Кассадағы ұлттық және шетелдік ақша қаражаттарының есебі

    Касса ордерлері бойынша ақшаны қабылдау мен беру тек олардың рәсімдеген күнінде ғана жүргізіледі. Ордерді алған кассир басшы мен бас бухгалтердің қолдарын; олардың дұрыс рәсімделуін; ордерлерде көрсетілген қосымшалардың болуын тексеруге міңдетті. Операциялар жүргізіліп болғаннан кейін ордерге кассир қол қояды, ал оған тіркелген қосымша құжаттарға штамп басылады немесе жазумен: күнін, айы мен жылын көрсете отырып "Алынды" немесе "Төленді" деп белгі соғады.

    Касса операцияларының есебін кассир Касса  кітабында (у. NКо-4) жүргізеді, ол нөмірленуге, тігілуге және оған сүргі салынуға тиіс; ондағы парақтар санын басшы мен бас бухгалтер қол қойып куәландырады.

    Касса кітабының әрбір парағы тең екі  бөліктен тұрады. Олардың бірін (көлбеу сызықпен) кассир бірінші дана ретінде  толтырады және ол кітапта қалады; екіншісін (көлбеу сызықсыз) көшіргі қағаз арқылы бергі және сыртқы бетін толтырады. Ол кассирдің есебі ретінде парақтың жыртпалы бөлігі болып табылады. Касса операцияларының жазбалары парақтың жыртпалы емес бөлігінің бет жағынан ("Басталған күніне дейінгі қалдығы" деген жолдан кейін) басталады. Алдын ала парақтың жыртпалы бөлігі кітапта қалатын бөлігіне сай келетіндей етіп парақты қиылатын сызық бойымен қойғаннан кейін жазу үшін жыртылатын парақтың бөлігін жыртылмайтын бөлігінің бет жағына салып, парақтың жыртылмайтын бөігінің сыртқы жағының көлбеу сызығы бойымен жазуды одан әрі жалғастырады. Есеп бланкісі операциялар аяқталғанға дейін бір күн бойы жыртылмайды. "Соның ішінде жалақыға" деген жолдың бойында касса бойынша шығысқа есептен шығарылмаған жалақыға арналған төлем тізімдемелері бойынша сомасы да көрсетіледі.

    Кассирдің есебінде корреспонденцияланатын шоттарға белгі жасалады, содан соң оның деректері 1010 — "Кассадағы ақша қаражаты" шотының дебеті мен кредиті бойынша машинограммаға немесе есеп регистрлеріне көшіріледі.

    «Касса бойынша операциялардың», яғни 1010 шоттың кредиті мен дебеті есебін кассир жүргізеді. Регистрлерге жазулар бухгалтерияға кассир есебінің түсуіне қарай жүргізіледі. Бірыңғай корреспонденцияланған шоттардың сомалары біріктіріледі. Айдың аяғында есепті айдан кейінгі бірінші жұлдызына регистрлердегі қалдық шығарылады, ол кассирдің есебіне және Бас кітаптағы 1010 шоттың калдығына сәйкес келуге тиіс.

    Кассаға ақша кірістелген кезде 1010 - "Кассадағы  ұлттық валюта түріндегі қолма-қол  ақша" шоты дебеттеліп, мына төмендегі шоттары кредиттеледі: 

 

    Кассадан  ақша шығысталғанда 1010 шоты кредиттеліп, келесі шоттар корреспонденциясы қойылады:

 
 
 
 
 
 
 
 

2.2 Кассадағы шетелдік валюта түріндегі қолма-қол ақшаның есебі

   Шетел валютасымен есеп айырысуды жүргізген кезде субъектілер 1010/1 - "Кассадағы шетелдік валюта түріндегі қолма-қол ақша" шотын ашады. Валюта касасындағы есеп субъект кассасындағы операцияларға ұқсас жүргізіледі, тек оның айырмашылығы мынадай: кіріс және шығыс касса ордерлерінде, касса кітабында каражаттар сомалары шетел валюталарымен және теңгеге айналдырылған түрінде көрсетіледі.

      Валюта кассасы үшін жеке касса кітабы ашылады. Валюта операциялары үлкен көлемде жүргізілген кезде жеке машинограммалардың және басқа да есеп регистрлерінің жүргізілуі мүмкін.

    Валюта  түскен кезде 1010/1-шоты дебеттеледі де және мына төмендегі шоттар кредиттеледі:

    1050 - "Жинақтау шоттарындағы ақша қаражаттары" шоты - валюта шотынан валюта түскен кезде;

    1210 - "Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі" шоты - кассаға алынған валюта түсімінің сомасына;

    6250- "Бағам айырмашылығынан түскен табыс" шоты - тиісті шетел валюталарына қатысты теңге бағамының құлдырауы жағдайындағы бағам айырмашылықтарыны сомасына;

    1250 - "Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі" шоты - есеп беретін адамдардын кассаға өткізілген валюта түріндегі сомаларына.

    Валюта  кассасынан валюта берген кезде – 1010/1 шоты кредиттеледі және мына төмендегі шоттар дебеттеледі:

    1250 - " Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі " шоты - есебіне берілген шетел валютасының сомасына;

    1040 - " Карт шоттардағы ақша қаражаттары " шоты - валюта шотына өткізілген валюта сомасына.  
 
 

ҚОРЫТЫНДЫ

         Сонымен, курстық  жұмысты қорыта келе, бухгалтерияның негізгі міндеттері:

• ұйымның қызметі мен оның мүліктік жағдайы туралы толық әрі шындыққа сәйкес ақпарат қалыптастыру;
• шаруашылық операцияларын  жүргізуді  дұрыс   жүзеге асыру мақсатымен ұйым басшыларын ақпаратпен қамтамасыз ету;
• мүліктер  мен  міндеттемелердің  бар  болуы   мен  қозғалысын, материалдық,   еңбектік   жәие   қаржылық   ресурстардың  пай-даланылуын    белгіленген    нормаларға,    нормативтерге   жөне сметаларға сәйкес есептелуін қамтамасыз ету;
• субъектінің шаруашылық өрекетінің кері нөтижелерінің алдын алу   және   оның     қаржылық   түрақтьілыгының   ішкі   шаруашылық   резервтерін анықтау екенін анықтадық.

    Бухгалтерлік  қызметі жоқ субъектінің бухгалтерлік және қаржылық есебін шартты түрде  арнайы маманданған бухгалтерлік фирма  немесе бухгалтер (маман) жүргізе алады. Бухгалтерлік есепті басшының  жүргізуіне де болады.

    Бухгалтерия орналасқан жай мен субъект кассасының жабдықталуына баса назар аударылуы тиіс. Бухгалтердің жұмыс орнында папка сақтау үшін жылжымалы тартпалары бар столдар болуы керек, әр тартпаға ондағы папкалар тізімі жазылған қағаз жапсырып қояды. Папкалар айқын бедерленген, түрлі-түсті, пайдаланып болғаннан кейін орнына қоюға ыңғайлы болу үшін кодты нөмірлері болуы тиіс. Арнайы әдебиет, айқын жазылған қағаз құжаттама салынған папкалар шкафтарда сақталуы керек.

    Ал  кассирдің жұмыс орны кәсіпорында жасалып, субъект басшысы бекіткен касса операцияларын жүргізу ережелеріне сәйкес, оқшауланған болуы тиіс.

    Ақша  қаражаттарының, есеп айырысулардың  және несие операцияларының бухгалтерлік есебінің міндеттері:

    1.  Қолма-қолсыз ақша аудару жолымен және қолма-қол ақшамен қажетті есеп айырысуларды уақтылы және дұрыс жүргізу;

    2.  Ақша қаражаттарының қолда бары  мен қозғалысын және есеп  айырысу  операцияларын есептік  тіркелімдерде  толықтай және жедел түрде  көрсету;

    3.   Бөлінген лимиттерге,  қорларға және сметаларға сәйкес ақша қаражаттарын  мақсаты  бойынша жұмсаудың қолданыстағы ережелерін сақтау;

    4.   Белгіленген  мерзімдерге   ақша  қаражаттары  мен  есеп  айырысудың жағдайына түгендеуді  ұйымдастыру және жүргізу. Мерзімі  кешігетін дебиторлық және кредиторлық берешектердің туындауын болдырмаудың мүмкіндіктерін іздестіру;

    5.  Кассадағы, есеп айырысу шотындағы  және банктегі басқа шоттардағы  ақшалардың  бар, жоғы   мен сақталуына  бақылау жасау;

    6.  Есеп айырысу — төлем тәртібінің, сақталуына, материалдық құндылықтар мен қызметтер үшін  сомалардың уақтылы аударылуына бақылау жасау. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1. «Бухгалтерлік есеп алу және қаржылық есеп беру туралы» ҚР-ның 2007    жылғы 28 ақпандағы № 234 Заңы
2. Бухгалтер бюллетені № 8 // 2008
3. 3. ҚР-ң қаржы министрлігінің ақпараттық хабаршысы. № 6(40)//2008
4. Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің нормативтік құжаттары// 1999
5. ҚР Конституциясы – 1 бөлім, Жалпы ережелер// 10-11 баптар
6. Әжібаева З.Н.«Бухгалтерлік есеп нысандары – Бухгалтерлік есеп және аудит» // 2002
7. Баймұханова С.Б. «Қаржылық есеп» // Алматы «Экономика»//2007
8. Баймұханова С.Б., Балапанова Ә.Ж., «Бухгалтерлік есеп». Алматы // 2003 – 279 бет
9. Ержанов М.С., Ержанова А.М. «Инвестициялық институттардағы бухгалтерлік есеп», Алматы – 2005
10. Кеулімжаев К.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов А.Ә.  «Бухгалтерлік есеп принциптері», Алматы – 2007
11. Назарова В.Л. «Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп», Алматы // 2005 – 310 бет
12. Радостовец В.К. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп», Алматы - 2003 –        656 бет
13. Радостовец В.К. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп», Алматы- 2006
14. Сейдахметова Ф.С. «Основные правила организации бухгалтерского учета»,Алматы-2001
15. Төлегенов Е.Т. «Бухгалтерлік ақпарат жүйелері» // Алматы – 2001
16. Укашев Б.Е., Әжібаева З.Н. «Бухгалтерлік есеп теориясы». Алматы: 1999

 
 
 

    АҚ  «Қаржы академиясы»

    Қаржы-экономикалық колледжі 

                                                                                                «Есептік және экономикалық пәндер»  ЦК

      қорғауға жіберу________________

                                                             Жетекші: Абдина А.Р. 

«Бухгалтерлік есеп пәні» бойынша

    КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

    Шифр_0705002 «Экономика, бухгалтерлік есеп және аудит»

Тақырыбы: «Кассадағы ұлттық және шетелдік ақша қаражаттарының есебі»

    3 курс тобы ЭБА 207 оқушысы

Данияров  Саят Ахмедияұлы 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    Астана  қаласы 2009-2010 оқу жылы

    ______________________________________________________________

    «Бухгалтерлік есеп» пәні бойынша курстық жұмысқа

    Пікір

    Күндізгі  оқу бөлімі бойынша 3 курс оқушысы

    ______________________________________________________________

    Данияров  Саят Ахмедияұлы

    Жұмыс алынған:_________________________ 

    Тексерістен кейін қайтарылған күні:_______________________ 

    ПІКІР МӘТІНІ:

    ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

    Белгіленген кемшіліктер мен  ескертулер: