Тауарлы материалдық қорлар

 

 

 

 Қоймалардан түскен құжаттар  жік-жігімен жинақталып, жөнелту  қағаздарымен жабдықталады, содан соң олардың деректерін бухгалтериядағы мәліметермен салыстырады. Құжаттың бірінші даналары кейінгі есептік өңдеуге пайданылады, ал екінші даналары – материалдар сақталатын орындарда қалады, олар құндылықтар топтары және номенклатуралық көшірмелері бойынша орналасады. Олар анықтамалық мақсатта қоймалар бухгалтериядағы есеп деректерін  салыстыру тексеру үшін пайданылады. Салыстырудан кейін құжаттардың деректері кәсіпорында белгіленген есеп топтары бойынша материалдарды жинақтап есепке алудың жинақтаушы тізімдемесінде топтастыралады, ол тауарлы-материалдық құндылықтар кірісі мен шығысы бойынша 20 «Материалдар» бөлімшесінің жинақтаушы шоттары және материалдар топтары бойынша жүргізіледі. Бұл тізімдемеді материалдардың әрбір тобы бойынша өткен айдағы құжаттардағы өткізу тізімдерінің топтары бойынша материалдардың кірісі мен шығысы салалық сипаттамасы көрсетіледі және айдың басындағы қалдығы, ағымдағы құжаттардағы өткізу тізімдерінің топтары бойынша материалдардың  кірісі мен шығысы салалық  сипаттамасы көрсетіледі және айдың аяғындағы әрбір жинақтаушы шоты мен материалдар тобы бойынша қалдығы шығарылады. Материалдарды жинақтап есепке алудың жинақтаушы тізімдемесін көрсетіп өтемін.

 

 Жинақтаушы ведомосы қойма  мен бухгалтерлік есептерінің  мәліметтерін салыстыру үшін пайдалынады, ол материалдар есебінің карточкасы мен материалдардың қалдық кітабы бойынша жүргізіледі.

 

 Материалдардың қалдықтарының  кітабы бір ай бойы бухгалтерияда  сақталады және оны материалдардың  қалдықтары туралы мәліметтерді  алу үшін пайданылады. Айдың аяғында кітап бухгалтериядан қоймаға беріледі, қойма меңгерушісі есепті жылдың аяғында материалдық құндылықтардың қалдықтарын оған түсіріп, өз қолын қойып оны растайды. Материалдар қалдықтарының кітабы кейінгі 1-3 күні бухгалтерияға тексеруге және топтар мен тауарлы-материалдық құндылықтарды есепке алу жөніндегі шоттар бойынша жинақталған есебі беріледі. Материалдардың қалдық кітабы төменде келтірілген.

 

 Айдың аяғында материалды  жинақтап есепке алудың жинақтаушы  тізімдемесіндегі қалдықтар туралы әрбір есептік топ бойынша салалық түрдегі дерек материал қалдықтарының кітабындағы топтарының жиынтығымен салыстырылады.бұл деректер сәкес келуге тиіс, өйткені қоймадағы және бухгалтериядағы жазбалар бір құжаттың негізінде жазылады.

 

 Бухгалтерияда материалдың жинақтама есебінің жинақтаушы тізімдемесінің негізінде немесе материалдық жағынан жауапты адамдардың материалдық құндылықтардың қалдықтары мен қозғалысы туралы есеп берулерінде «Материалдардың ақша түріндегі қозғалысы» деген тізімдемесі жасалынады. Бұл тізімдемеде материалдық құндылықтардың қоймадағы немесе материалдардың жауапты адамдар арасындағы қозғалыс көрсетіліп, нақты өзіндік құнымен есептік бағалары бойынша бір айдағы материалдық құндылықтардың қалдықтары мен кірісі туралы деректері шығарылады. Олардың негізінде материалдық салалық және пайыздық ауытқулары анықталады. Табылған процент бойынша жұмсалған материалдардық құндылықтардың нақты құны шығарылады. Тізімдеме екі бөлімнен тұрады: тізімдеменің бірінші бөлімінде кәсіпорында түскен материалдардыцң нақты өзіндік құны мен есептік бағасының арасындағы ауытқулар анықталады. Тізімдеменің екінші бөлімінде екінші бөлімін «Материалдардың синтетикалық есебінің жинақтаушы ведомствосы» немесе «Материалдық құндылықтардың қозғаласы менқалдығы туралы есеп беруі» мәліметтерінің негізінде жасалады. Бұл бөлімнің деректері 20 «материалдар» мен 22 «Тауарлар» бөлімдерінің шоттары жөніндегі мәліметтер Бас кітаппен салыстырылады.тізімдеменің екінші бөлігі төменде келтірілген.

 

 Бухгалтерияда жинақтау ведомосінің немесе материалдың жауапты адамдардың материалдық құндылықтардың қалдығы мен қозғалысы туралы есептемесінің негізінде «Материалдардың ақшалай өлшемдегі қозғалысы» деген № 10 ведомосі жасалады. № 10 ведомосі талдамалы есептің деректерін материалдық құндылықтардың талдамалы есебінің көрсеткіштерімен ұйымдастыруға арналған. Келіп түскен материалдық құндылықтардың құны жинақталмалы шоттардың немесе есептік топтардың келісімінде есептік бағалар бойынша келтіріледі. Сонымен бірге ведомосте сатып алынған материалдық құндылықтарын нақты құнының олардың есептік бағағсы бойынша құнынан ауытқуының есебі жүргізіледі. № 10 ведомос материалдар шығыстарын шығыстың бағыты бойынша бөлуге қызмет етеді.

 

 № 10 ведомос бірнеше бөлімнен  тұрады: 1-ші бөлім нақты өзіндік  құн бойынша жиынтық деректер мен ай ішіндегі келіп түскен материалдардың есептік құнын көрсетуге арналған. Бұл деректер әртүрлі журнал –ордерлерден ( №6, №10, №3, №7, №1 және т.б.) көшіріледі. № 10 ведомостің екінші және, одан кейінгі бөлімдері материалдың құндылықтарды сақталу жері бойынша кірісін, шығысын және қалдығын ақшалай өлшеммен көрсетуге арналған. Бұл деректер материалдық есеп берудің сальдолық жинақтаушы ведомостерінің негізінде толтырылады, ал оларда – материалдық құндылықтардың қозғалысы мен қалдығы есептік бағамен келтірілген. Материалдың толық нақты өзіндік құны есептік бағалар мен ауытқулар бойынша материалдар құнының саласы ретінде анықталады. Материалдың қозғалысын есепке алу жөніндегі жөніндегі шоттардың корреспонденциясын қарастырайық:

 

 

 

1.     Мынадай материалдық  құндылықтар қоймаларға келіп  түсіп, кіріске алынады: 20-шы «Материалдар»  бөлімшесінің шоттары (1310) дебеттеледі  де, ҚР-да ҚҚС төлеушілерден түскен  материалдық материалдық материалдардың  құнына, 1420-ші «Қосылған құн салығы»  шоты дебеттеліп – жабдықтаушылардың жалпы салықтық шот-фактурасындағы саласына 4110- шоты белгіленеді.

 

2.Негізгі құралдарды жоюдан  алынған материалдарды кіріске  алған кезде: 1310 «Шикізаттар мен  материалдар» шоты дебеттеледі  де,727 « Негізгі емес қызметтен түскен басқадай табыстар» шоты кредиттеледі.

 

3.Өндірістегі алынған шоттарда, өндіріс қалдықтары, өндірістен  қоймаларға қайтарылған материалдар  кіріске алынған кезде:

 

1310 «Шикізат пен материалдар»  шотының дебетінен және

 

2930 «Аяқталмаған құрылыс»,

 

8040 «Үстеме шығыстар»,

 

826 «Зілзала апаттарынан болған  шығын »,

 

901, 931, 941, 951 – « Материалдар»  шоттары кредиттеледі.

 

4.Кәсіпорынға тиесілі емес қоймаларда  материалдарды                                                                                                         

 

   тасымалдау, түсіру, сақтау  жөніндегі шығыстар төленді.  

 

                                             Дт                                   Кт                            

 

1310                      4110, 1250, 1060, 1010, 3350, 3420,4220.

 

  5.Қоймадан берілген материалдардың  шығысы:

 

                                                    Дт                                       Кт                            

 

         1) 1310                                   1310

 

         2) 901, 921, 931, 940, 951.    201-208

 

         3) 821                                     1310

 

         4) 845                                     1310

 

 Егер ТМҚ келісім шарттағы  бағасы бойынша сатылса, онда 1210, 321-323 шоттары дебеттеледі де, 727 кредиттеледі.

 

 Синтетикалық және аналитикалық  тауарлар жалпы соманың көрсеткіште  № 11 журнал –ордерде кредит  шоты 1330 «Сатып алынған тауарлар»  сату мекемесі

 

 Бойынша түгелімен. № 11 журнал  –ордерде, сонымен қатар, 30 «Сатып  алушылар мен тапсырыс берушілердің берешегі», 32 «Еншілес ұйымдардың дебиторлық берешгі» және 70 «Негізгі қызметтен түсетін табыс» бөлімшесінің шоттарында арналған.

 

 Аналитикалық құн есебі тауарлар  қозғалысын МЖА – ға «Материалдардың  қозғалысы бойынша ведомосіі»  құжатын пайдалануға болады, оған №  6 журнал –ордер арналған.

 

 Ұсынылатын «Материалдардың  қозғалысы бойынша ведомосі»  құжаты енгізілген өзгерістерді  ескергенде келесідей болады.Өзіңізге  белгілі, журнал –ордерлерге  және ведостарға бірінші ретті  құжаттар негізінде, тауарлы  есеп беруге қосымша салынған, олардың түсу уақытын ескере отрып.

 

 Сауда кәсіпорындарына бір  ведомос жүргізу ыңғайлы, себебі  көптеген жеке ведомостарды жазбауға  рұқсат етеді. «Материалдардың  қозғалысы бойынша ведомос» әрбір  вариантта сату бірлігіне бір  жол арналады, ол кезектілік сату бірлік көшірмесіне сай келеді. Арналған жол әрбір ведомосте тұрақты және жол нөмірі тұрақты болуы және жол нөмірі тұрақты болуы тиіс. Сол нөмір мен жолды тауарлық есеп беруде көрсетіп кету керек. Бұл МЖА ай соңындағы соңғы көрсеткіштерді тез тауып тексеру үшін керек.

 

 Ведомостегі жазуларды тауарлық  бірлікпен атын көрсетумен басталады,  сосын күнін және тауарлы есеп  берудің нөмірі және шығыс  шотарының тауарлардың есеп беру  бөлігі ведомоске көшіріледі. Содан  кейін жиынтық сома дебет 222 «Сатып алынған тауарлар» және 331 «Орын толтыруға жататын қосымша құн салығы» және олар 15 бөлімшеде «Кіріс бойынша тауарлар жиынтығы» және сома 10 графасы 16 «Барлық кіріс ыдыстар бойынша» ауыстырылады. Содан кейін осы түрдегі шығыс құжаттарының жиынтығы бойынша шығыс есептеледі. 

 

 

 

6.     Тауарлы –материалдық  қорлар есебін жетілдіру жолдары.

 

 

 

 Біріншіден ТМҚ есебін  жетілдіру  мен қарастыруым бойынша бухгалтериялық  есепті жүргізуде қолданылатын  бағдарламаларды көрсетемін. Яғни, бухгалтерлік жұмысты жеңілдету, тездету және шығын аз келтіріп қызмет жүргізуді таңдаймын. Қазір мен ПК Компьютерленген бухгалтерия «Алтын» бағдарламасында, жабдықтаушылар мен жұмыс жасау және тауарлы – материалдық қорларды қоймаға қабылдау жөнінде айтып кетемін.

 

 Негізгі жұмыс «Қойма» есебінде жүргізіледі, «Алтын» бағдарламасында аналитика қандай да болмасын балансттық шотта бес баспалдақты болады. «Қойма» есебінде келесі функциялар жүзеге асады:

 

 ·        өндірілген  цех өнімдері, материалдар, тауарлар, дайын өнімдер қоймаға түскенде бірінші ретті құжаттар өңделеді, жабдықтаушылардан қабылданған қызметтер құжаттамасы өңделеді,олар шығыс қа апарылады, ал ҚҚС олар бойынша есепке алынады;

 

 ·        Тауарлы-  материалдық қорларды ішкі қозғалысына  накладной мөрмен рәсімделеді, мысалға өндіріске немесе сату нүктесіне;

 

 ·        Материалдарды  есептен шығару бойынша накладной  мөрі және рәсімделуі;

 

 ·        Шығу құжаттарды  құру: қалдық есеп кітабы, материал  қозғалысы бойынша айналым ведомосі, шығыс және кіріс ведомостарі,  инвентарлық ведомостер;

 

 ·        Автоматты   түрде ҚҚС-ң электронды салық  есебі ақпараты құрылып, НК  МФ програмасына аударылады. 

 

 Сонда автоматты  түрде  бухгалтерлік корреспонденция құрылып,  «Балансқа» аударылады. Карточка  қалдықты жыл басына көрсетеді және тауарлы – иатериалдық қорлардың әрбір қозғалыс ерекшелігін көрсетеді.

 

 ·        Жинақтаушы  мінездегі карточка..

 

 Меню → Документы → «Материалдарды  қабылдау» мұнда қоймадағы материалдар  кірісі өңделеді. Бұл үшін кіріс  құжатының келесі мәліметтері  енгізіледі: нөмірі, күші, кіріс сомасының жиынтығын және корреспонденттік баланс шотын. Бұл кезде жабдықтаушы аты сұралады, бұған терезеде пайда болған жабдықтаушылар тізімінен керек атты таңдаймыз. Егер біз тауарды бірінші рет алып тұрсақ, оған карточка ашылу тиіс. (Вставка → таза орынға атын жазу) және содан кейін оның аты жабдықтаушылар тізімінде болады. «Номенклатура» справочнигін қолданып, тауар атын таңдаймыз, тауар көлемін көрсетеміз, бұл тауар есептелетін және қойма нөмірі көрсетілетін баланстық шотты көрсетеміз.  

 

 Бағдарламада тауарлы –материалды  қорлар есебі мен есепті шығару  тәсілдері: Фифо, Лифо, орташа өлшенген  болып табылады. Бір накладной  бойынша қабылданған тауарлар  қоймада бөлек-бөлек қабылдануы  мүмкін. Құжатты өңдегенде салық  сомасы қосымша құнда ерекшеленеді, ол кіріс- счет фактура реестріне түседі.

 

 Керек мәліметті енгізе отырып, біз автокөлік кәсіпорны бойынша  ақпарат аламыз.(журнал-ордерде 3310 шот), ал 8040 шотта 10000 теңге сомасына  келесі шот шығыны көбейеді  «көліктік шығын» және жаңа жол пайда болады 307.00

 

 Салық есебіне керекті счет-фактура  реестрі электронды түрде құрылады, НК МФ программасында формат  бойынша. Жабдықтаушы карточкасында  оның РНН және ҚҚС есеп қойылым  куәлігінің нөмірі болады. Олар 307.00 формасына түседі.

 

 Тәжірибелік жұмыс барыснда бағдарламаны пайдалану тиімділігіне, сервистік мүмкінділіктеріне көз жеткіземіз. Бұл бағдарлама бухгалтерге өз жұмысын әрә тез әрі сапалы түрде жүргізуге көмектеседі.

 

 Ендігі, бухгалтердің жұмысын  жеңілдететін программаларға 1С:  «Бухгалтерия и оклад» бағдарламасы жайлы жазып өтемін.

 

 «Сату және қойма» бағдарламасында  біріктірілген тауарлар, ол туралы  ақпараттар «Номенклатура» справочнигінде  болады. Біріктірілгендердің тізімі, комплемент тұратын құрамы, қоластындағы  справочникке «Комплемент құрамы» енгізіледі, онда «баға коэффициентіне» коэффициент енгізіледі.баға коэффициентін қолмен енгізуге болады немесе біріктірілгендердің бағасына сәйкесті қойылуы мүмкін. Біріктіру операциялары «Тауарлы – материалдық қорлардлың комплектациясы» құжатымен рәсімделеді,онда комплект атын таңдау және көлемін көрсетуден кейін кестелік бөлімін автоматты түрде толтыруға болады, соған байланысты комплемент құрамын оперативті құжат әзірлеу кезінде өзгертуге болады. Құжатты тіркегеннен кейін біріктірілгендер белгіленген қоймадан өзіндік құн бойынша шығарылып тасталады.

 

 Ақпарат анализі «Сату және  қойма» көптеген  әртүрлі есеп  берулерден тұрады, олар икемді  құрылымдарға және мәліметті  топтауға мүмкіндік береді. Сату  – шаруашылық іс-әрекет нәтижелеріне  анализ жасау үшін, сонымен қатар келешектегі операцияларды жоспарлау мен бақылау үшін аналитикалық есеп берудің кең спектрі қолданылады. Меню → отчеты → аналитикалық.

 

 Жабдықтаушылар мен сатып  алушылардың тауарлар бойынша  жинақталған ақпарат алу үшін (клиенттер бойынша есеп  беру) қолданылады. Ал сатып алушылардың проект жөніндегі өтініш бойынша ақпараттарды жабдықтаушыларға заказдар бойынша тауарлы материалдық қорлардың түсуі мен кетуін «Проект бойынша есеп беруде» топтастыруға болады.

 

 «Сату динамикасы» анализ жасауға белгілі бір мерзімдегі таңдалған түрлі тауарлардың сату динамикасын есеп беру көмегімен жасауға болады.

 

 «Айналым құралдардың динамикасы»  есеп беруі компанияның активі  мен пассивінің құрылымын алуға  мүмкіндік береді.