Бухгалтерлік есептегі құжат айналымы

Айналым саласындағы құралдар дайын өнімге, ақша қаражаына және ееп айырысудағы қаражаттарға бөлінеді. Өңделуі толық аяқталған, сынақтан өткен, стандарттарға сйәкес келетін дайын өнім қоймаға өткізіледі.

Ақша қаражаты – бұл  кәсіпорынның кассасындағы қолма-қол  ақша қаражаттарының сомасы, банктердегі  есеп айырысу шотындағы, валюталық  шоттағы және өзге шоттардағы ақша қаражаттары, бағалы қағаздар (акцилар, облигацилар, жинақ ақша сертификаттары, вексельдер) және кәсіпорынның өзге де ақша қаражаттары.

Есеп айырысудағы қаражат  – берілген аванстар бойынша тауарлар, жұмыстар мен ықзметер үшін, алынған  вексельдер бойынша дебиторлық берешектер, есеп беретін адамдардағы сомалар.

Оқшауландырылған қаражат  – бюджетке салық түрінде аударылуға тиіс пайда сомасы мен кәсіпорынның арнайы қорларын құруға жұмсалған сомалар.

Алу көздері мен мақсаттық  бағыттарына сәйкес шаруашылық құралдары  меншікті және тартылған қаражат көздеріне бөлінеді.

Меншікті қаражат көздері  болып табылатындар:

• жарғылық қор – кәсіпорынды құрған кезде оның қызметін қамтамасыз ету үшін құрылтай құжаттарында белгіленген мөлшерде құрылтайшылар (меншік иелері) мүлік түрінде (негізгі құралдардың, материалдық емес активтердің құны, ақша қаражаты) енгізген салымдарының ақшалаай түрдегі жиынтығы;
• пайда - өнімдерді, жұмыстарды қызметтерді, материалдық құндылықтарды, негізгі құралдарды және т.б. сатудан кәсіпорын алған табыстың шығыстардан асу сомасы;
• резервтік қор – мақсаттық бағыты бойынша жұмсалмаған резервтердің сомалары және басқалар.