Әкімшілік құқық бұзушылық істер бойынша ӛндіріс

Әкімшілік процеске қатысушы азаматтар  процесте оның тарабы болып қатысуы  мүмкін, сондай-ақ оның басқа да қатысушылары ретінде  — сарапшы, куә, процестің тараптарының құқықтарын қорғаушы болып қатысуы, яғни басқа да азаматтардың, қоғамдық ұйымдардың немесе мемлекеттің (заңды өкілдер, қорғаушы, қоғам өкілдері, ұйымның әкімшілігінің өкілдері) мүдде-макқсаттарын білдіруі мүмкін.

Процесте толық қанды субъектісі болып қатысу үшін азаматтың әкімшілік  құқық қабілеттілігімен тығыз байланысты әкімшілік процессуалдық құқық  қабілеттілігі болуы қажет. Сондықтан азамат, егер оның құқығын, міндетін, заңмен қорғалатын мүддесіне қатысты жағдайдың бәрінде олар әкімшілік процестің тарабы бола алады.

Азаматтардың әкімшілік-процессуалдық  әрекет қабілеттілігі материалды қатынастардың  мазмұнынан (тұрғын үй, еңбек, салық, әкімшілік, тәртіптік) туындауына байланысты анықталады.

Әкімшілік жауапкершілікке 16 жасқа  толған әкімшілік құқық бұзушылық  жасаған тұлғалар тартылады. Бұл жағдайда әкімшілік процесте жақтың шектеуі әрекет қабілеттікті көрсетеді. Әкімшілік-процессуалдық құқық қабілеттілік көп жағдайда азаматтық-процессуалдыққа ұқсайды.

Процеске оның бір тарабы ретінде  қатысатын азаматтардың әкімшілік-процессуалдық  статусы екі негізгі заңды  белгілермен анықталады:

1) істің негізінде заңды мүдделі болуы;

2) азаматқа нақты әкімшілік іс бойынша қабылданған шешімнің барлық құқықтың салдарлары таралады.

Әкімшілік процесте азаматтың жағдайы  басқару аппатары мен жеке азаматтың  арасындағы өзара қатынастарының ерекшелігімен  анықталады. Атқарушы органдар, лауазымды тұлғалардың және ааматтардың арасындағы қатынастар құқықтарын жүзеге асыру бойынша азаматтардың ынтасы бойынша туындайды.

Азаматтардың міндеттерін орындауы бойынша қатынастар азаматтардың өзінің ынтасы бойынша, сондай-ақ сәйкес атқарушы билік органдарының ынтасы бойынша  да қалыптасуы мүмкін.

Азаматтардың қатысуымен болатын  іс жүргізудің ерекшелігі төменгі басқару  органдарын және лауазымды тұлғалардың  шешімдері мен әрекеттерін жоғары органдарға немесе сотқа шағым жасау  кезінде кіргізу, сонымен қатар  қоғамның процестің барлық кезеңдеріне (стадияларына) белсенді қатысуы болып  табылады.

Қолданылған әдебиеттер:

Қолданылған әдебиеттердің  тізімі 
1. Концепция правовой политики Республики Казахстан на период с 2010 до 2020 года. http://www.pavlodar.com/zakon/?dok=04450&all=11001 
2. Беккария Ч. О преступлениях и наказаниях / Сост. И предисл. В.С.Овчинского. – Москва: ИНФРА-М, 1999. – 160 с. – (Библиотека криминолога). 
3. Қазақстан Республикасының Конституциясы. 30-тамыз 1995ж. «Юрист» баспасы, Алматы қаласы, 2007 – 40 б. 
4. Послание Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева народу Казахстана. Март 2007 года. http://www.stat.kz/Pages/poslanya_2007.aspx  
5. Послание Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева народу Казахстана. Февраль 2008 года. http://www.stat.kz/Pages/poslanya_2008.aspx 
6. Нарикбаев М.С. Уголовное право Республики Казахстан. Учебное наглядное пособие. – Алматы: 1999. – 183 с. 
7. Байсалова Г. Правовые проблемы определения понятия и признаков административной ответственности. «Фемида» журналы – №4 (160), 2009. – с. 17-20. 
8. Юридическая ответственность. http://ru.wikipedia.org/wiki 
9. Перспективы развития административно-деликтного права (права административной ответственности) в Республике Казахстан (Центр исследования правовой политики, июнь 2009). http://i-news.kz/news/234862 
10. Бахрах Д.Н. Административная ответственность. Учебное пособие. – Москва, 1999. – 112 с. 
11. Кузьмичева Г.А., Калинина Л.А. Административная ответственность. Нормативные документы. Учебное пособие. – Москва, Юриспруденция, 2000. – с.464 
12. Багрий-Шахматов Л.В. Уголовная ответственность и наказание// Труды высшей школы МВД СССР, 1969, №24, с.79-80. 
13. Бюллетень Верховного Суда СССР, 1980. – №3, с. 24-25 
14. Алехин А.П., Кармолицкий А.А., Козлов Ю.М. Административное право Российской Федерации. Учебник. – Москва: Издательство ЗЕРЦАЛО, 1996. – 680 с. 
15. Бельский К.С. Полицейское право. Лекционный курс/ Под ред. к.ю.н. А.В.Куракина. – Москва: Издательство «Дело и Сервис», 2004. – 816 с. 
16. Таранов А.А. Административная ответственность Республики Казахстан. – Алматы: Жеті Жарғы, 1997. – 56 с. 
17. Якуба О.М. Административная ответственность. – Москва: Юридическая литература, 1972. – 368 с.  
18. Административное право. http://pravoznavec.com.ua/books/262/19291/13/ 
19. Ю.М.Козлов. Административное право: Учебник. – Москва: Юристъ, 2001. – 320 с. 
20. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасының Кодексі. 30-қаңтар 2001ж. «Юрист» баспасы, Алматы: 2010. – 288 б. 
21. Агапов А.Б. Административная ответственность, Учебник. – Москва: «Статут», 2000. – 251с. 
22. Российский Б.В. Административное право: Учебное пособие. - Москва: Новый Юрист, 1998. – 279 с. 
23. Розенфельд В.Г., Старилов Ю.Н. Административное принуждение, административная ответственность: Учебное пособие. - Воронеж, 1993. – 214 с. 
24. Жетписбаев Б.А. Административная ответственность в Республике Казахстан: Учебное пособие/ Под общей редакцией профессора С.С.Сартаева. – Алматы: Данекер, 2000. – 223с. 
25. Жетписбаев Б.А. Теоретические проблемы административного-правового принуждения в Республике Казахстан. Дисс. на соиск. уч. степени д.ю.н. – Алматы, 2006. – 283 с. 
26. Лунев А.Е. Административная ответственность за правонарушения. - Москва: Госюриздат, 1961. - 186 с. 
27. А.И.Мурзинов. Административная ответственность. Учебник для вузов, Москва: 1994. – 175 с. 
28. Постатейный комментарий к кодексу Российской Федерации об административных правонарушениях. http://arbitr.msk.ru/zakon/admin_ pravo/index111.php?number=2 
29. Козлов Ю.М., Попов Л.Л. Административное право: Учебник для вузов для юридических специальностей. - Москва: Юристъ, 1999.- 728 С. 
30. Административная ответственность. http://ru.wikipedia.org/wiki/  
31. Масленников М.Я. Порядок применения административных взысканий: Учебно-практическое пособие. — Москва: Издательство БЕК, 1998. — 272 с. 
32. Коренев А. П. Административное право России. В трех частях ч. 1. Москва, Изд-во Щит-М, 1999 - 280 с 
33. Баянов Е. Әкімшілі құқық. – Алматы: 2007. – 408 б. 
34. Теория государства и права. Учебник для юридических вузов и факультетов. Под ред. В.М.Корельского и др. ИНФРА – М –НОРМА, 1997. – 407 с. 
35. Галаган И.А. Административная ответственность в СССР (государственное и материально-правовые исследование). Издательство Воронежского университета, 1970. – 239 с. 
36. Бахрах Д.Н. Административное право. - Москва: издательский дом «ИНФРА-М», 2000.-288 С. 
37. Овсянко Д.М. Административное право: Учебное пособие для вузов. – Москава: Юристъ, 2000. – 448 с. 
38. Розенфельд В.Г., Старилов Ю.Н. Административное принуждение, административная ответственность: Учебное пособие. – Воронеж: 1993. – 837 с 
39. Таранов А.А. Комментарий к Кодексу Республики Казахстан об административных правонарушениях. В двух книгах. Книга 1. – Алматы: ТОО «Издательство.Норма – К», 2002. – 464 с. 
40. Уголовное право. Общая часть. Учебник для вузов. Отв. редакторы: д.ю.н. профессор И.Я.Козаченко и д.ю.н. профессор З.А.Незнамова. – М.: ИНФРА – М –НОРМА, 1997. С 263 
41. Освобождение от административной ответственности.