АҚ-ғы мүліктерінің аудитін жүргізу

^{Қазіргі кезде біздің елімізде қабылданған “Бухгалтерлік  есеп стандарты” заңына сәйкес кәсіпорындар үш түрлі қаржылық есебін тапсырады:}

1. ^{бухгалтерлік баланс;}
2. ^{қаржылық –шаруашылық нәтижесінің есебі;}
3. ^{ақша қаражатының есебі.}

^{Қандай  құрылымдық түрде  болса да, шаруашылық саласына қарамастан, әр түрлі меншіктегі шаруашылық субъектілері қазіргі мемлекетіміздің  заңды талабына  сәйкес, кәсіпорындар және жалпы кәсіпкерлікпен айналысатын мекемелер жылдық бухгалтерлік есебін жасайды. Оның негізгісі жылдық бухгалтерлік баланс, қаржы – шаруашылық нәтижесінің есебі.}

^{Бухгалтерлік  есебі, баланс өте  күрделі бухгалтерлік есеп әдіс. Ол кәсіпорын  мүлкін арнайы экономикалық топтау арқылы, оның қаржыландыру көзімен жүйелеуге келтіріп, оларды экономикалық топтаумен немесе, кәсіпорын нақты қаржыландыру көзімен байланыстырып көрсетеді. Қазіргі кездегі бухгалтерлік баланстың ерекшелігі, инвистиция жолымен келген мүлікті және қаржыны да осы баланста көрсетеді.}

^{Бухгалтерлік  баланс көрсеткішіне сәйкес, кәсіпорынның шаруашылық құрылымын, өндірістік деңгейін, қаржылық көлемін, негізгі  құнмен қуаттылығын, шаруашылық тиімділігін, табыстылық денгейін тағы басқа жан-жақты  мәліметтерді анықтауға болады. Қазіргі кезде бухгалтерлік баланс “Бухгалтерлік есеп стандарты” талабына сәйкес жасалынады. Онда бухгалтерлік баланс қаржы есебі тұрғысынан қаралынып, оның мақсаты, міндетті, жалпы кәсіпкерлік шаруашылық алатын орны анықталған.}

^{Стандартта бухгалтерлік баланстың мақсаты, ол – біріншіден, қаржы есебі оның мазмұны қаржылық мәліметті толық көрсету және онда болған өзгерістерді анықтау. Екіншіден, пайдаланушыларды қажет мәліметпен қамтамасыз ету. Сонымен қатар, қаржы есебінің негізгі принціптері көрсетілген.}

^{Біздің  елмізде қазіргі  баланс, халықралық үлгідегі сәйкес формада  іске асырылуда. Ондағы мақсат баланс мәліметі өте тұжырымды, көлемі жағынан өте тиянақты, мазмұны жағынан  түсінікті болуы  қажет. Оның негізгі  принципі баланс-нетто  немесе өлшемі тазаланған, баланс баптарының көрсеткіштері қайталанбайды деген сөз. Мысалы, баланстың активіндегі негізгі құрал бабының қасында, оның төзу сомасы көрсетіледі. Ал, қорытынды сомасы саналған кезде негізгі құрал таза табысы шығарылып тасталады. Ондағы мақсат негізгі құрал бабындағы көрсетілген негізгі құралдың қалдық бағасын анықтау. Сол сияқты өндіріс қорының өзіндік құнын анықтауда материалдық емес активтің, тауардың  өзіндік құнын анықтауда баланс баптарының нақты құнын шығару үшін екінші сатыдағы толықтыру баптары қолданылады.}

^{Балансты  тексеру, оның бухгалтерлік есеп көрсеткіштерімен анықталады. “Бас кітап” көрсеткіші баланс көрсеткішіне дәлел болуы қажет. Ал одан әрі нақты  тексеру қажет  болған жағдайда бухглтерлік  есептің аналитикалық көрсеткіштерімен дәлелденуі қажет.}

^{Республикамыздағы “Бухгалтерлік есеп”  департментінің белгіленген  бухгалтерлік балансының үлгісі (үлгі №1)}

  ^{Актив                                                                              Баланс 01.01.1997 ж.}

^{Қаржы – шаруашылық нәтежесінің  есебін жасаудың алдында  кәсіпорын табысына түсініктеме беру қажет. Бесінші бухгалтерлік есеп стандарты шаруашылық субъектісінің табыс сомасын анықтауға арналған. Бұл заңның ерекшелігі сол, ол шаруашылық субъектісінің өнім, тауар сатудан, қызмет көрсетуден алған төлемі  кәсіпорын табысы деп анықталған. Сонымен қатар табысқа басқа шаруашылық субъектілерінің несие түрінде пайдалануы  әсерінен алынған “процент”, акцияға жұмсалған қаржыдан девиденд, құнды қағаз операциясынан түскен табыстар жатады.}

  ^{Стандарт талабына  сәйкес “қаржы  – шаруашылық  нәтежесінің есебін”  жасаған кезде  шаруашылық субъектісі  өзінің  түсініктеме  хатында анықтама  беруге тиісті:}

1. ^{Кәсіпорын табысын анықтауға арналған есеп саясатында көрсетілген ереже  нұсқауға  түсініктеме беруге;}
2. ^{нақты табыстар түріне түсініктеме  беруге  міндетті; тауар сату табысына; қызмет көрсету табысына; “процент” несие беру операциясынан; рояти – компьютер программасын, патенит, сауда маркасын пайдаланғаны  үшін төлем, девиденд табысына “акцияға” жұмсалған ақша қаржысынан түскен табысқа;}
3. ^{бухгалтерлік  есеп стандарты бойынша қаржы – шаруашылық нәтежесінің есебі}

^{Қаржы – шаруашылық нәтежесінің  есебі}                                          

1. ^{Дайын өнімді сатудан  түскен табыс                                           (+)}

2. ^{Дайын өнімнің  өндірістік өзіндік  құны                                      (- )}
3. ^{Дайын өнімнің жиынтық табысы (%)                                         (1-2)}
4. ^{Кәсіпорын шығыны: жалпы және әкімшілік шығыны              (- )}

^{4(а)  Тауарды сату шығыны (- )}

5. ^{“Процент” төлеу шығыны                                                           (- )}
6. ^{Негізгі кәсіпкершілік табысы (зияны)                                      (3-4,4а-5)}
7. ^{Қосалқы кәсіпкершілік табысы (зияны)                                    (+,- )}
8. ^{Салық төленге дейінгі табыс                                                    (6+7-8)}
9. ^{Табыс салығы (%)                                                                      (%)}
10. ^{Салық төленгенге  кейінгі табыс                                             (8-9)}
11. ^{кездейсоқ апаттан түскен табыс(зиян)                                    (+,- )}
12. ^{Таза табыс (зиян)                                                                          ?}

^{2.5  Аудитор қорытындысы}

^{Дербес  аудитордың  Облгаз АҚ-ның аудиторлық қорытындысы. Біздер,2005 ж. Қаржы есебіне  аудиторлық тексеру  жасадық. Қаржы есебінің мәліметіне субъект  басшысы  жауапты. Біздің міндетіміз сол  қаржы есебіне тексеру жасап, аудиторлық қорытынды беру.}

^{Біз аудиторлық тексеруді  Қазақстанның аудит  стандртының талабына сәйкес жүргіздік. Ондағы анықталған мақсат бойынша, қаржы есебінің дұрыстығын, айтарлықтай кемшілігінің жоқ екенін анықтап  бухгалтерлік есеп көрсеткіштерін негізге ала отырып аудиторлық қорытынды мазмұнын анықтау. Сол үшін субъектінің шаруашылы барысының тапсырушы шартында көрсетілген объектілер тексерілді. Нақты айтқанда, банк операциясы, касса операциясы, өндіріс процесі, дайын өнім сату және қызмет көрсету әрекеттері, еңбек ақы, төлем есебі, бюджет пен әлеуметтік қамсыздандыру мекемелерімен есеп айырсу, негізгі құрал және материалдық емес активтер, несие алу және оны төлеу операциялары тексерілді.}

^{Біздің  ойымызша, тапсырушының қаржы есебі 31.12.2003 жылғы, шаруашылық субъектісінің 01.01.2005 жыл аралығындағы барлық бөлімдерінің қаржылық жағдайын толы, дұрыс көрсеткен. Бухгалтерлік есеп Қазақстан Республикасының заңына сәйкес жүргізілген.}

  ^{Аудитор                Газезова Анара  Мураткалиевна}

  ^{Күні                       01.02.2005 жыл}

^{Қорытыңды және ұсыныстар}

^{Осы курстық жұмысты  қорыта келе,  төмендегідей мәселелерге тоқтала  кеткенді жөн көрдім. Бірінші бөлімде  Облгаз АҚ-ның ұйымдық- экономикалық сипаттамасына  және оның ұйымдастырылуына, яғни  Батыс Қазақстан облысындағы газ шаруашылығына биыл 45 жыл толып отыр, 1960 жылы құрылған.}

^{Кәсіпорынның  негізгі мақсаты  болып, тұрығындарды газбен қамтамасыз ету, яғни газды жағу, орнату, ал соңынан  тұрғандарды және облыстағы кәсіп  орындарды табиғи газ жүйесімен қолдануға мүмкіншілік беру болып табылады. Акционерлік қоғам қаржылық  жағдайын жақсарту бағытында, осы екі, үш жылда  газды сату көлемін үлкейтіп, оның жұмысын жақсарту, ал сатып алушылармен газдың тұрақты құнын орнату болып табылады және өзінің  жұмысындағы негізгі күш бағытын тұрғындармен әр түрлі төтенше жағдайлардан сақ болып, газбен дұрыс қолдану, сонымен қатар газ құралдарын тұрмыс жерлерде жандандырып және уақытында жөндеу жөнінде қызмет етуде.}

^{Бухгалтерлік  есепті жүргізу барысында, әр жұмысшы өз міндеттерін атқарады. Сол міндеттер “Облгаз” АҚ-дағы есепшілердің міндеттері қалай болатынын, яғни есепті, айлық қорытындыларды, әр түрлі бухгалтерлік жазуларды кім және қай есепші қай уақытта тапсыратыны, одан басқа тағы жұмыстарды қалай орындалатыны сипатталды.}