды жүзеге асырудың кағидалары мен құқықтық негізі анықталған. Мұндағы фитосанитарлық қорғау дегенміз - республиканың өсімдік ресурстарын және өсімдік текті өнімдерді басқа мемлекеттерден тасып әкелуден, сондай-ақ республиканың карантиндік объектілерінің күшпен кіруінен қорғауға, олардың таралуы жағдайында - олардың таралу ошақтарын жергіліктендіру мен жоюға бағытталған мемлекет шараларының жүйесін қарастыратын құқықтық режим.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

Қазақстан Республикасына, яғни құқытық жағдайына, қауіпсіздігіне, тәуелсіздігіне, егемендігіне қауіп төнбес үшін Қазақстан Республикасының шекарасына, соның ішінде кеден шекарасына аса үлкен көз салынады. Бұл кезде Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өтіп жатқан тауарларына және траснпорттық құралдарына кедендік бақылау арқылы құқық бұзушылықтарды тоқтату және болдырмау үшін әртүрлі әрекеттер жасалуда. 
          Қазақстан Республикасының Кеден кодексі бойынша кеден бақылауын жүргізген кезде адамның өмірі мен денсаулығына, жануарларға, өсімдіктерге және тауарларға қауіпсіз техникалық құралдар пайдалынады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

 

1. Лауазымды адамдардың  Қазақстан Республикасының кеден  органдарында қызмет өткеруi туралы  ереженi бекiту туралы Қазақстан  Республикасы Үкiметiнiң қаулысы 2002 жылғы 12 тамыз N1238.

2. Қазақстан Республикасы  Мемлекеттiк кеден комитетiнiң құрылымы туралы Қазаєстан Республикасы Үкiметiнiң қаулысы 1997 жылғы 5 мамырдағы N786.

3. Аль-Пари,. Мониторнг внешнеэкономической коньюнктуры. 2001N1/2

4. Әлiбеков С. Қазақстанның  кеден құқығы, Оқу құралы Алматы Аркайм—2002ж

5. Әлибеков.С.Т. Таможенное право и его место в таможенном деле Таможенное дело в Р.К.—Алматы издательство “Әдiлет Пресс” 1998г

6. Әлибеков С,Т, Таможенное  органы // Таможенное дело в Р.К. Алматы--Әдiлет Пресс 1998г