Заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің мүлік салығы

lign="justify">      Салықтарды ұтымды ұйымдастырудың  классикалық принциптерін экономист  Адам Смит ұсынған еді.

Олар мыналар:

• салық әрбір төлеушінің табысына қарай салынуы тиіс;
• салықтардың мөлшері мен төленетін мерзімі алдын ала, әрі нақты белгіленуі тиіс;
• әрбір салық төлеуші үшін неғұрлым қолайлы уақытта және тиімді әдіспен салынуға тиіс;
• өндіріп алынатын салықтың шығындары мейлінше аз болуға тиіс.

     Бұл принциптердің қолданылуы  салық салудың сора-қылықтарды  жойып, салық салу жүйесін ретке  келтірді. Сондықтан Адам Смит: «Салық төлеушілер үшін құлдықтың емес, бостандықтың белгісі» - деп жазды. Америка Құрама Штатының тәуелдіксіз декларациясы авторларының бірі Франклин: «Өмірде салықпен өнімнен қашып құтыла алмайсың» - деп атап көрсетті.

     Салықты уақтысында төлеу міндет  болып саналады. Себебі, уақытысында  төленбеген салықтардың айыппұлы  мен өнімпұлы өте жоғары болады. Осы дәстүр біздің еліміздің азаматтарында қалыптасса, өз ісімізді бір қадам алға жылжытар едік. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

II меншікке салынатын  салықтар

2.1 Жер салығын төлеушілер  және салық салу  объектілері 

      Жер – белгілі бір өлшемдегі пайдалану мүмкіндігі орасан зор табиғи байлық. Азамзат жерді пайдалану арқылы өзінің қажеттіліктерін қанағаттандырып келеді. Қазақстан Республикасының енң байтақ жері бар. Жер салығы 1992 жылы енгізілді. Жер салығын енгізу мынандай мақсаттарды көздейді:

• экономиканың әдістермен жерді ұтымды пайдалану;
• тұлғаларды жерге орналастыру;
• жердің құнарлығын арттыру;
• жерді қорғау жөніндегі шараларды енгізу үшін төлемдер төлеу;
• аумақтың әлеуметтік – мәдени дамуы үшін бюджет кірістерін қалыптастыру.

Жер салығы – жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті орган әр

жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша берген жерлердің мемлекеттік сандық немесе сапалық есебінің деректері негізінде  меншік құқығын, тұрақты жер пайдалану  құқығын,өтеусіз уақытша жер пайдалану  құқығын куәландыратын құжаттарға сәйкес есептеледі. Барлық жерлер салық салу мақсатында олардың арналған нысанасы мен тиесілілігіне қарай мынандай санаттарға бөлінеді:

1. ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер;
2. елді мекендер жерлер;
3. өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылығы емес мақсаттағы жерлер;
4. ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерлері, сауықтыру, рекреациялық және тарихи – мәдени мақсаттағы жерлер;
5. орман қорының жерлері;
6. су қорының жерлері;
7. запастағы жерлер.

    Жердің белгілі бір немесе  өзге санатқа жататындығы Қазақстан Республикасының жер туралы заң актілерімен белгіленеді. Елді мекендер жерлері салық салу мақсаты үшін мынандай екі топқа бөлінеді:

1. тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен ғимараттар орналасқан жерлерді қоспағанда елді мекендер жерлері,
2. тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен ғимараттар орналасқан жерлер.

Жерлердің мынандай санаттарына салық салынбайды:

1. ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері;
2. су қорының жерлері;
3. орман қорының жерлері;
4. запастағы жерлер.

Жер салығы бойынша жеңілдіктер:

Жер салығы бойынша бірнеше салық  жеңілдіктері берілген.

Атап  айтқанда:

1. 1995 жылы 24 сәуірдегі «Салықтар және бюджетке төленетін басқа да

міндетті  төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына сәйкес;

2. елді мекендердің жалпы пайдаланудағы жер учаскелеріне салық

салынбайды;

3. жер салығын төлеуден босатылады:

• балаларды сауықтыру мекемелері, қорықтар, ұлттық дендрологиялық

және  зоологиялық парктер, ботаника бақтары, зираттар;

• мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландырылатын мемлекеттік

табиғат және тарих пен мәдениет ескерткіштерін қорғау органдары;

• Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы Қазақ зағиптар

қоғамы, Қазақ саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі  мен дене бітімінің кемістігі  бар балалар мен жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен олардың еңбек ету қабілетін қалпына келтіру орталығы;

• Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мен оның бөлімшелері;
• Ауыл шаруашылық мақсаттар үшін иеленуге немесе пайдалануға

бүлінген  немесе өнімділігі аз жерлерді алған  Қазақстан Республикасының заңды және жеке тұлғалары, пайдаланудың алғашқы он жылында;

• Ұлы отан соғысына қатысушылар және сапарға теңестірілген тұлғалар,

I және II топ мүгедектері;

• Құрылғылар алып жатқан 0
• 0,25 гектар шегіндегі жерлерді қоса алғанда, өзіндік қосалқы

шаруашылық, саяжай салу, бау-бақша үшін алған  жеке тұлғалар

Бүгінгі таңда жер салығын төлеуден босатылады.

1. бірыңғай жер салығын төлеушілер, шаруа қожалықтарына арналған

арнайы  салық режимі қолданылатын қызметті пайдаланылатын жер учаскелері бойынша;

2. мемлекеттік мекемелер;
3. салық режимінің екінші үлгісі бойынша салық салу жүзеге асыратын

жер қойнауын пайдаланушылар;

4. уәкілетті органдардың қылмыстық жазаларды атқару саласындағы

түзеу мекемелердің мемлекеттік кәсіпорындары;

5. Ұлы отан соғысына қатысқандар және солардың теңестірілген адамдар

мүгедектер, сондай-ақ бала кезінен мүгедектердің  ата-аналарының біреуі;

• тұрғын үй қоры, соның ішінде оның жанындағы құрылыстар мен ғимараттар алып жатқан жер учаскілері бойынша;
• үй маңындағы жер учаскелері бойынша;
• жеке үй (қосалқы) шаруаларын жүргізу, бау-бақша шаруашылығы үшін берілген және құрылыс алып жатқан жерлерді қоса алғанда, саяжай құрылысына арналған жер учаскелері бойынша;
• гаражға арналған жер учаскелері және үй маңындағы жер учаскелер бойынша;
• «Ардақты ана» атағына ие болған аналар;
• «Алтын алқа» алқасымен наградталған көп балалы аналар;
• Діни бірлестіктер.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

2.2 Салықты есептеу тәртібі және төлеу мерзімдері 

        Заңды тұлғалардың салықты есептеу  тәртібі мен төлеу мерзімі. Заңды тұлғалар жер салығы салаларын салық базасына тиісті салық ставкасын қолдану арқылы дербес есептейді.

Жер салығының  базалық салық ставкалары.

 

         Заңды тұлғалар салық кезеңі  ішінде жер салығы бойынша  ағымдағы төлемдерді есептеуге  және төлеуге міндетті. Ағымдағы  төлемдердің сомалары ағымдағы  жылдың мына мерзімдерінен кешіктірмей  тең үлестермен төлеуге тиіс:

• 20 ақпанда;
• 20 мамырда;
• 20 тамызда;
• 20 қарашада.

Жаңа  құрылған салық төлеуші құрылған күннен кейінгі кезекті мерзім

ағымдардағы төлемдерді төлеушілердің бірінші  мерзімі болып саналады.

Уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу 

мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары және діни бірлестіктерге пайдалануға немесе жалға берілген салық салу объектілері бойынша ағымдағы төлемдерді төлеудің соңғы мерзімінен кейінгі түпкілікті есеп айырысу және салық сомасын төлеу декларация табыс ету мерзімі басталғаннан кейін он жұмыс күні мерзімнен кешіктірмей төлейді.

      Салық кезеңі ішінде жер салығы  бойынша міндеттемелер өзгерген  жағдайда, ағымдағы төлемдер салық  міндеттемелер өзгерген жағдайда, ағымдағы төлемдер салық міндеттемелерінің  өзгерту сомасына жер салығын төлеудің алдағы мерзімдері бойынша тең үлестермен түзетіледі.

     Салық салу объектілеріне құқықтар  салық кезеңінің ішінде берілген  жағдайда салық сомасы жер  учаскесіне құқықты іске асырудың  нақты кезеңі үшін есептеледі.

     Осы құқықтарды беретін тұлғаның жер учаскесіне іс жүзінде иелік еткен кезеңі үшін төлеуге жататын салық сомасы құқықтарды мемлекеттік тіркеуге дейін немесе тіркеген кезде бюджетке енгізілуі тиіс.

     Бұл ретте бастапқы төлеушіге  ағымдағы жылдың 1 қаңтарынан бастап  ол жер учаскесін берген айдың басына дейін есептелген салық сомасы көрсетіледі. Одан кейінгі төлеушіге салық органдары жіберетін жер салығының есептелген сомасы туралы хабарламада оның жер учаскесіне құқығы пайда болған кезеңдегі ай басынан есептелген салық сомасы көрсетіледі.

     Жер учаскесіне құқықтарды мемлекеттік  тіркеу кезде салықтың жылдық  сомасын бюджетке тараптардың  (келісім бойынша) бірі енгізуі  мүмкін. Жер учаскесіне құқықтарды  мемлекеттік тіркеу кезінде төленген  салық сомасы кейіннен қайта  төленбейді.