Әуе компания деректер базасы

Сонымен реляциялық деректер базасы дегеніміз деректер базасының қатынастар схесасының атымен сәйкес келетін қатынастар жиыны.

2.        Деректер базасын жобалау (практикалық көрінісі)

Берілген тапсырма бойынша бізге әуекомпания кассаса жұмысының қолданбалы программасын өңдеу қажет.  Кассаның басты міндеті алдағы рейстерге билеттерді сату. Билетте рейс номері, аты және  ұшу датасы мен уақыты, ұшып келу уақыты, орын номері мен класс сияөты жолаушыға қажет мәліметтер көрсетіледі. Билет құны рейске, лайнерге, классқа және билет сатып алған уақытқа байланысты болады. әуекомпанияда бір қалада бірнеше касса бар. Сондықтан билете касса номері жазылуы керек.

Бізге керекті мәліметтер төменгі кестеде көрсетілген:

                                                                                                                                                   1-кесте.

Деректер базасын жобалау процесі біріншіден ақпараттық модельді сипаттаудан басталады.

  Ақпараттық моделі

Деректердің ақпараттық моделі дегеніміз, яғни оларды қандай және неше кестелерге бөлінетінін көрсету. Маған берілген тапсырма бойынша билет сату кезінде керек деректердің барлығы объект ретінде көрсетіледі. Маған берілген деректер бойынша мен оларды объектілерге бөлдім.

Біріншісі билетте тұратын ақпараттарды біріктірдім.

Билет

Рейс номері

Рейс аты

Ұшу мерзімі             

Ұшу уақыты

Ұшып келу мерзімі

Ұшып келу уақыты

Аралық тоқтаулар

Аралық тоқтаулардың орындары

Билет сатып алынған уақыт

Класс

Билет құны

Билет кассасының номері

Орындық номері

Тіркеушінің тегі

Билетте сонымен қатар жолаушы туралы ақпарат жазылуы қажет:

Жолаушылар

Жолаушының тіркелу номері

Жолаушының ТАӘ

Пасспорт номері

Пасспорт берілген жер

Лайнер туралы ақпаратты бір топтастырдым:

Лайнер

Лайнер номері

Лайнер аты

Шыққан жылы

Лайнер суреті

Қанша рет ұшқаны туралы ақпарат

Соңғы тех.бақылау өткен мерзімі

Экипаж туралы мәліметтер басқа бір кестеде біріктірілуі қажет:

Экипаж

Экипаж номері

Пилоттың тегі

Қалған экипаж мүшелерінің тегі

   Инфологикалық модель құру

Инфологикалық модельдің негізгі компоненті пәндік аймақ объектісі болатын түпмән және оның сипаттамасы болатын атрибуттар болады.

Әрбір түпмән модельдің өзіндік экземпляры ретінде қарастырылады, ал бірдей экземплярлар түпмәндер жиынтығына топтастырылады.

К.Дейт түпмәндердің үш негізгі классын анықтады:  1) өзектік түпмән,   2) ассоциативтік түпмән, 3) сипаттамалық түпмән және ассоциацивтік түпмәннің ішкі классына жататын белгілейтін түпмән.

Әуекомпания деректер базасы объектілерін талдау нәтижесінде анықталғаны:

-өзектік түпмәндер: Билет, Жолаушылар;

-ассоциация: Рейс номері (Билет пен Жолаушыларды байланыстырады);

-сипаттамалар: Экипаж, Лайнер, Ұшу уақыты, Билет құны;

Әуекомпания деректер базасының ER-моделі 1-суретте көрсетілген:

ЭН- экипаж номері

ПТ- пилоттың тегі

ЭТ- қалған экипаж тектері

КМ- ұшып кету мерзімі

КУ- ұшып кету уақыты

КМ- ұшып келу мерзімі

КМ- ұшып келу уақыты

Кл- классы

СМ- билет сатып алған мерзімі

ЛН- лайнер номері

ЛА- лайнер атауы

ЛС- лайнер суреті

ШЖ- шығарылған жылы

ТМ- соңғы тех.бақылау мерзімі

ЖР- қанша рейс жасаған

РН- рейс номері

РА- рейс атауы

ТН- тіркеу номері

ТА- ТАӘ

ПН- паспорт номері

ПМ- паспорт берген мерзімі

КБ пасспорт берілген жер

Сурет 1 - «Әуекомпания» деректер базасының ER-модельде сипатталуы

Келесі кезеңде деректер базасы 3-НФ-ға дейін норммальдау жүргізіледі. Деректер базасының кестелерінің байланысы төменде 2-суретте көрсетілген.

       Сурет 2- «Әуекомпания» деректер базасының кестелерінің байланысы

2.3  Деректерді нормальдау

Енді тиімді құрылымды деректерді жобалауға кірісейік. Қазіргі мезгілде деректердің үш моделі белгілі: иерархиялық, желілік және реляциялық. Біз жұмыс жасайтын Microsoft Access реляциялық болып табылады. Реляциялық деректер базасының теориясы қатынастардың математикалық ториясы негізінде  70-нші жылдары Кодд жасаған. Реляциялық деректер базасында мәліметтер кесте түрінде сақталады және базамен жұмыс осы кестеге жасалатын әрекеттерарқылы жүзеге асады. Осы теория негізі кесте, жол, баған, индекс, кілт және сыртқы кілт, байланыс болып табылады. Кесте деректер базасында бірегей аты бар жолдар мен бағандардан тұрады.  Деректер базасы бір-бірімен бірдей болатын жолдар арқылы байланысатын көптеген кестелерден тұрады. Осы әрбір кестеде бірдей типті объект туралы ақпарат сақталады. Нормальдау дегеніміз – деректерді енгізу, өзгерту, жоюды тиімділеу үшін базаны бір немесе одан да көп кестелерге бөлшектеу. Нормальдаудың басты мақсаты базада артық ақпарат болмауы.

Бірінші нормаль форма. Кесте бірінші нормальды формада болады, егер жолдар атомарлы және олардың құрамында қайталанатын жолдар болмаса.

Жеке жолдар топтарын бөліп алып, оларды кестелерге орналасамыз. Маган берілген мәліметтер бойынша деректер алты кестеге (2-7-кестелер)бөлінеді.  Олар рейске, экипажға, ұшу уақытына, билетке және лайнерге байланысты ақпараттар жинақталған.

                          Рейске байланысты ақпарат (passage)

                                                                                                                                                               2-кесте.