Жобалықт қаржыландыру

      - потрфельдің   құрамына  түзетулер  енгізу  механизмі;

      - сақтау  тәртібі  және  сақтандыру  механизмі;

      - пайдалар  мен  зияндардың  есебі;

     -компьютерлік  қамсызданлыру бағдарламалары.

          Инвестициялық   қызметі  жаңа  бағалы  қағаздарға  қаражат орналастыруға   кепілдік  беру  (андеррайтинг ), сондай-ақ  клиенттерге  қандай  бағалы  қағаз  түрін , қай уақытта   шығаруға  және  ұсынысты  қалай жасауға болатыны  жайлы кеңес беруді  сипаттайды.

     Қор   бағалы  қағаздарының  өзін  екі   негізгі   топқа  бөледі:

        1/ мемлекеттің  бағалы  қағаздары:

        2/ мемлекеттік  емес ( корпоративтік  ) бағалы  қағаздар.  Қазақстан  Республикасындағы  мемлекеттің  бағалы  қағаздарын  өзіндік  сипатына  қарай  төмендегідей   кестемен  беруге  болады.

Кесте-Қ.Р. Инвестициялық позияциясы. млн.АҚШ доллары

	31.03.10	31.03.11	31.03.12
Нетто	-39 684	-32 701	-20 931
Активтер	100 399	128 898	148 022
Шетелге тікелей инвестициялар	7 024	18 200	20 384
Акционерлік капитал  және қайта инвестицияланған пайда	10 719	18 796	22 103
Тікелей инвестициялау  кәсіпорындарына қойылған талаптар	10 719	18 796	22 103
Тікелей инвестициялау  кәсіпорын- дары алдындағы міндеттемелер	0	0	0
Басқа капитал	-3 695	-596	-1 719
Тікелей инвестициялау  кәсіпорындарына қойылған талаптар	2 976	1 464	985
Тікелей инвестициялау  кәсіпорындары алдындағы міндеттемелер	6 671	2 060	2 704
Портфельдік инвестициялар	28 426	37 093	51 802
Капиталға қатысуды қамтамасыз ететін бағалы қағаздар	4 337	6 342	5 701
Ақша-кредиттік реттеу органдары	3 423	5 354	5 301
Мемлекеттік басқару  секторы	0	0	0
Банктер	40	37	29
Басқа секторлар	875	951	371
Міндеттемелер	0	0	0
Қазақстанға жасалған тікелей инвестициялар	575	855	996

Ескерту : www.stat.kz

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.Қазақстан Республикасындағы шетелдік инвестициялар

 

             Шетелдік инвестициялар – бұл ҚР территориясындағы кәсіпкерлік қызметтің объектісіне шетел  инвесторына тиесілі азаматтық құқықтардың, соның ішінде ақша қаражаттары, бағалы қағаздар, мүліктік, интелектуалдық құндылықтардың және ақпарат нәтижелеріне ерекше құқықтардың ақшалай бағасына ие мүліктік құқықтар объектісі түрінде шетел капиталын  салу.

Шетелдік  фирмалардың тікелей инвестициялары тек ішкі каптиал салымдарының қосымша  көзі ретінде ғана емес, сонымен  қатар жаңа жетілдірілген технологияларға, сыртқы қарыздарды өткізу жүйесіне, қаржыландырудың  жаңа көздеріне қол жеткізу әдісі ретінде қарастырылуы мүмкін және шетелдік инвесторлар жаңа өндірістерді құруға көмектесуі мүмкін.

Сыртқы  инвестициялаудың негізгі көзі –  тікелей шетелдік инвестициялар  болып табылады.

Шетелдік  тікелей инвестициялар дегеніміз  – шетелдік инвесторлардың салған капиталы, отандық кәсіпорыннан артықшылығы болумен түсіндіріледі.

Мемлекеттік  портфельді инвестициялау кезінде олардың иесі үшін тек табыс маңызды болады. Ал кәсіпорындарды бақылау, олардың мүддесіне жатпайды.  
Қазақстан экономикасына шетелдік инвесторларды тарту әлеуметтік-экономикалық дамудағы мәселелерді шешуге көмектеседі:

• қазақстандық тауарлар мен технологияларды сыртқы нарыққа шығару;
• әр түрлі салаларда экспорттық потенциялды кеңейту және импорттың орнын басататын өндірісті дамыту;
• еңбек күші көп аймақтарға және табиғи ресурстарға бай аудандарға капитал құюға көмектесу;
• жаңа жұмыс орындарын құру және өндірісті ұйымдастырудың алдыңғы қатарлы орындарын шегеру;
• кәсіпкерлік саладағы өркениетті қатынастардың нәтижесін игеру;
• өндірістік инфрақұрылымның дамуына көмектесу.

Шетел инвестициясының  тартудың обьективті алғышарты: Нарықтық қатынастарға өту халықаралық қатынастардың қамтуын және ұлттық экономиканың әлемдік экономикалық кеңістіктегі интеграциясын анықтайды. Осыған байланысты 1994 жылы 27 желтоқсан айында «Шетелдік инвестициялар туралы» заң қабылданды, бұл заң шетел инвесторларының құқығын және ҚР-ның территориясында инвестициялық қызметті ұйымдастыруға қойылатын талаптарды бекітті.

Осы заңға байланысты шетел инвестицияларын  тартудың негізгі мақсаттары мыналар  болып табылды:

• өндірісті дамыту және экономиканы көтеру үшін инвестицияны ресурстармен қамтамасыз ету;
• жаңа техника мен технологияны енгізу және өндіріс тиімділігін арттыру үшін еңбекті ұйымдастырудың жаңа формаларын енгізу;
• әлемдік шаруашылықтың жаһандануымен байланысты шаруашылық байланыстарды дамыту.

Шетел инвестицияларын тартудың негізгі қағидалары:

• экономикалық мақсаттылық қағидасы (сала немесе мемлекет үшін өткізудің тиімділігі және табыстылығы);
• экономикалық және экологиялық қауіпсіздік қағидасы, яғни инвестицияны жүзеге асыруды келесі талаптар бұзылмауы керек:
• табиғи ресурстарды тиімді пайдалану;
• экологияға қауіп туғызуға жол бермеу;
• мемлекеттен заңсыз түрде капиталды алып шығуға тиым салу;
• ескі техника мен технологияны енгізуге тиым салу.

Негізгі шетелдік инвесторлар АҚШ, Оңтүстік Корея, Жапония Ұлыбритания, Қытай, Еуропа мемлекеттері болып табылады.

Әлемде 20000-нан  астам трансұлттық компаниялар  бар. Қазақстан территориясында  олардың қызметтері біріккен кәсіпорындардың  құрылуымен байланысты дамыды.

1. Ең ірі трансұлттық компаниялар – Шеврон, British gas, Қытай Ұлттық Компаниясы, Тексака, Филип Морис болып табылады.
2. Халықаралық қаржы институттары:

• Халықаралық қайта құру және Даму банкі;

• Азиялық қайта құру және Даму банкі;
• Еуропалық қайта құру және Даму банкі;
• Жапон Эксим банкі;
• Жапонияның халықаралық әріптестік қоры.

3. Шетелдік коммерциялық банктер.

• Шетел инвесторларының саяси принциптері:
• экономикалық пайданың тиімділігі;
• экономикалық және экологиялық қауіпсіздендіру принципі;
• экологияға зиян келтірмеу;
• капиталды мемлекеттен шығару;
• ескірген техникамен жұмыс жүргізбеу;
• инвестордың сенімді әріптесі болу.

Игерілген тікелей шетелдік инвестициялардың едәуір бөлігі мұнай, газ, түсті металл, энергетика салаларына бөлінеді. Сонымен  қатар, Қазақстанда шетел инвесторларының  көптеп келуіне әсер ететін жағдайлар бар. Мысалы, бай минералдық шикізат көздер, көптеген табиғи жер ресурстары. Яғни, түсті және қара металлургия, химия және мұнай химиясы. Еліміздегі өнеркәсіптік қуаттылық, халықтың білім деңгейі жеткіліксіз мамандандырылған кадрлар. Барлық инвестицияның 80% шикізат саласына келеді: мұнай өңдеу, газ, қара және түсті металлургия және энергетика.

4. Қазақстан Республикасындағы инвестициялық климат және оның тартылуындағы  жағымды факторлар. Қай елде болмасын инвестицияның келуі инвестициялық климат дәрежесіне және оны анықтайтын факторларға тікелей байланысты. Инвестициялық климатты дайындау шетел инвестицияларын тарту мен пайдалану саясатының негізгі міндеттері болып табылады. Себебі, біріншіден, инвестициялық климат шетел инвестицияларына әсер ететін факторларды анықтауға; екіншіден, мемлекеттегі жағдайларды тереңірек бағалауға; үшіншіден, шетел субъектілерінің мінез-құлықтарын анықтауға мүмкіндік береді.

Инвестициялық климат мемлекеттік, аймақтық, салалық  инвестициялық қызмет жағдайларын  анықтайтын  нормативтік-кұқықтық актілер, ұйымдық, экономикалық, әлеуметтік-саяси, мәдени және т.б. бір-бірімен байланысты факторлар әсерінен қалыптасады. Яғни, инвестициялық климатты бірқатар көрсеткіштер арқылы бағалауға болады.

Олар:

• экономикалық реформаның жағдайы;
• банк жүйесінің тұрақтылығы;
• саяси реформаның тұрақтылығы;
• табиғи және еңбек ресурстарымен қамтамасыз ету;
• инвестициялық қызметтің құқықтық реттеу дәрежесі және нормативтік актілердің болуы;
• инфляция қарқыны;
• сыртқы экономикалық байланыстар дәрежесі;
• білікті жұмыс күшінің болуы;
• мемлекеттік нарық потенциялының сипаты;
• нарық инфрақұрылымының және валюта нарығының дамуы.

             Шетелдік инвестициялар осы көрсеткіштерді бағалап мемлекеттегі инвестициялық климатты жағымды немесе жағымсыз екендігін анықтайды. Егер инвестициялық климат жағымды болса, инвестиция бойынша шешім қабылдайды. Инвестициялық климат инвестициялық саясаттың әсер ету объектісі болып табылады. Бұл бір жағынан  инвестициялық саясатты жасау үшін алғашқы  жағдайларды анықтауды, ал екінші жағынан инвестициялық саясаттың нәтижесі болып табылады.

Қазіргі кездегі  мемлекеттің табыстылығы мен  бәсеке қабілеттілігін айқындайтын  маңызды өлшемдердің бірі инвестициялық  климат болып табылады. Инвестициялық  климат экономикалық, әлеуметтік, саяси сипаттағы түрлі жағдайлардан қалыптастырылады. Мемлекеттердің шетелдік инвестицияларды тарту құқығына бәсекелестік күресте климаттық жағдайлар, еңбектің мәдени дәстүрлері мен ерекшеліктері және т.с.с. елеусіз, кейде экономикаға байланысты емес факторлар үлкен мүмкіндікке ие болады.

Сонымен бірге, инвестициялық климатты айындайтын басты факторлардың бірі салық және кеден режимдері болып табылады.

           ҚР-ның Салық және кеден режимдері Қазақстанның экономикасына инвестициялау үшін неғұрлым қолайлы жағдайлар жасауға бағытталған. Бұл ретте Қазақстан Үкіметі республиканың экономиканың шикізатқа жатпайтын секторына сыртқы да, ішкі де инвестицияларды ынталандыру үшін барлық қажетті алғышарттарды жасады. Үкіметтің фискальдық саясаты Қазақстанның Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылға арналған стратегиясын ойдағыдай және дәйекті іске асыруға бағытталған.

Қазақстан Үкіметі басымдықтарының бірі Дүниежүзілік сауда ұйымына (ДСҰ) кіру болып табылатыны мәлім. Бұл ұйымға қатысу Қазақстанның инвестициялық жағдайын анағұрлым тартымды етуге мүмкіндік туғызады. Осыған байланысты, Қазақстан Республикасының Кеден кодексі ДСҰ-ның кедендік рәсімдерін оңайлату жөніндегі конвенцияның негізінде жасалғандықтан, ол ДСҰ-ның негізгі талаптарына жауап береді.

           Сонымен қатар, кеден заңнамасын ДСҰ Келісімінің кедендік бағалау жөніндегі нормаларына одан әрі сәйкес, сондай-ақ елі белгіленбеген тауарлар бойынша импорттық кеден баждары мөлшерлемелерін екі есе мөлшерде төлету тәжірибесін алып тастауға қатысты ДСҰ ұсынатын талаптарға сәйкес келтіру қажет. Осы мақсат үшін Қаржы министрлігі «Қазақстан Республикасының Кеден кодексіне өзгерістер енгізу туралы» Заң жобасын әзірледі, онымен ҚР-ның кеден заңнамасын өзгерту ұсынылып отыр. Осы заң жобасы кеден органдарының қызметіне халықаралық стандарттарды енгізуге, ҚР-ның кеден заңнамасын Қазақстанның негізгі серіктес мемлекеттерінің заңнамасымен үйлестіруге бағытталған.

            Бұдан басқа, сенімділік және кедендік рәсімдеу процесін тездету, бақылау сапасын арттыру, жүктерді рұқсат етілмеген кідіртулерді төмендету, бөгде салымдарды анықтау, кедендік бақылау тиімділігі мен сапасын арттыру мақсатында, түрлі контейнерлерді жабық күйінде тексеру үшін Қаржы министрлігі инспекциялық-тексеру кешендерін орнатуда.

Осы жүйелер, негізінен, кедендік бақылауғы тауарларды жеткізуді бақылау тиімділігін арттыру, сондай-ақ кедендік бақылау жүргізу кезінде «адам факторын» мүмкіндігінше қоспауға арналған.