Автор: Пользователь скрыл имя, 24 Февраля 2012 в 17:37, курсовая работа
Материалдар айналым активтерінің құрамды бөлігі ретінде өндіріс процесінде толықтай қолданылады және өзінің құнын өндірілетін өнімнің құнына толығымен алып барады.
ЖШС “МТС Құрылыс” мәліметтері негізінде «Тауарлы-материалды құнды бұйымдарының есебі және аудиті» тақырыбына жазылған дипломдық жұмысты қорытындылай келе мынадай тұжырымға келуге болады. Осы жұмысты орындау барысында ең алдымен тауарлы-материалды құнды бұйымдарының есебін теориялық жағынан ашуға тырыстық. Тексеру жұмысы үшін методикалық база ретінде тауарлы-материалды құнды бұйымдарының есебі теориясы мен тәжірибесі бойынша Қазақстандық және Ресейлік ғалымдардың еңбектері алынды.
Кіріспе ---------------------------------------------------------------------------------------4
1. Қорларды жіктеу және бағалау -------------------------------------------------------6
1.1 Қорлар жайлы түсінік ----------------------------------------------------------------6
1.2 Қорлардың жіктелуі -------------------------------------------------------------------8
1.3 Материалдар қозғалысының есебі және оларды құжаттау ------------------13
1.4 Қорларды бағалау әдістері ---------------------------------------------------------18
2. Қорлардың есебі -----------------------------------------------------------------------21
2.1 Қорлар және №2 ХҚЕС -------------------------------------------------------------21
2.2 Материалдық қорлардың қоймадағы есебі ------------------------------------ 27
2.3 Материалдардың бухгалтериядағы есебі ---------------------------------------30
2.4 Материалдық қорларды түгендеу ------------------------------------------------33
3. Есептеу бөлімі. Шоғырландырылған қаржылық есеп жасау -----------------38
Қорытынды --------------------------------------------------------------------------------47
Пайдаланылған әдебиеттер -------------------------------------------------------------49
Қосымшалар -------------------------------------------------------------------------------50
Бірінші бөлімде кіріске алынған материалдардың жиынтық өзіндік құны жайлы деректер көрсетіледі. Сонымен қатар бұл бөлімде кіріске алынған материалдардың нақтылы өзіндік құны мен есептеу бағасымен есептелген құнның арасындағы ауытқу мөлшері көрсетіледі.
Екінші бөлімде әрбір қойма мен материалдарға жауапты тұлғалар юойынша материалдардың қозғалысы (айдың басындағы және айдың аяғындағы қалдығы, кірісі мен шығысы) тиісті шоттар бойынша көрсетіледі.
2.4 Материалдық қорларды түгендеу
Қазақстан Республикамызда осы күнгі қолданылып жүрген ереже бойынша кәсіпорындар жылына кем дегенде бір рет өздерінің менщігіндегі материалдық қорларына түгендеу жұмысын жүргізуі керек. Түгендеу жұмысы міндетті түрде мынадай жағдайда жүргізіледі:
- жылдық есеп беру алдында маусыммен жұмыс істейтін қайта өндіруші ұйымдар, сондай-ақ дайындаушы және басқа да ұйымдар материалдар мен шикізатқа олардың қалдығының азайған кезінде түгендеу жұмысын жүргізе алады;
- материалдық қорларды міндетті түрде түгендеу материалдарға жауапты адамның ауысуына байланысты, ұрлық және қиянат жасағанда, сондай-ақ материалдық қорлар бұзылғанда, табиғи апат, өрт болғанда, ұйым таратылғанда (қайта құрылғанда) т.б. жағдайларда жүргізіледі.
Түгендеу жүргізу үшін кәсіпорын басшысының бұйрығымен орталық түгендеу комиссиясы құрылады. Бұл комиссияны кәсіпорын басшысы немесе оның орынбасары басқарады. Сонымен қатар әрбір цех, бөлімше бойынша жергілікті түгендеу комиссиясы құрылады. Оның жұмысын орталық комиссия ұйымдастырып және басқарып отырады.
Кәсіпорын басшысының бұйрығымен түгендеу жүргізу оның басталуы және аяқталуы мерзіміне жауапты адам тағайындалады. Түгендеу жұмысы материалдарға жауапты адамның жауапкершілігінде материалдардың түрлері және олардың сақтаулы тұрған жерлері бойынша жүргізіледі. Кәсіпорында сақталып тұрған, бірақ оның өз меншігіне жатпайтын , яғни басқа ұйымдардың немесе жеке адамның материалдарында түгендеу керек.
Түгендеу – бұл барлық материалдардың әрқайсысын біртіндеп санап шығып, одан кейін материалдардың нақтылы қалдығын бухгалтерлік баланстағы қалдығымен салыстыру. Түгендеу жұмысы материалдардың түгел сақталуын қамтамасыз етудің басты құралы болып табылады. Жергілікті түгендеу комиссиясы материалдардың қалдығын өлшеу және санау арқылы олардың сақталып тұрған жерлері жіне материалдарға жауапты адамдар бойынша түгендеу тізімін жазып (үлгілі түрі инв-3), кәсіпорынның бухгалтериясына тапсырады. Түгендеу тізіміне түгендеу комиссиясының барлық мүшелері қол қоюлары тиіс. Басқа ұйымдардың немесе жеке адамның материалдық игіліктеріне бөлек тізім жасалады. Ұйым бойынша түгендеу нәтижесін анықтау үшін салыстыру тізімдемесі жасалады. Салыстыру тізімдемесі түгендеу кезінде анықталған нақтылы қалдығы, оның бухгалтерлік есептегі қалдығына сәйкес келмейтін тауарлық-материалдық қорлар бойынша жасалады. Салыстыру тізімдемесеінде артық немесе кем шыққан материалдық құндылықтар бухгалтерлік есепте көрсетілген бағасымен есептеледі. Түгендеу комиссиясы барлық артық немесе кем шыққан материалдар жөнінде оларға жауапты тиісті адамдардан жазбаша түсінік алуы тиіс.Ол жазбаша түсінік негізінде тұрақты жұмыс атқаратын түгендеу комиссиясы кем шыққан, жоғалған, бұзылған материалдардың қандай себептен болғанын анықтайды және де келешекте қайталабас үшін шара қолданады. Сондай-ақ комиссия түгендеу кезінде материалдадың артық шығу себебін де анықтайды. Белгіленген кемі мөлшері тек қана кем шыққан материалдарға ғана қоладнылады. Егер кейбірматериалдар бойынша кему мөлшері бекітілмеген болса, онда ол материалдардың кем шыққаны мөлшерден тыс болып саналады. Материалдық қорлардың белгіленген мөлшерден артық-кем шыққаны, сондай-ақ олардың бұзылуынан пайда болған шығын кінәлі адамдардан өтелуі керек. Материалдардың бекітілген табиғи кему мөлшерінен артық-кем шығуы және олардың бүлінуіне байланысты шығын, егер оған кінәлі адам табылмаған жағдайда орталық комиссияның шешімімен шығындарына қосылады. Қай жағдайда материалдаардың артық шығуының себебі материалдық қорлардың, өндіріс шығындарының басынан қате есептелуі салдарынан болуы мүмкін. Ондай жағдайда материалдық қорлардың құны өндіріс шығындарынан алып тасталынып, қайтадан кіріске алады. Сондай-ақ қателіктен аттары, сорттары, өлшемдеріалмасып кеткен материалдардың өзара бірімен-бірін жапқаннан шыққан сомалық айырмашылыққа да өндіріс шығындары азайтылады. Қателесіп алмасып кетуден артық немесе кем шыққан материалдардың сандарын өзара жабуы тек осы тексеріліп жатқан мерзім аралығында алмасып кеткен және тек бір адамның өзінің жауапкершілігіндегі аттас материалдар бойынша тепе-тең санға ғана рұқсат етіледі. Материалдарға жауапты адам материадардың өзара алмасып кетуінен артық немесе кем шыққаны жайлы толық түсінік беруге тиіс. Егер кем шыққан материалдарды артық шыққан матриалдар жапқан кезде, кем шыққан материалдар құны артық шыққан материалдардың құнынан көп болса, екеуінің арасындағы айырмашылық сомасын кінәлі адам төлеуі керек.
Кәсіпорындағы материалдық қорларды түгендеу нәтижесі бухгалтерлік есепте түгендеудің біткен айында көрсетілуі тиіс. Кем шыққан және бүләнген материалдардың құны кінәлі адамнан қағида бойынша бөлек сауда бағасымен өндіріледі.
3-кесте. Тауарлық-материалдық қорлар шоты бойынша жүргізілетін
№ | Операциялардың мазмұны | Дебет | Кредит |
1 | 2 | 3 | 4 |
1 | Жабдықтаушылар мен жеткізушілерден келген материалдар есеп айырысу құжатының келгеніне қарамастан кіріске алынды. | 1300 | 3310 |
2 | Сатылып алынған материалдардың құны кассадан төленді. |
1310-1315 | 1010, 1020 |
3 | Есеп беруге тиісті тұлғалар арқылы сатылып алынған материалдық құндылықтардың құны. | 1310-1315 | 1250 |
4 | Заңды тұлғалар мен жеке адамдардан өтеусіз келіп түскен материалдар | 1310-1315 | 6160 |
5 | Негізгі құралды бұзғаннан, істен шығарғаннан алынған материалдық құндылықтар | 1310-1315 | 6210 |
6 | Кәсіпорындар мен ұйымдардың өз өндірісінде өндіріліп, дайындалып өз қажетіне пайдалануға арналған материалдарды кіріске алу. | 1310-1317 | 8010, 8030 |
7 | Алынған материалдар және олар үшін кеткен шығындар арнайы банктердегі шоттардан төленеді. | 1310-1315 | 1070 |
8 | Пайдалануға болатын өндірістік ақаулардан алынған материаларды кіріске алу. | 201-208 1310-1317 | 900 8010 |
9 | Түгендеу кезінде артық шыққан материалдарды кіріске алу. | 1310-1315, 1317 | 6160 |
10 | Еншілес және тәуелді серіктестермен бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардан келіп түскен кіріске алынған материалдар. | 1310-1315, 1317 | 3320 |
11 | Материалдық құндылықтарды дайындайтын жұмыскерлерге есептелінген еңбекақы. | 1310-1315, | 3430 |
12 | Өдіріс пен шаруашылыққа пайдалану үшін жіберілген материалдар: - негізгі өндіріске; - қосалқы өндіріске; - цехқа (үстеме шығын); - ұйымның әкімшілік шығындары. |
8011 8031 8041 7210 |
1300 |
13 | Салынып жатқан (аяқталмаған) құрылысқа жіберу мақсатымен есептен шығарылған материалдар. | 2418 | 1310-1315, 1317 |
14 | Өндірістік ақауды жөндеу үшін есептен шығарылған материалдар. | 8011, 8031
| 1310-1315 |
15 | Түгендеу барысында бүлінген және жетпей қалған материалдарды есептен шығару. | 7210 | 1310-1315, 1317 |
16 | Басқа ұйымға әріқарай жөндеуге берілген матералдар. | 1316 | 1310-1315, 1317 |
17 | Кәсіпорындар мен ұйымдардың жөндеуден алынған материалдарына | 1310-1315, 1317 | 1316 |
18 | Жөндеуден алынған материалдар үшін есептелінген сома. | 1310-1315, 1317 | 3310, 3320 |
3.Есептеу бөлімі. Шоғырландырылған қаржылық есеп жасау
4-кесте.«Үлбі металлургия зауыты» АҚ тобының ҚЕХС-ға сәйкес әзірленген
2008 жылдың аралығындағы пайда мен залал туралы біріктірілген есеп беруі.
КӨРСЕТКІШТЕРДІҢ АТАУЫ |
НК |
ЕК | Түзетуге дейін | Түзетуден кейін |
1 |
|
| 4 | 5 |
1.Өнімді сату мен қызмет ұсынудан түскен табыс | 75 222 520 | 64 421 060 | 75 222 520 + 64 421060 | 391 648 580 |
2. Топ ішіндегі өнімді сату мен қызмет ұсынудан түскен табыс |
| 60 000 |
|
|
3.Жалпы табыс | 75 222 520 | 64 481 060 |
| 139 648 580 |
4. Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны
| 40 224 597 | 38 292 831 | 40 224 597 + 38 292 831 | 78 517 428 |
5. Топ ішіндегі сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны
|
| 50 000 |
|
|
6. Жалпы табыс | 34 997 923 | 26 112 8229 |
| 61 131 152 |
7. Кезең шығындары | 668 957 | 809 308 | 668 957 + 809 308 | 1 478 265 |
8. Салық салуға дейінгі пайда (залал) | 34 328 966 | 25 318 921 | 34 328 966+25 318 921 | 32 969 256 |
9. Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар | 68 657 | 50 637 |
| 65 938 |
10.Салық салуға кейін пайда (залал) | 34 260 309 | 2 526 884 |
| 32 903 318 |
Есептеу жолдары:
1. Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны жалпы табысы = өнімді сату мен қызмет ұсынудан түскен табыс жалпы табысы - Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны
негізгі компания
Негізгі компания:
75 222 520- 40 224 597 = 34 997 923
Еншілес компания:
64 421 060 – (38292631+ 50 000) = 260 782 29
Түзетуден кейін:
139 648 580 – 78 517 428 = 61 131 152
2. Салық салуға дейінгі пайда (залал) = Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны жалпы табысы - Кезең шығындары
Негізгі компания:
34 997 923 – 668 957 = 34 328 966
Еншілес компания:
26 128 229 -809 308 = 25 318 921
Түзетуден кейін:
33 730 872 - 761 616 = 32 969 256
3. Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар = Салық салуға дейінгі пайда (залал) * 20%
Негізгі компания:
34 328 966 * 20% = 68 657
Еншілес компания:
25 318 921 * 20% =50 637
Түзетуден кейін:
32 969 256 * 20% = 65 938
4. Салық салуға кейін пайда (залал) = Салық салуға дейінгі пайда (залал) - Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар
Негізгі компания:
34 328 966- 68 657 = 34 260 309
Еншілес компания:
318 921- 50637= 25 268 284
Түзетуден кейін:
32 969 256 -65938 = 32 903 31
5-кесте. «Үлбі металлургия зауыты» АҚ тобының ҚЕХС-ға сәйкес әзірленген
2008 жылға қатысты біріктірілген
АКТИВТЕР | НК | ЕК | Түзетілгенге дейін | Түзетілгеннен кейін |
І. ҚЫСҚАМЕЗІМДІ АКТИВТЕР: |
|
|
|
|
Ақшалай қаражаттар | 22 573 424 | 14 409 368 | 22 573 424 + 14 409368 | 36 982 792 |
Қысқамерзімді қаржылық инвестициялар | 2 869 086 | 33 878 600 | 2 8690862 + 33 878 600 | 36 747 686 |
Қысқамерзімді дебиторлық берешек | 1 045 665 | 3 791 437 | 1 045 665 + 3 791437 | 48 371 02 |
Қорлар | 3 265 760 | 6 320 884 | 3 265 760 + 6 320 884 | 9 586 644 |
Топ ішіндегі қорлар | 10 222 410 | 8 236 850 | 10 222 410 + 8 236 850 | 18 459 260 |
Ағымдағы салықтық активтер | 4 738 283 | 233 145 | 4 738 283 + 233 145 | 4 971 428 |
Өзге түрдег қысқамерзімді активтер | 4 602 532 | 4 761 471 | 4 602 532 + 4761 471 | 9 364 003 |
Қысқамерзімді активтердің жиыны | 49 317 160 | 71 631 755 |
| 120 948 915 |
ІІ. ҰЗАҚМЕРЗІМДІ АКТИВТЕР |
|
|
|
|
Ұзақмерзімді дебиторлық берешек | 99 920 | 2 799 920 | 99 920 + 2 799 920 | 2 899 840 |
Үлестік қатысу әдісімен есепке алынып отыратын инвестициялар | 3 656 562 | 6 169 748 | 3 656 562 + 6 169 748 | 9 826 310
|
Негізгі құралдар |
| 1 440 671 |
| 1 440 671 |
Материалдық емес активтер |
| 45 049 585 |
| 45 049 585 |
Өзге түрдегі ұзақмерзімді активтер | 209 435 532 | 158 932 271 | 209 435 532 + 158 932 271 | 368 367 794 |
Ұзақмерзімді активтердің жиыны | 225 494 585 | 214 392 795 | 225 494 585 + 214 392 795 | 3 844 426 856 |
Баланс (100-жол + 200-жол) | 274 811 745 | 286 024 550 |
| 560 836 293 |
МІНДЕТТЕМЕЛЕР МЕН КАПИТАЛ |
|
|
|
|
ІІІ.ҚЫСҚАМЕЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР |
|
|
|
|
Қысқамерзімді қаржылық міндеттемелер | 2 449 276 | 23 232 245 | 2 449 276 + 23 232 245 | 25 681 521 |
Салықтар бойынша міндеттемелер | 1 205 903 | 561 922 | 1 205 903 + 561 922 | 1 767 825 |
Топ ішіндегі бойынша міндеттемелер | 256 148 | 90 353 | 256 148 + 90 353 | 346 501 |
Қысқамерзімді несиегерлік берешек | 7 673 838 | 8 505 904 | 7 673 838 + 8 505 904 | 16 179 742 |
Қысқамерзімді бағалау міндеттемелері | 1 667 194 | 2 333 048 | 1 667 194 + 2 333 048 | 4 000 242 |
Өзге түрдегі қысқамерзімді міндеттемелер | 13 999 116 | 12 589 393 | 13 999 116 + 12 589 393 | 26 588 509 |
Қысқамерзімді міндеттемелердің жиыны | 27 251 475 | 47 312 865 |
| 74 564 340 |
ІV. ҰЗАҚМЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР |
|
|
|
|
Ұзақмерзімді қаржылық міндеттемелер | 48 984 283 | 52 660 901 | 48 984 283 + 52 660 901 | 101 645 184 |
Ұзақмерзімді несиегерлік берешек | 427 728 | 11 017 903 | 427 728 + 11 017 903 | 11 445 631 |
Ұзақмерзімді баға беру міндеттемелері | 14 477 507 | 230 695 | 14 477 507 + 230 695 | 14 708 202 |
Ұзақмерзімді міндеттемелердің жиыны | 63 889 518 | 63 909 499 |
| 127 799 017 |
V. КАПИТАЛ |
|
|
|
|
Капитал | 32 916 055 | 32 916 055 | 32 916 055 + 32 916 055 | 65 832 110 |
Резервтер | 75 560 190 | 78 330 506 | 75 560 190 + 78 330 506 | 154 390 696 |
Үлестірілмеген пайда (өтелмеген залал) | 75 194 507 | 63 055 625 | 75 194 507 + 63 055 625 | 138 250 132 |
Азшылықтың үлесі |
|
|
|
|
КАПИТАЛДЫҢ ЖИЫНЫ | 183 670 752 | 174 802 186 |
| 358 472 938 |
Баланс (300-жол + 400-жол + 500-жол) | 274 811 745 | 286 024 550 |
| 560 836 295 |
6-кесте. Негізгі компания мен еншілес компаниялардың алынып тасталған
АКТИВТЕР | НК | ЕК | Түзету жазбалары | Түзетілгеннен кейін | |
ДТ | КТ | ||||
І.ҚЫСҚАМЕЗІМДІ АКТИВТЕР: |
|
|
|
|
|
Ақшалай қаражаттар | 22 573 424 | 14 409 368 |
|
| 36 982 792 |
Қысқамерзімді қаржылық инвестициялар | 2 869 086 | 33 878 600 |
|
| 36 747 686 |
Қысқамерзімді дебиторлық берешек | 1 045 665 | 3 791 437 |
|
| 4 837 102 |
Қорлар | 3 265 760 | 6 320 884 |
|
| 9 586 644 |
Топ ішіндегі қорлар |
|
|
| 60 000 000 |
|
Ағымдағы салықтық активтер | 4 738 283 | 233 145 |
|
| 4 971 428 |
Өзге түрдег қысқамерзімді активтер | 4 602 532 | 4 761 471 |
|
| 9 364 003 |
Қысқамерзімді активтердің жиыны | 49 317 160 | 71 631 755 |
|
| 120 948 915 |
ІІ. ҰЗАҚМЕРЗІМДІ АКТИВТЕР |
|
|
|
|
|
Ұзақмерзімді дебиторлық берешек | 99 920 | 2 799 920 |
|
| 2 899 840 |
Үлестік қатысу әдісімен есепке алынып отыратын инвестициялар | 3 656 562 | 6 169 748 |
|
| 9 826 310 |
Негізгі құралдар |
| 1 440 671 |
|
| 1 440 671 |
Материалдық емес активтер | 45 049 595 |
|
|
| 45 049 595 |
Өзге түрдегі ұзақмерзімді активтер | 209 435 523 | 158 932 271 |
|
| 368 367 794 |
Ұзақмерзімді активтердің жиыны | 225 494 585 | 214 392 795 |
|
| 3 844 426 856 |
Баланс (100-жол + 200-жол) | 274 811 745 | 286 024 550 |
|
| 560 836 295 |
МІНДЕТТЕМЕЛЕР МЕН КАПИТАЛ |
|
|
|
|
|
ІІІ. ҚЫСҚАМЕЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР |
|
|
|
|
|
Қысқамерзімді қаржылық міндеттемелер | 2 449 276 | 23 232 245 |
|
| 25 681 521 |
Салықтар бойынша міндеттемелер | 1 205 903 | 561 922 |
|
| 1 767 825 |
Топ ішіндегі бойынша міндеттемелер | 256 148 | 90 353 |
|
| 346 501 |
Қысқамерзімді несиегерлік берешек | 7 673 838 | 8 505 904 |
|
| 16 179 742 |
Қысқамерзімді бағалау міндеттемелері | 1 667194 | 2 333 048 |
|
| 4 000 242 |
Өзге түрдегі қысқамерзімді міндеттемелер | 13 999 116 | 12 589 393 |
|
| 26 588 509 |
Қысқамерзімді міндеттемелердің жиыны | 27 251 475 | 47 312 865 |
|
| 74 564 340 |
ІV.ҰЗАҚМЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР |
|
|
|
|
|
Ұзақмерзімді қаржылық міндеттемелер | 48 984 283 | 52 660 901 |
|
| 101 645 184 |
Ұзақмерзімді несиегерлік берешек | 427 728 | 11 017 903 |
|
| 11 445 631 |
Ұзақмерзімді баға беру міндеттемелері | 14 477 507 | 230 695 |
|
| 14 708 202 |
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің жиыны | 63 889 518 | 63 909 499 |
|
| 127 799 017 |
V. КАПИТАЛ |
|
|
|
|
|
Капитал | 32 916 055 | 32 916 055 |
|
| 65 832 110 |
Резервтер | 75 560 190 | 78 830 506 |
|
| 154 390 696 |
Үлестірілмеген пайда | 75 194 507 | 63 055 025 |
|
| 138 250 132 |
Азшылықтың үлесі |
|
|
|
|
|
КАПИТАЛДЫҢ ЖИЫНЫ | 183 670 752 | 174 802 186 |
|
| 358 472 938 |
Баланс (300-жол + 400-жол + 500-жол) | 274 811 745 | 286 024 550 |
|
| 560 836 295 |